Jodendom: de geschiedenis (een herhaling/overzicht)

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Het jodendom: De geschiedenis (een herhaling/overzicht)

Leerdoel 12 t/m 47 

- Je lesboek

- Teksten uit Magister

- LessonUp-reeks

Lesinhoud

H1: leer, leven en identiteit + H4, par. 2 en 3 
H2: Geschiedenis van het jodendom: 

• Genesis: voorgeschiedenis jodendom
  
• Genesis/Exodus: Begin van het jodendom Abraham en Mozes
  
• Koningen: David en Salomon
  
• De Babylonische ballingschap en de Romeinen

Leerdoelen

Deze LessonUp gaat over leerdoel 12 t/m 47 uit de studiewijzer: over de voorgeschiedenis en geschiedenis van het jodendom.  

(Leerdoel 1 t/m 11 is terug te vinden in H1 + H4 par. 2 en 3 en in LessonUp 'Leer, leven en identiteit')

Waarom de (voor)geschiedenis van het jodendom?

Het jodendom (en christendom) hebben enorm veel invloed in de Westerse wereld
. Onze belangrijkste normen en waarden komen onder meer voort uit deze religies. Daarbij zijn ook veel mensen vandaag de dag gelovig. Om de Westerse wereld en de wereld van de gelovigen beter te kunnen begrijpen, is het belangrijk om bij het begin te beginnen: de (voor)geschiedenis. 

De joods-christelijke waarden van de Nederlandse samenleving

Leerdoelen en leerstof

Leerdoel 12 t/m 17: 

- De tekst: 'introductie Bijbel'

- LessonUp 'De Thora en de bijbel'

 12. De leerling kan uitleggen wat de Thora is (en waaruit deze bestaat). 

13. Het verschil tussen een mythisch wereldbeeld en een wetenschappelijk wereldbeeld uitleggen. 

14. De leerling kan de betekenis en herkomst van het woord Bijbel uitleggen. 

15. De leerling kan de betekenis en herkomst van het woord testament uitleggen. 

16. De leerling kan uitleggen wat het onderscheid is tussen het Oude Testament en het Nieuwe Testament.

17. De leerling kan het begrip Verbond in relatie tot het jodendom in eigen woorden uitleggen. 

Inzoomen op leerdoel 17

De leerling kan het begrip Verbond in relatie tot het jodendom in eigen woorden uitleggen. 

• Zie tekst 'Introductie bijbel': De verbonden van de bijbel (met name de inleiding en punt 3 en 4, die gaan over het jodendom).

Leerdoelen en leerstof

Leerdoel 18 t/m 20: 

- De tekst: 'Genesis 1-4'

- LessonUp 'Genesis 1-4'

18. De leerling kan uitleggen wat volgens de joodse levensvisie het scheppingsverhaal ons vertelt over: 

- Met welk doel de mens op aarde is. 

- Wie (en waarom) verantwoordelijk is voor het kwaad (slechtheid) in de wereld.

- De reden waarom JHWH spijt krijgt van de schepping van de mens. 

19. De belangrijkste elementen uit het scheppingsverhaal uitleggen/herkennen.

20. De leerling kan aan de hand van topografische elementen beargumenteren waar het joodse scheppingsverhaal met grote waarschijnlijkheid is ontstaan.

Voorgeschiedenis jodendom

Voordat het jodendom is ontstaan als religie, hebben zich een aantal verhalen afgespeeld die belangrijk zijn  om het ontstaan van het jodendom beter te kunnen begrijpen. Deze verhalen hebben alles te maken met het verbond tussen God en de mensheid. Deze verhalen zijn: Het scheppingsverhaal, het verhaal van de Ark van Noach en het verhaal van de toren van Babel (dus de stof t/m leerdoel 25). Pas DAARNA ontstaat dus het jodendom.

Inzoomen op leerdoel 18

18. De leerling kan uitleggen wat volgens de joodse levensvisie het scheppingsverhaal ons vertelt over: 

- Met welk doel de mens op aarde is. 

