Zenuwstelsel

• Verzorgende
• MBO
• Studiejaar 2

Zenuwstelsel

Lesdoelen bewegen en voelen

Aan het einde van de les kun je  de opbouw van het wervelkolom. 

Aan het einde van de les kun je beschrijven wat een motorisch- en sensibile reflex is. 

C

A

D

B

Lendenruggenmerg

Heiligbeenruggenmerg

Borstruggenmerg

Nekruggenmerg

Middenruggenmerg

Halsruggenmerg

Hersenstam

Het centrale zenuwstelsel is omgeven door bot. Het bestaat uit de hersenen (omgeven door de schedel) en het ruggenmerg (omgeven door de wervelkolom).

Het perifere zenuwstelsel bestaat uit perifere zenuwen: bundels van lange zenuwceluitlopers buiten het centrale zenuwstelsel.

Centraal zenuwstelsel

In de hersenen komen prikkels uit de buitenwereld en uit het lichaam binnen. De hersenen verwerken deze prikkels en kunnen daarop reageren, bijvoorbeeld door als reactie prikkels naar het ruggenmerg te sturen. De hersenen zijn het regiecentrum van het lichaam, het ruggenmerg heeft een verbindingsfunctie. 

Het ruggenmerg is via lange uitlopers van zenuwcellen met de hersenen verbonden. Deze bundels van uitlopers in het centrale zenuwstelsel heten (zenuw)banen. Daarnaast is het ruggenmerg door perifere zenuwen verbonden met organen, lichaamsdelen en zintuigen. 

Perifeer zenuwstelsel

Het perifere zenuwstelsel bestaat uit zenuwen: bundels van lange uitlopers van zenuwcellen. De hersenenzenuwen 'steken uit' uit de hersenen, de ruggenmergzenuwen 'steken uit' uit het ruggenmerg. De functie van het perifere zenuwstelsel is: 

gevoels- en zintuigprikkels (sensibele prikkels) naar het ruggenmerg brengen; de zenuwvezels die sensibele prikkels vervoeren heten sensibele zenuwvezels. 

bewegingsprikkels (motorische prikkels) vanuit het ruggenmerg naar spieren en inwendige organen brengen; zenuwvezels die motorische prikkels vervoeren heten motorische vezels.

Centrale zenuwstelsel

Is omgeven door bot. Het bestaat uit de hersenen (schedel) en het ruggenmerg (wervelkolom).

De hersenen verwerken deze prikkels, reactie prikkels naar het ruggenmerg te sturen.

De hersenen regiecentrum van het lichaam, ruggenmerg verbindingsfunctie. 

Het ruggenmerg is via lange uitlopers van zenuwcellen met de hersenen verbonden.

Bundels van uitlopers in het centrale zenuwstelsel (zenuw)banen.

Perifere zenuwstelsel 

Het perifere zenuwstelsel bestaat uit perifere zenuwen: bundels van lange zenuwceluitlopers buiten het centrale zenuwstelsel.

De functie van het perifere zenuwstelsel

gevoels- en zintuigprikkels (sensibele prikkels) naar het ruggenmerg brengen

bewegingsprikkels (motorische prikkels) vanuit het ruggenmerg naar spieren en inwendige organen brengen

Zenuwcel (neuronen)

• Werkt snel via elektrische prikkels
• Zenuwcellen dragen prikkels over door een boodschapperstof, dat gebeurd in de synaps.

• Neuronen ontvangen prikkels en dragen over. 

sensibele systeem (gevoelssysteem)

Prikkels uit het milieu worden opgevangen door zintuigcellen en gaan als impuls naar het centraal zenuwstelsel.
Gevoelsprikkels, ook wel pijnprikkels genoemd, gaan in de hersenen eerst naar de thalamus. Deze stuurt de prikkels door. Voor pijnprikkels werkt de thalamus als een volumeknop. De thalamus kan namelijk via zenuwvezels die omlaag gaan naar het ruggenmerg de pijnprikkel remmen. Zo gaat bij angst, spanning, een gevoel van onveiligheid en nare ervaringen met de pijn de volumeknop 'omhoog'. Bij rust, comfort, veiligheid, afleiding en een gevoel van controle gaat de volumeknop 'omlaag'.

