GGZ Ethische dilemma's

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Omgangskunde GGZ

Les doel:

De student is in staat de ethische, morele, normen en waarden binnen de GGZ te beschrijven.

Wat verstaan jullie onder recht & ethiek binnen de GGZ?

Ethiek, moraal, normen en waarden, verschillende normen en waarden & omgaan met ethische dillema’s in de GGZ

​

1. Ethiek: is een wetenschap waarbij wordt geprobeerd om bepaalde handelingen als goed of fout te kwalificeren. Daarnaast wordt er gekeken naar de beweegredenen van bepaalde handelingen.​

​

2. Moraal: is het geheel van normen en waarden van een individu, een groep, een instelling of zelfs binnen een cultuur dat als richtlijn voor het eigen handelen wordt gebruikt.​

​

3. Recht: is het systeem van wetten die de regels van een maatschappij bepalen om orde te handhaven.

Welke 4 verschillende waarden en normen heb je te maken in de GGZ?

4 verschillende waarden en normen

1. Professionele normen en waarden:

2. Persoonlijke normen en waarden:

3. Normen en waarden van de zorgvrager:

4. Maatschappelijke normen en waarden:

Als verpleegkundige heb je vier professionele waarden of ethische principes.

Vier zorg-ethische principes​

1: Weldoen​

2: Niet schaden​

3: Autonomie​

4: Rechtvaardigheid​

Omgaan met ethische dilemma’s in de GGZ 

In je werk als verpleegkundige moet je een weg zien te vinden in het spanningsveld van verschillende normen en waarden.

• respectvol verplegen
• Moreel probleem

Een belangrijke verpleegkundige waarde is het principe dat de zorgvrager het recht heeft om zelf te bepalen wat er met hem gebeurt. ​

Grenzen aan de autonomie in de GGZ 

Autonomie wil zeggen dat een zorgvrager zelf mag beslissen of hij een behandeling of onderzoek wil laten uitvoeren.

Wanneer mag je tegen deze vormen van zelfbeschikking ingaan?

Voorbeeld 1

Een zorgvrager heeft door overmatig alcoholgebruik een ernstige leverziekte opgelopen. Je raadt de zorgvrager af om te drinken, maar de zorgvrager zegt dat ze niet kan stoppen met drinken. Mag je blijven aandringen dat ze moet stoppen, of is het haar eigen verantwoordelijkheid?

Voorbeeld 2

Je weet dat je zorgvrager medicijnen die hij echt nodig heeft, weigert in te nemen. Je vraagt je af of je de medicatie niet door zijn ontbijt kan doen zonder hem dit te vertellen

Therapieontrouw:

Dat de zorgvrager de aanwijzingen van een arts, bijvoorbeeld over het nemen van medicijnen, niet opvolgt. ​

Twee verschillende soorten therapieontrouw:​

• Niet-opzettelijke therapieontrouw. In deze gevallen is de zorgvrager niet in staat om een behandeling te volgen;​
  
• Opzettelijke therapieontrouw. In deze gevallen weigert een zorgvrager bewust de behandeling te volgen. De meeste ethische dilemma’s vormen zich rondom opzettelijke therapieontrouw.​

Spanningsveld 

• Veel morele problemen hebben te maken met het spanningsveld tussen respect voor de waarden van de zorgvrager en je eigen ethische principes.​
• Sommige zorgvragers zitten echter niet op jouw goede zorgen te wachten; ze willen liever onafhankelijk blijven. ​
  
• Ook kan het verschil in macht tussen jou als verpleegkundige en de zorgvrager voor dilemma’s zorgen. Afhankelijkheid van jouw oordeel. Vertrouwenspositie.

Als verpleegkundige probeer je samen met de zorgvrager een goede beslissing te nemen

Bij dit soort vragen is het belangrijk om erachter te komen wat de waarden zijn die ten grondslag liggen aan het dilemma. 

Ook is het belangrijk om op de hoogte te zijn van je bevoegdheden​

Door met zorgvragers over hun beleving en wensen te praten krijg je meer inzicht in hun situatie.

Richtlijnen om een ethisch dilemma te behandelen

Een goed besluit nemen ten aanzien van kleine en grote ethische dilemma’s laat zich niet makkelijk met behulp van wat regeltjes vangen. Toch is het mogelijk richtlijnen te geven die je kunt gebruiken om met complexe vraagstukken om te gaan.​

vier van deze richtlijnen:​

1: Verhelder het morele probleem;​

2: Benoem het morele probleem vanuit de context;​

3: Verzamel alternatieven;​

4: Voer de handeling uit zoals afgesproken en evalueer.

Huiswerk (5 punten)

Expertcollege: Wetgeving en beleid in de zorg.​

Module: Ethiek in de gezondheidszorg​

Opgave: 5 onderwerpen maken

feedback op de les