- Wie (en waarom) verantwoordelijk is voor het kwaad (slechtheid) in de wereld.

- De reden waarom JHWH spijt krijgt van de schepping van de mens. 

• Zie tekst 'Introductie bijbel': De verbonden van de bijbel (met name de inleiding en punt 1 die gaan over het verbond tussen God en de eerste mensen).
• Zie tekst 'Genesis 1-4': en dan met name Genesis 2 t/m 4 over het verbond tussen God en de mensen, dat de mens verantwoordelijk is voor het kwaad in de wereld en dat God spijt krijgt van zijn schepping van de mens

Leerdoelen en leerstof

Leerdoel 21 t/m 25: 

- De tekst: 'Genesis 6-11'

- LessonUp 'Genesis 6-11'

21. De leerling kan verklaren waarom (volgens de joodse levensvisie) in het verhaal van de Ark van Noah de mensheid door JHWH vernietigd wordt.

22. De leerling kan de belangrijkste elementen uit het verhaal rondom de Ark van Noah uitleggen/herkennen.

23. De leerling kan aan de hand van de Toren van Babel uitleggen dat de relatie tussen JHWH en de mens een kwetsbare relatie is (volgens de joodse levensvisie). 

24. De leerling kan de belangrijkste elementen uit het verhaal rondom de Toren van Babel uitleggen/herkennen.

25. De leerling is in staat op de kaart van het Midden-Oosten aan te wijzen waar de eerste Bijbelverhalen zich afspelen.

Inzoomen op leerdoel 21

21. De leerling kan verklaren waarom (volgens de joodse levensvisie) in het verhaal van de Ark van Noah de mensheid door JHWH vernietigd wordt.

• Zie tekst 'Introductie bijbel': De verbonden van de bijbel (met name de inleiding en punt 2 die gaan over het herstellen van het verbond tussen God en de eerste mensen).
• Zie tekst 'Genesis 6-11': en dan met name Genesis 6 t/m 9 over het herstellen van het verbond tussen God en de mensen.

Inzoomen op leerdoel 23

23. De leerling kan aan de hand van de Toren van Babel uitleggen dat de relatie tussen JHWH en de mens een kwetsbare relatie is (volgens de joodse levensvisie). 

• Zie tekst 'Genesis 6-11': en dan met name Genesis 10-11 over de mens die het verbond met God verbreekt,  over hoe God dat ervaart en dat ziet. 

Leerdoelen en leerstof

Leerdoel 26 t/m 36: 

- Je lesboek: H2, par. 1. 

- De teksten 4 t/m 6.2: 'Abraham', 'Abraham en zijn zoon', 'Jakob' + 'Jakob toevoeging' en 'Jozef'.

- LessonUp 'Abraham, Jakob, Jozef'

26. De leerling kan de belangrijkste topografische elementen rondom het verhaal over Abraham op de kaart aanwijzen: Dode zee – Babel – Ur – Irak – Tigris – Eufraat – Mesopotamië – Kanaän – Babylonië – Israël 

27. De leerling kan in eigen woorden uitleggen wat in de Bijbelverhalen wordt bedoeld met ‘het hebben van een visioen’.

28. De leerling kan uitleggen waarom God een Verbond sluit met Abraham (wat is de achterliggende reden).

29. De leerling kan uitleggen waarom Abraham zowel de stamvader van de islam als van het jodendom wordt genoemd.

30. De leerling kan de verschillende hoofdpersonages uit het verhaal Abraham benoemen en herkennen: (Abraham – Sarah – Ismael – Isaak – Hagar)

31. De leerling kan uitleggen waarom joden vanuit hun religie over Israël spreken als ‘het Beloofde land’.

32. De leerling kan uitleggen welke beloftes God doet aan Abraham.

33. De leerling kan uitleggen wat de diepere betekenis is achter Gods vraag aan Abraham om zijn zoon Isaak te offeren.

34. De leerlingen kan aan de hand van het verhaal rondom Abraham uitleggen wat moslims vieren, en hoe ze dit doen, tijdens het grote offerfeest.

