Deel 2a: Leesvaardigheid - begrippen - examen Nederlands vmbo

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Examen Nederlands

LEESVAARDIGHEID - BEGRIPPEN

Wat moet je kennen?

Betekenis van de volgende begrippen:

titel, tussenkopje, onderwerp, deelonderwerp, hoofdgedachte, alinea, inleiding, middenstuk, slot, kernzin, citeren, tekstdoel, leesdoel, leesstrategie, tekstsoort, publiek,  tekstverband,   signaalwoord, feit, mening, argument.

LEESVAARDIGHEID - BEGRIPPEN

Wat moet je kunnen?

De begrippen toepassen

LEESVAARDIGHEID - BEGRIPPEN

titel, tussenkopje en alinea's

Bijna elke tekst heeft een titel. Deze kan twee functies hebben:

1. Het onderwerp noemen
   
2. Een aanwijzing geven over het onderwerp
   

(Een krant heeft geen titel, maar een kop of een kopje)

Een tussenkopje is een titel ín een tekst, die aangeeft waarover een tekstgedeelte gaat.

Alinea's zijn groepjes zinnen in een tekst die qua inhoud bij elkaar horen.

Markeer in de tekst: 'Steeds jonger gehoorschade

- tussenkopjes

- geef aan hoeveel alinea's er zijn

Wat is het onderwerp van deze tekst?

1. Gehoorschade
2. Gehoorschade steeds jonger
3. Tips om gehoorschade te voorkomen
4. Rapper Idaly

Soorten titels

Motiverende titel: Een titel die je aanzet tot lezen

Informerende titel: titel die je informeert over de inhoud

Overtuigende titel: een titel die een mening heeft.

Wat voor titel is: Steeds jonger gehoorschade

1. Motiverende titel
2. Informerende titel
3. Overtuigende titel

De titel van de tekst is: 'Steeds jonger gehoorschade'. Waarvan is sprake bij de titel? De titel is

1. de hoofdgedachte van de heel tekst
2. de persoonlijke mening van de schrijver
3. een waarschuwing van VeiligheidNL

Tekstopmaak

Tussenkopje

Tussenkopje

Titel

Opbouw tekst

• Inleiding

Meerdere manieren om het onderwerp in te leiden

• Middenstuk/ kern
• Slot

Meerdere manieren om de tekst af te ronden. 

Een tekst kan op verschillende manieren worden ingeleid. Hoe wordt het onderwerp van de tekst in alinea 1 ingeleid? De schrijver

1. geeft de uitslag van een onderzoek naar het ontstaan van gehoorschade
2. geeft een voorbeeld van hoe gehoorschade bij kinderen ontstaat
3. geeft zijn mening over het ontstaan van gehoorschade

Wat doet de schrijver in de laatste alinea? Hij geeft

1. aanwijzingen om te zorgen dat er geen gehoorschade ontstaat
2. adviezen over hoe om te gaan met de gevolgen van gehoorschade
3. tips om het voorkomen van te veel lawaai

LEESVAARDIGHEID - BEGRIPPEN

leesstrategieën

Een leesstrategie is een hulpmiddel dat de lezer kan inzetten om de tekst te begrijpen. Je hebt 6 leesstrategieën:

1.  oriënterend/ verkennend
2.  globaal
3. precies
4. zoekend
5.  kritisch
6. studerend

Leesdoel Leesstrategie Aanpak

LEESVAARDIGHEID - BEGRIPPEN

tekstdoelen, leesdoelen, tekstsoorten en publiek

Leesdoel: de bedoeling van de lezer. De schrijver 

houdt bij het schrijven van zijn tekst rekening 

met het leesdoel.

Tekstdoel: de bedoeling van de schrijver met 

zijn tekst. Het tekstdoel past bij het leesdoel. 

Als je het tekstdoel kent, kan je de tekst beter 

begrijpen.

Tekstdoelen en tekstsoorten

Wat is het tekstdoel van de tekst 'Steeds jonger gehoorschade'?

1. Amuseren en overtuigen
2. Informeren en mening geven
3. Overtuigen en instrueren
4. Informeren en instrueren

Publiek

Een goede schrijver houdt bij het schrijven van zijn teksten rekening met zijn publiek. Hij past zijn toon en taalgebruik aan bij wat zijn publiek verwacht en ook houdt hij rekening met wat al bekend is over het onderwerp. Een schrijver kan zijn tekst voor verschillende soorten publiek schrijven:

Een breed publiek, een kleiner publiek, een publiek van één persoon of een kleine groep mensen.De schrijver wil dat zijn publiek, waarvoor hij de tekst schrijft, de tekst interessant vindt. 

 

Wie is je publiek?

Wie is het publiek?

Voor wie is de tekst 'Steeds jonger gehoorschade' vooral bedoeld?

1. voor KNO-artsen
2. voor ouders van jongeren op de basis- en middelbare school
3. voor scholieren met gehoorschade

LEESVAARDIGHEID - BEGRIPPEN

tekstverbanden en signaalwoorden

Wat is het verband tussen alinea 1 en alinea 2

1. 2 geeft een toelichting bij de inhoud van 1
2. 2 noemt meer voorbeelden bij de inhoud van 1
3. 2 spreekt de inhoud van 1 tegen

In de tekst staat dat bij ruim 14 procent van de kinderen de oren al kapot zijn voor ze naar de middelbare school gaan. In de tekst worden hiervoor twee oorzaken genoemd. Welke zijn dat?

1. een oor dat niet geneest als het beschadigd is
2. een slechte kwaliteit van oortjes of koptelefoon
3. het bezoeken van festivals
4. te harde muziek

LEESVAARDIGHEID - BEGRIPPEN

feit, mening, argument

	Betekenis	Voorbeeld
Feit	Staat altijd vast, kun je controleren	Het Dockinga College staat in Dokkum
Mening	Persoonlijk, wat iemand vindt	Het Dockinga College is een leuke school!
Argument	Uitleg waarom je iets vindt of waarom iets zo iets	'Omdat zij daar de leukste en beste docenten hebben.'

LEESVAARDIGHEID - BEGRIPPEN

citeren

Wat is een citaat/citeren?

Als je precies zegt/schrijft wat iemand gezegd/geschreven heeft (= citeren).

Hoe citeer je?

Je zet de zin tussen aanhalingstekens. 

Bijv. "De wetenschapper kwam tot de conclusie dat zijn onderzoek nutteloos was." (r. 12)

Of: "De wetenschapper...nutteloos was."(r. 12)

In welke rubriek in de krant kun je deze tekst vinden?

1. Cultuur
2. Economie
3. Politiek
4. Wetenschap