02. Thema 6.5 / 6.6 Duurzaamheid (1) 10-7

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 2

Thema 6: 

Ecologie en duurzaamheid

BK Basisstof 4 / KGT Basisstof 5: 

Mens en milieu

Leerdoelen:

B:

• Je kunt manieren noemen waarop de mens afhankelijk is van het milieu.
  
• Je kunt enkele oorzaken en voorbeelden noemen van milieuproblemen.

KGT:

• Je kunt enkele oorzaken en gevolgen noemen van uitputting en vervulling. 
• Je kunt enkele oorzaken en gevolgen noemen van klimaatverandering.

De mens heeft invloed op het milieu

We halen stoffen uit het milieu, bv: grondstoffen en water. 

We voegen ook stoffen toe aan het milieu, bv: afval en uitlaatgassen. 

Op deze manier veranderen we het milieu.

Vroeger was de invloed van mensen nog niet zo groot maar omdat er nu zoveel mensen zijn, ontstaan er milieuproblemen. 

De belangrijkste oorzaken van milieuproblemen zijn:

1. de bevolkingstoename 

(De laatste vijftig jaar is het aantal mensen op aarde verdubbeld)

2. de manier van leven van de mens

De mens zorgt op twee manieren voor milieuproblemen:

• door uitputting: zo veel stoffen uit het milieu halen dat ze opraken

• door vervuiling: stoffen aan het milieu toevoegen die schadelijk zijn

Onze manier van leven zorgt voor uitputting en vervuiling van de aarde

Mensen gebruiken aardolie, aardgas en steenkool als brandstof (fossiele brandstoffen). 

Door deze brandstoffen hebben we energie voor auto’s, fabrieken en verwarming. 

Fossiele brandstoffen zijn miljoenen jaren geleden ontstaan uit resten van dode

planten en dieren. MAARRR, ze raken uitgeput (op)!

Over 50 tot 100 jaar zijn de voorraden waarschijnlijk op.

Om machines, apparaten, huizen en kleding te maken gebruiken we ook grondstoffen.

Bv: aardolie (voor kunststoffen) en zand (voor glas en bouwmateriaal).

Ook de voorraden van grondstoffen raken uitgeput.

Vervuiling van de aarde

De industrie en het verkeer  geven  via hun uitlaatgassen stikstof af aan het milieu. Vooral in de zomer hebben grote steden daar last van. Bij windstil en warm weer ontstaat dan smog. 

Mensen met astma en COPD hebben veel last van smog.

Luchtvervuiling

Boeren gebruiken mest om de grond vruchtbaar te maken. Een belangrijke stof in mest is stikstof. Stikstof is een belangrijke oorzaak van luchtvervuiling.

Een deel van de stikstof komt in het grondwater en in de lucht en zo in natuurgebieden terecht. Brandnetels en grassen groeien  goed op veel stikstof, maar kwetsbare of zeldzame planten kunnen er niet goed tegen en verdwijnen.

Bodemvervuiling

Bodemvervuiling ontstaat door giftig afval in de grond. 

Een gif is een stof die schadelijk is voor organismen. 

Vroeger werd giftig afval soms op vuilnisplaatsen gestort. 

Zo zijn op veel plaatsen giftige stoffen in de bodem gekomen. 

Planten nemen deze stoffen op via hun wortels. De planten worden gegeten door dieren.

Zo komen de giftige stoffen in de voedselketen.

Watervervuiling

Watervervuiling komt soms van de landbouw. Stoffen uit mest komen dan terecht in het water van sloten of in het grondwater. Ook huishoudens en fabrieken vervuilen het water. Op veel plaatsen in de wereld wordt afvalwater zomaar in het milieu geloosd. In Nederland mag dat niet.

KLIMAATVERANDERING

Door het versterkte broeikaseffect verandert het klimaat. Klimaatverandering betekent

dat het weer over een langere periode verandert. Door de klimaatverandering krijgen we

in Nederland zachtere winters en warmere zomers. Ook krijgen we meer extreem weer,

zoals storm of hagelbuien.

Misschien heb je ook gemerkt dat in de zomer vaker blauwalg voorkomt in een zwemplas.

Blauwalg is een bacterie die stoffen maakt die giftig zijn voor mensen en honden.