35. De leerling kan a.d.h.v. de verhaallijn uit het OT uitleggen hoe de joden uiteindelijke in Egypte terecht zijn gekomen en als slaaf te werk gesteld zijn.

36. De leerling kan de symbolische betekenis 

van de naam Israël uitleggen.

Inzoomen op leerdoel 28, 31 en 32

God belooft Abraham in

Genesis 11-18:

- Een land 

- Talrijk nageslacht 

- dit verbond is voor eeuwig

• Zie (nogmaals) tekst 'Introductie bijbel': De verbonden van de bijbel (met name de inleiding en punt 3, die gaan over het jodendom).
• Via Mozes krijgt het jodendom verder vorm.

Leerdoelen en leerstof

Leerdoel 37 t/m 40: 

- Je lesboek: H2, par. 2.1 (blz. 16)

- De tekst: 'Mozes'

- LessonUp 'Mozes'

37. De leerling is in staat de belangrijkste elementen van het Bijbelverhaal Exodus te herkennen. 

38. De leerling is in staat de belangrijkste topografische plekken van het verhaal Exodus aan te wijzen en te benoemen. 

39. De leerlingen kan uitleggen waarom de joden de decaloog krijgen aangeboden. 

40. De leerling kan de belangrijkste gebeurtenissen die plaatsvinden in de Sinaï onder woorden brengen.

Inzoomen op leerdoel 37

37. De leerling is in staat de belangrijkste elementen van het Bijbelverhaal Exodus te herkennen. 

• Zie lesboek H2, par 2.1 (blz. 16)
• Zie teksten 'Mozes' (met name 'brandende braamstruik' en 'de tien plagen'

Inzoomen leerdoel 39

39. De leerlingen kan uitleggen waarom de joden de decaloog krijgen aangeboden. 

• Zie lesboek H2, par 2.1 (blz. 16)
• Zie tekst 'De decaloog'
• Zie LessonUp 'Mozes

Leerdoelen en leerstof

Leerdoel 41 t/m 43: 

- Je lesboek: H2, par. 2.1 (blz. 17)

- De tekst: 'Koning Saul en koning David' en 'Koning Salomon'

- LessonUp 'De koningen'

41. De leerling kan een schets geven van de situatie van de joden na aankomst in het Beloofde land. 

42. De leerling kan uitleggen waarom koning David van grote betekenis is geweest in de joodse (geloofs-)geschiedenis.

43. De leerling kan drie elementen noemen waardoor koning Salomon van grote betekenis is geweest in de joodse (geloofs-)geschiedenis.

Inzoomen leerdoel 41

41. De leerling kan een schets geven van de situatie van de joden na aankomst in het Beloofde land. 

Leerdoelen en leerstof

Leerdoel 44 t/m 47: 

- Je lesboek: h2, par 2.1 (blz. 17), par 2.2 en 2.4

- De tekst: 'De Babylonische ballingschap'

- LessonUp 'De Babylonische ballingschap en de Romeinen'

44. De leerling kan uitleggen wat de Babylonische ballingschap inhoudt.

45. De leerling kan de naam Babylon als metaforische term uitleggen.

46. De leerling kan twee belangrijke religieuze ontwikkelingen aanwijzen/herkennen die in de Babylonische ballingschap hebben plaatsgevonden. 

47. De leerling kan de relatie tussen de Klaagmuur en de tweede tempel uitleggen.

Inzoomen leerdoel 44

44. De leerling kan uitleggen wat de Babylonische ballingschap inhoudt.

• Zie lesboek H2, par 2.1 (blz. 17)
• Zie tekst 'Babylonische ballingschap'

Inzoomen leerdoel 46

47. De leerling kan de relatie tussen de Klaagmuur en de tweede tempel uitleggen.

Joodse diaspora: de joodse verspreiding Portugal/Nederland