Informele en formele zorg

• Verzorgende
• MBO
• Studiejaar 1

Samenwerken met informele zorg 

Les 2

Les inhoud

- Terugblik op vorige week/ huiswerk bespreken

- Lesdoelen

- Theorie

- Huiswerk bespreken 

Lesdoelen 

- Je kan benoemen wat het SOFA-MODEL inhoudt, waarbij je de rollen binnen de mantelzorg kan beschrijven.

 - Je kan het verschil tussen draagkracht en draaglast benoemen.

- Je kan benoemen wat signalen kunnen zijn van overbelasting van een mantelzorger, op de volgende aspecten: lichamelijk, psychisch en gedragsmatig.

Terugblik vorige week 

Grenzen

• persoonlijk
• relationeel
• functioneel
• juridisch

Persoonlijke grenzen

Persoonlijke grenzen komen voort uit eigen ervaringen, normen, waarden

en opvattingen. Daarnaast spelen ook zaken als beschikbare tijd,

belastbaarheid, vaardigheden en mate van betrokkenheid een rol. Zo is

het voor mantelzorgers vaak moeilijker om grenzen te stellen, omdat hun

betrokkenheid zo groot is. Het bespreken en vaststellen van persoonlijke

grenzen is belangrijk om overbelasting te voorkomen.

Relationele grenzen

Relationele grenzen hebben te maken met de samenwerking tussen de diverse

betrokkenen: cliënten, mantelzorgers, het sociale netwerk, vrijwilligers

en medewerkers (inclusief managers). Wie is bereid wat voor een ander

te doen? Wat wel of niet en waarom? Voor een succesvolle samenwerking

is het zinvol om relationele grenzen om te zetten in relationele contacten

en verbintenissen; met het welzijn en welbevinden van de cliënt(en) als

gezamenlijk doel.

Functionele grenzen

Bij functionele grenzen draait het om de uit te voeren werkzaamheden,

verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Voor medewerkers en vrijwilligers

geldt, dat er in de organisatie afspraken zijn over wat zij wel en niet mogen

en kunnen doen en waarom. Een organisatie heeft geen overeenkomst met

mantelzorgers en kan dus niet bij voorbaat bepalen wat zij wel en niet mogen

doen. De uitdaging ligt in het samen verkennen van de grenzen en op zoek te

gaan naar goede zorg en aanvaardbare risico’s, waarbij recht gedaan wordt

aan de wensen en vaardigheden van alle betrokkenen.

Juridische grenzen

Welke wetgeving speelt een rol bij welke situaties? Is de cliënt bijvoorbeeld

wel of niet wilsbekwaam? Hoe ga je om met informatieverstrekking, zijn de

afspraken daarover met de cliënt of zijn wettelijk vertegenwoordiger goed

vastgelegd in het zorgleefplan? Vanuit juridisch oogpunt zijn mantelzorgers

en naasten zelf verantwoordelijk voor hun handelen. De organisatie heeft

wel een toezichthoudende rol. De organisatie is wél verantwoordelijk en

aansprakelijk voor het handelen van vrijwilligers.

Modellen

SOFA model
 Samenwerken - Ondersteunen - Faciliteren - Afstemmen

WIFA Model

Waarderen-Informeren-Faciliteren - Afstemmen

Coup Model

 Contact leggen, Ondersteunen, Uitnodigen en Participeren

BOB

 Beeldvorming, Oordeelsvorming en Besluitvorming

Handreiking samenwerken informele zorg

SOFA model 

Het SOFA-model gaat uit van de vier rollen van mantelzorgers en familie:

partner in zorg, hulpvrager, persoonlijk betrokkene en expert. 

Elke rol is gekoppeld aan een werkwoord, 

waarvan de beginletters het woord SOFA vormen: 

Samenwerken - Ondersteunen - Faciliteren - Afstemmen. 

Door rekening te houden met die verschillende rollen krijg je meer zicht op de

behoeften en mogelijkheden van mantelzorgers en familie. 

Het voorkomt dat je je teveel op één aspect richt.

Spreek je verwachtingen naar elkaar uit. Dit is niet altijd eenvoudig maar is goed voor een prettige samenwerking. Door in gesprek te gaan over ieders wensen en verwachtingen voorkom je misverstanden.

Opdracht

Deze trailer van de film ‘het doet zo zeer’ geeft een indringend beeld van de relatie tussen moeder en dochter. Door de dementie die de moeder teistert wordt de dochter mantelzorger voor haar. In de film zie je wat dit vraagt van de dochter, welke gevoelens dit oproept en wat de wensen en behoeftes van de mantelzorger zijn. 

Kijk of je de 4 rollen van de mantelzorger bij de dochter herkent:

- persoonlijke relatie

- partner in zorg

- expert

- hulpvrager

Vragen n.a.v. de trailer

1. Wat is de wens van de dochter voor haar moeder?

2. Is dat haalbaar en realistisch?

3. Welke gevoelens zie je bij de dochter verschijnen?

4. Welke ondersteuning zou jij de dochter willen of kunnen geven?

Evenwicht tussen draagkracht-draaglast

Hoe herken je overbelasting bij mantelzorgers?

Overbelasting wordt onder andere bepaald door de draagkracht en draaglast van een mantelzorger. De draagkracht is wat een mantelzorger aankan. De draaglast geeft aan hoe zwaar de zorg voor hem of haar is. Beide moeten in balans zijn.

Klachten bij overbelasting

Je herkent overbelasting aan de volgende klachten: 

Lichamelijk: zoals hoofd of buikpijn, verhoogde bloeddruk, hyperventilatie, pijn in nek, schouder of rug, duizeligheid, toenemende vermoeidheid, afnemende eetlust of juist vraatzucht. 

 Psychisch: zoals meer schaamte- en schuldgevoelens, concentratieproblemen, vergeetachtigheid, lusteloosheid, slaapproblemen, snel geëmotioneerd zijn of piekeren.

 Gedragsmatig: zoals rusteloos, chaotisch, onverdraagzaam, agressief, verwaarloosd uiterlijk, meer roken en drinken, gebruik van kalmerende of stimulerende middelen.

Hoe kan je overbelasting van een mantelzorger voorkomen? 

Er ontstaan problemen wanneer de draaglast groter wordt dan de draagkracht.

https://www.zorgvoorbeter.nl/thema-s/informele-zorg/ondersteuning-mantelzorgers/overbelasting 

www.mantelzorg.nl

Bedankt voor de inzet!!

Huiswerk volgende bijeenkomst

Ga aan de slag met leerpad 3 en 4, deze leerpaden heb je af voor de volgende bijeenkomst op 04-12-2025. 

Succes!