Motorische zenuwcel

• Impulsen van het centraal zenuwstelsel
• wordt naar de spier geleid. 
• zorgt voor willekeurige bewegingen bijv. lopen.

Motorische systeem

Hersenvliezen en liquor

- Holtes in de hersenen (hersenventrikels) zijn door kanaaltjes verbonden met elkaar. 

- Deze hersenventrikels zijn gevuld met liquor (hersenvloeistof)

Een zenuwcel is opgebouwd uit verschillende elementen. Stelling:
.............................. verbinden de zenuwcellen van het ruggenmerg met de spier.

1. Axonen
2. Dendrieten
3. Axonen + dendrieten

Bewegingszenuwen geleiden impulsen van ...

1. zintuigen naar het ruggenmerg
2. het ruggenmerg naar zintuigen
3. spieren naar het ruggenmerg
4. het ruggenmerg naar spieren

Gevoelszenuwen geleiden impulsen van ....

1. zintuigen naar het ruggenmerg
2. het ruggenmerg naar zintuigen
3. spieren naar het ruggenmerg
4. het ruggenmerg naar spieren

Hersenen en ruggenmerg behoren tot het perifere zenuwstelsel

1. Waar
2. Niet waar

Hoe noemen we hersenen en ruggenmerg samen?

1. Zenuwstelsel
2. Hersenstelsel
3. Centraal zenuwstelsel
4. autonoom zenuwstelsel

Hersen- of ruggenmergvliezen

De hersenvliezen lopen door rondom het ruggenmerg. De vliezen rondom de hersenen en het ruggenmerg zijn dus dezelfde drie vliezen:

- het harde vlies (dura) ligt tegen de binnenzijde van het wervelkanaal. Dit vlies loopt helemaal door tot aan het staartbeen.

- het spinnenwebvlies ligt tegen de dura. Dit vlies is als een spinnenweb. Tussen de draden van het spinnenweb stroomt liquor.

-  het zachte vlies ligt direct op het ruggenmerg. Dit vlies loopt door tot het einde van het ruggenmerg ter hoogte van de eerste lendenwervel.

Lumbaalzak

De dura (het harde vlies) vormt onder in het wervelkanaal een zak (lumbaalzak). Daarin zit geen ruggenmerg, maar wel liquor. En er lopen ruggenmergzenuwen uit de onderste delen van het ruggenmerg. Wanneer liquor wordt afgenomen voor onderzoek, wordt gekozen voor het aanprikken van de lumbaalzak (lumbaalpunctie).

Onwillekeurige of vegetatieve zenuwstelsel

Het heet ook wel het vegetatieve of het autonome zenuwstelsel. Dit zenuwstelsel regelt onwillekeurige processen. Het werkt autonoom (onwillekeurig), dus buiten de wil om. Het bestaat uit twee delen met een tegengestelde werking:

Orthosympathische en parasympathische zenuwstelsel

Het orthosympatische zenuwstelsel stelt het lichaam in staat om prestaties te leveren.

Het parasympatische zenuwstelsel zorgt voor herstel.

Het orthosympatische zenuwstelsel stelt het lichaam in staat om prestaties te leveren. Dit deel overheerst tijdens activiteit en stress. Hartslag en ademhaling gaan sneller, spieren krijgen extra bloed.

Het parasympatische zenuwstelsel zorgt voor herstel. Dit deel overheerst tijdens rust en na het eten. De spijsvertering is actiever, de peristaltiek neemt toe en afval wordt verwijderd (plassen en defecatie). De zenuwvezels naar de einddarm en blaas komen uit het onderste deel van het ruggenmerg.

para is vlucht, als je druk bezig bent moet je niet poepen, plassen.