Daarom mag je niet zwemmen als er blauwalg is. 

Door klimaatverandering komt er in de zomer vaker blauwalg voor in het water.

Maken Thema 1:

Aan de slag!

Maken § 6.4: t/m opdracht 7

+

Leren 6.4

Maken § 6.5: t/m opdracht 9

+

Leren 6.5

BK

KGT

Les: Duurzaamheid

Thema 6: 

Ecologie en duurzaamheid

BK Basisstof 5 / KGT Basisstof 6: 

Duurzaamheid

Leerdoelen:

B:

• Je kunt enkele duurzame oplossingen
  noemen voor milieuproblemen in Nederland.

KGT:

• Je kunt uitleggen wat duurzaamheid is.
  
• Je kunt aangeven wat duurzame oplossingen voor milieuproblemen in Nederland kunnen zijn.

Duurzaam(heid)

* Duurzaam: betekent dat het leven ook in de toekomst door kan gaan, zonder schade voor het milieu.

* Duurzaamheid: niet meer stoffen uit het milieu halen dan 

het milieu kan aanvullen, en niet meer stoffen aan het 

milieu toevoegen dan het milieu kan verwerken.

Mensen gebruiken de aarde voor voedsel, grondstoffen en energie. Met z’n allen

gebruiken we meer dan de aarde kan geven. 

Er zijn duurzame oplossingen:

1 duurzame energie

2 duurzame grondstoffen

3 duurzame landbouw

4 minder vervuiling

5 minder broeikasgassen

Oplossing 1: Duurzame energie

Duurzame energie: energie die geen milieuvervuiling veroorzaakt en waarbij de bron niet opraakt. 

Biomassa = afvalresten van planten en dieren(mest)

wordt gebruikt als brandstof in elektriciteitscentrales 

Windmolens

Zonnepanelen

Waterkracht

Oplossing 2: Duurzame grondstoffen

• Recycle (wordt van afval nieuwe grondstoffen gemaakt)
• Reuse / hergebruik (hele voorwerp opnieuw gebruikt)
• Reduce / consuminderen (langer met dezelfde spullen doen)

Oplossing 3: Duurzame landbouw

Precisielandbouw = heel precies gebruik van water en andere voedingsstoffen. Dit wordt gemeten door robots, drones sensoren etc.

Kringlooplandbouw = Afval 

van dieren en planten wordt 

zoveel mogelijk hergebruikt

                                  

Oplossing 4: Minder vervuiling

• vaker met het openbaar vervoer of de fiets gaan

• geen vuurwerk afsteken 

• geen hout stoken in houtkachel, vuurkorf of open haard

Oplossing 5: minder broeikassen

* Zuinige apparaten gebruiken

* Huis goed isoleren

Door energielabels kun je zien hoe zuinig een

huis, apparaat of auto is

Welke vorm van energie is duurzaam?

1. aardgas
2. windenergie
3. steenkool
4. benzine

Welk afval kan als biomassa worden gebruikt?

1. afgevallen bladeren
2. batterij
3. melkpak
4. spuitbus

Is dit een voorbeeld van hergebruik of recycling: gebruikte meubelen kopen.

1. hergebruik
2. recycling

Wat vind jij? Stellingen..

• Praat je met jouw vrienden wel eens over klimaat en duurzaamheid?      hand omhoog = JA – laag = NEE

• Denk je dat kleine dingen thuis, zoals korter douchen,  licht uitdoen en de verwarming lager, invloed hebben op het klimaat?     hand omhoog = JA – laag = NEE

Stellingen...

• Denk je dat statiegeld op plastic en blikjes goed is voor jouw eigen omgeving?      hand omhoog = JA – laag = NEE

• Heeft het eten van vlees iets te maken met CO2-uitstoot?       hand omhoog = JA – laag = NEE

• Tot slot, zou jij zelf duurzamer willen leven?   
   hand omhoog = JA – laag = NEE

Maken Thema 1:

Aan de slag!

Maken § 6.5: t/m opdracht 7

+

Leren 6.5

Maken § 6.6: t/m opdracht 9

+

Leren 6.6

BK

KGT

voetafdruktest.wwf.nl

Nabespreking

Hoe is het gegaan?
Wat ging goed?
Wat vond je moeilijk?
Welke vragen heb je nog?