H3 Poëzie 3: di 02-06: Stijlfiguren

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Wat hebben we al geleerd over poëzie?

Je weet wat beeldspraak is;

- Je (her)kent een vergelijking

- Je (her)kent een metafoor

- Je (her)kent een personificatie

Rijm

- eindrijm

- rijmschema's

- beginrijm / alliteratie
- klinkkerrijm / assonantie

Vandaag: stijlfiguren

(1) Antithese

(2) Paradox

(3) Herhaling

(4) Parallellisme
(5) Hyperbool

(6) Eufemisme

(7) Retorische vraag

Leerdoelen

Je weet wat stijlfiguren zijn;

Je kent de 7 verschillende stijlfiguren en kunt deze herkennen.

Wat zijn stijlfiguren?

Het doelbewuste gebruik van één of meer woorden die afwijken van de gebruikelijke betekenis.

Dit om:

De aandacht te trekken, een punt te maken of iets te verduidelijken.

(1/7) Antithese

Tegenstelling: woorden of zinnen die een tegengestelde mededeling bevatten, staan bij elkaar.

Zij steunen elkaar door dik en dun

Wij voeren geen bittere oorlog, onze wraak is zoet

In gezondheid en ziekte 

(2/7) Paradox

'Schijnbare tegenstelling': tegengestelde begrippen worden toch aan elkaar verbonden en vormen een logische combinatie.

We moeten vechten voor de vrede.
Rustig aan, en snel een beetje!

Wat is een antithese?

1. Een tegenstelling
2. Een versterkende betekenis
3. Een verzwakkende betekenis
4. Een schijnbare tegenstelling

In welke zin is er sprake van een antithese?

1. Ik heb voor goed geld slechte spullen gekocht.
2. Scheen er maar een beetje licht!
3. Doen is weten!
4. Dit is een lange, maar dunne plank.

Wat is een paradox?

1. Een tegenstelling
2. Een sterke betekenis
3. Een verzwakkende betekenis
4. Een schijnbare tegenstelling

In welke zin is er sprake van een paradox?

1. 's Lands grootste kruidenier gaat op de kleintjes letten.
2. Weinig alcohol kan te veel zijn.
3. Samen zijn is gezellig.
4. Uit dit kleine nestje kwamen genoeg vogels.

(3/7) Herhaling

Woord of woordgroep wordt (vrijwel) ongewijzigd herhaald.

Ik wilde

Ik wilde dat je voor me stond,

op een zondagochtend,

op een zondagochtend tussen negen en elf

Karlijn Groet

(4/7) Parallellisme

- Is een speciale vorm van herhaling.

-Een bepaalde zinsbouw komt steeds op dezelfde manier terug.
-Beïnvloedt de vloeiendheid en het tempo van een gedicht.

Als hij slaapt, laat ik hem slapen

als hij eet, laat ik hem eten

als hij leest, praat ik hem niet

de oren van het hoofd

Sylvia Hubers

(5/7) Hyperbool

•  de werkelijkheid wordt overdreven
•  hyperbool heeft humoristisch effect
•  hyperbolen zijn vaak uitdrukkingen

Je zegt: 'Hij barst van het geld';

Je bedoelt: 'Hij is rijk'.

Wat zijn de hyperbolen?

1. Ik schaamde me dood toe hij dat zei.
2. Ik heb me kapot gelachen om die grap.
3. Ik sterf onderhand van de dorst.
4. Peter stikte van de lach.
5. Ik vries mijn billen er nog af, zo koud is het hier.

(6/7) Eufemisme

Een verzachtende uitdrukking-> niet spottend bedoeld 

• voorkomen dat een mededeling hard of onaangenaam overkomt
• bepaalde zaken fraaier over laten komen
• DUS: op een verzachtende manier of nette manier onder woorden brengen van iets wat niet zo prettig of netjes is

Wat zijn de eufemismen?

1. Wij hebben helaas onze hond moeten laten inslapen.
2. Op dit moment is hij werkzoekend.

spuugzat

1. overdrijving (hyperbool)
2. eufemisme

verzuipen

1. overdrijving (hyperbool)
2. eufemisme

onaangenaam verrast

1. overdrijving (hyperbool)
2. eufemisme

een verschrikkelijke bende

1. overdrijving (hyperbool)
2. eufemisme

De dierenarts heeft onze hond laten inslapen.

_________

1. eufemisme
2. hyperbool

Ik WORD KNETTERGEK van je gezeur.

1. hyperbool
2. eufemisme

(7/7) Retorische vraag: De bedoeling van de retorische vraag is niet een antwoord te krijgen, m.a.w. het is

in feite geen vraag, maar een nadrukkelijke mededeling in de vorm van een vraag.

• Leraar: "Je wilt toch later goed verdienen?"
  
• Ongeduldige reiziger: "Hebben ze hier weleens van op tijd rijden gehoord?"
  
• Hoe dom kun je zijn? 
  
• Dat begrijpt toch iedereen?
  

Huiswerk voor aanstaande donderdag

Maken:

par. 5.8 opdracht 9

Tijdens de volgende les:

- uitleg over en werken aan de analyse opdracht

- planning maken voor de voordrachten

- een gedicht uitkiezen