les 3 H3.2 Systematische naamgeving

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H3 Organische Verbindingen

NOVA 4VWO

les 3 

                 H3.2 Systematische naamgeving

Deze les

• wat weet je nog van de vorige les?
• uitbreiding/herhalen systematische naamgeving
  
• eigen werk

Leerdoelen

Aan het eind van deze les ken je de systematische naamgeving van 

alkanen

alkenen

alkynen

alkaanzuren

alkanolen

alkaanaminen

halogeenalkanen

Systematische naamgeving alkanen

Stappenplan:

1. Zoek en benoem de langste aaneengesloten koolstofketen.
   Dit is de hoofdketen
2. Zoek en benoem de zijgroepen
3. Geef de zijgroepen plaatsnummers (tel vanaf kant met laagste plaatsnummer) en geef telwoorden (hoe vaak komt dezelfde groep voor)

Gebruik Binas tabel 66C+D

Alle isomeren van hexaan

• er zijn 5 isomeren met de molecuulformule C₆H₁₄
• _{elk isomeer heeft een andere structuurformule}
• _{elke structuurformule heeft een andere systematische naam}

systematische naamgeving isomeren 

• stap 1: de langste keten bestaat uit 6 C-atomen
• naam: hexaan of n-hexaan (n betekent "niet vertakt")

Alle isomeren van hexaan

• stap 1: de langste keten bestaat uit 5 C-atomen
• stamnaam: pentaan 
• stap 2: zijketen: methyl
• stap 3: methylpentaan
• stap 4: nummering 
• stap 5: 2-methylpentaan

Alle isomeren van hexaan

• stap 1: de langste keten bestaat uit 5 C-atomen
• stamnaam: pentaan 
• stap 2: zijketen: methyl
• stap 3: methylpentaan
• stap 4: nummering 
• stap 5: 3-methylpentaan

Alle isomeren van hexaan

• stap 1: de langste keten bestaat uit 4 C-atomen
• stamnaam: butaan 
• stap 2: 2x zijketen: methyl
• stap 3: dimethylbutaan
• stap 4: nummering 
• stap 5: 2,3-dimethylbutaan

Kun je deze nu zelf?

• stap 1: de langste keten bestaat uit 4 C-atomen
• stamnaam: butaan 
• stap 2: 2x zijketen: methyl
• stap 3: dimethylbutaan
• stap 4: nummering 
• stap 5: 2,2-dimethylbutaan

Wat is de naam van dit alkaan?

1. 5-methylpentaan
2. 1-methylpentaan
3. hexaan
4. heptaan

Welk onvertakt molecuul is een isomeer van dit molecuul?

1. n-pentaan
2. n-propaan
3. n-butaan
4. n-hexaan

Kun je het nu ook andersom?

Teken in je schrift de structuurformule van:

      3,3-dimethylhexaan                                   3-ethylhexaan

Cycloalkanen

• Naam = cyclo+ stam + aan
• Koolstofketen met enkele bindingen tussen C-atomen
   in een cyclische verbinding
• Voorbeeld: cyclohexaan
• molecuulformule: CnH2n

Alkenen

Alkenen bevatten
een dubbele binding
tussen 2 C-atomen.

Ze zijn dus onverzadigd.

Bijv. etheen, propeen, buteen.  

molecuulformule: CnH2n

Isomeren

C4H8

but-1-een

C4H8

but-2-een

C4H8

cyclobutaan

Alkynen

• Naam = stam + yn
• Koolstofketen met een drievoudige binding
    tussen C-atomen
• Voorbeeld: but-1-yn
• algemene molecuulformule: .....................................

Stappenplan Systematische naamgeving  samengevat

1. Zoek en benoem de langste aaneengesloten koolstofketen. Dit is de hoofdketen = stamnaam
2. Zoek en benoem de karakteristieke groepen en zijgroepen
   (uitgang, achtervoegsel, voorvoegsels alfabetisch)
3. Geef de zijgroepen plaatsnummers
   (achtervoegsel --> C=C -->            --> tak      zo laag mogelijk)
4.  Geef telwoorden (hoe vaak komt dezelfde groep voor)

Gebruik Binas tabel 66C+D

NOTEER & LEER

H3.2 Leer uit je hoofd:

Karakteristieke groepen: vul je begrippennetwerk aan

alcoholen

achtervoegsel: -ol

voorvoegsel: hydroxy -                   

eenvoudigste groep = alkaan + -OH

                                           = alkanol

alcoholen

achtervoegsel: -ol

voorvoegsel: hydroxy -                   

eenvoudigste groep = alkaan + -OH

                                           = alkanol

voorbeeld:

butaan- 1 -ol

Karakteristieke groepen: vul je begrippennetwerk aan

- OH

carbonzuren

achtervoegsel: -zuur

voorvoegsel: n. v. t.               

eenvoudigste groep = alkaan + -COOH

                                           = alkaanzuur

carbonzuren

achtervoegsel: -zuur

voorvoegsel: n. v. t.                   

eenvoudigste groep = alkaan + -COOH

                                           = alkaanzuur

voorbeeld:

 propaanzuur

Let op regels naamgeving!

C van COOH is wèl onderdeel van de langste keten:

uitgang = - zuur

C van COOH is wèl onderdeel van de langste keten:

uitgang = - zuur

C van COOH is géén onderdeel van de langste keten:

uitgang = - carbonzuur

Karakteristieke groepen: vul je begrippennetwerk aan

- OH

aminen

achtervoegsel: -amine

voorvoegsel: amino -                   

eenvoudigste groep = alkaan + -NH2

                                           = alkaanamine

aminen

achtervoegsel: -amine

voorvoegsel: amino -                   

eenvoudigste groep = alkaan + -NH2

                                           = alkaanamine

voorbeeld

methaanamine

Karakteristieke groepen: vul je begrippennetwerk aan

- OH

- NH2

halogeenverbindingen

achtervoegsel: n.v.t.

voorvoegsel: broom-, jood-, fluor-, chloor-                   

eenvoudigste groep = alkaan + halogeen

                                           = halogeenalkaan

halogeenverbindingen

achtervoegsel: n.v.t.

voorvoegsel: broom-, jood-, fluor-, chloor-                   

eenvoudigste groep = alkaan + halogeen

                                           = halogeenalkaan

voorbeeld

2-broompentaan

Karakteristieke groepen: leer dit overzicht uit je hoofd

- OH

- NH2

-Cl  -Br

-F    -I

Meer dan 1 karakteristieke groep?

De hoogste groep: achtervoegsel

De andere groep: voorvoegsel

opzoeken in Binas 66D

Systematische naamgeving

1. langste keten = hoofdketen = stamnaam

2. karakteristieke groepen en zijgroepen (uitgang, achtervoegsel, voorvoegsels alfabetisch)

3. plaatsnummers:
achtervoegsel --> C=C -->          --> tak
    zo laag mogelijk

 4. telwoorden 

Voorbeeld

Systematische naamgeving

1. langste keten = hoofdketen = stamnaam

2. karakteristieke groepen en zijgroepen (uitgang, achtervoegsel, voorvoegsels alfabetisch)

3. plaatsnummers:

achtervoegsel --> C=C --> --> tak

    zo laag mogelijk

 4. telwoorden 

Voorbeeld

2-amino-2-broompropaanzuur

Hoe leer je dit?

Héél veel oefenen! (2x huiswerk  --> do 1/12 en di 6/12)

• Doorlezen H3.2
• Maken + nakijken opgave 1 t/m 7 + 9 (van H3.2)
• Vaardigheidstrainer H3.1
  
• Klaar?  --> Maak test jezelf H3.1 en 3.2