Havo 1 - Les 1: Introductie, chronologie en jaartelling

• Ges
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie, thuis of in de kluis
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook (gesloten), JdW-map, etui 

1. Startklaar

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan hun welbevinden. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zijn startklaar: ingelogd in LessonUp, telefoons opgeborgen in het Zakkie, en JdW-map op tafel.

1. Startklaar

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan hun welbevinden. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zijn startklaar: ingelogd in LessonUp, telefoons opgeborgen in het Zakkie, en JdW-map op tafel.

Overzicht Periode 1

• Thema: De Prehistorie
• Benodigde lesmaterialen: JDW map, pen, Chromebook

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7	Week 8	Week 9	Week 10	Week 11
Wat is Geschiedenis eigenlijk?	De eerste mensen	Van Kamp naar kamp	De landbouwrevolutie	Machtige staten	SO en PO uitleggen	Priesters en mummies	SO nabespreken	Veenlijken	Herhaling en uitloop	Toetsweek 1

Wat is geschiedenis eigenlijk?

2. Voorkennis activeren

De docent activeert relevante voorkennis aan de hand van een terugblik-opdracht, waarbij eventueel een beroep op de thuistalen wordt gedaan. Op deze manier biedt de docent een kapstok om nieuwe stof te verbinden aan de eerder geleerde stof en richting te geven aan het verdere verloop van de les. Tegelijkertijd worden hiermee misconcepties van leerlingen zichtbaar gemaakt, waar de docent vervolgens gericht op in kan spelen. 

De tijdbalk van jouw leven 

Wat moet je doen?

• Werk met je buurman- of buurvrouw
• Maak een tijdbalk over jullie leven

• Zet er minstens 10 gebeurtenissen op

• Geef de tijdbalk een titel
• Zorg dat er jaartallen op je tijdbalk staan 
• De tijdbalk moet goed leesbaar zijn

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. De docent start met modelleren en laat leerlingen vervolgens actief inoefenen. Volgens het 'ik-wij-jullie/jij-wij' principe wordt de ondersteuning geleidelijk afgebouwd. Er wordt gevarieerd in oefentypes en het leerproces wordt zichtbaar gemaakt, bijvoorbeeld met hardop denken opdrachten. Effectieve leerstrategieën zoals zelftesten, gespreid leren, schema’s maken, en samenvatten volgens de Cornell-methode worden expliciet aangeleerd. Dit herkneden van de lesstof helpt bij het bewerken van het lange termijn geheugen

      Leerdoelen

• Je weet wat prehistorie en chronologie is (R)
• Je weet wat jaartelling is en hoe een eeuw werkt (T1)
• Je kunt uitleggen hoe mensen geschiedenis kunnen bestuderen (T1)
• Je kunt uitleggen waarom in de prehistorie alleen geschreven bronnen waren. (T2)

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.   

Historische kennis --> feitjes

• Gebeurtenissen
  

• Begrippen

• Jaartallen
• Personen
  

Historische vaardigheden --> iets kunnen

• Je kunnen inleven in iemand uit het verleden

• Oorzaken en gevolgen herkennen

• Plaatjes begrijpen

• Betrouwbaarheid van bronnen vaststellen
  

Jaartelling

Tijd in delen indelen

Christelijke jaartelling met de geboorte van Jezus Christus als jaar 1.

Maar wat was er daarvoor?

v. Chr. en n. Chr.

Eeuwen

Eén eeuw zijn honderd jaar

(2e eeuw n. Chr.: van 101 t/m 200 n. Chr.)

(1e eeuw v. Chr.: 100 t/m 1 v. Chr.)

Is de jaartelling in de hele wereld dezelfde?

Leerboek blz. 6

In welke eeuw ligt het volgende jaar:
753 v. Chr.

1. 6e eeuw v. Chr.
2. 7e eeuw v. Chr.
3. 8e eeuw v. Chr.
4. 9e eeuw v. Chr.

Hoe lang duurt de 8e eeuw v. Chr.?

1. 700 - 601 v. Chr.
2. 800 - 701 v. Chr.
3. 900 - 801 v. Chr.

In welke eeuw ligt het volgende jaar:
1945 n. Chr.

1. 18e eeuw
2. 19e eeuw
3. 20e eeuw
4. 21e eeuw

Hoe lang duurt de 20e eeuw?

1. 1801 - 1900
2. 1901 - 2000
3. 2001 - 2100

Bronnen 

• Om over geschiedenis te kunnen leren, heb je bronnen nodig
• Bronnen zijn stukjes informatie over het verleden 
• Bijvoorbeeld: een voorwerp, een tekst, een foto of een dagboek 
• Sommige bronnen zijn geschreven, andere bronnen zijn ongeschreven

Indelen in tijdvakken 

en periodes

Tijdvakken:

Hulpmiddel om de tijd te ordenen

Periodes:

Geschiedwetenschappers gebruiken andere namen voor verschillende periodes:

Prehistorie: tot 3000 v. Chr.

Middeleeuwen: 500 - 1500 n. Chr.

enzovoorts!

Chronologie

Historische vaardigheid:

Het indelen en ordenen van historische gebeurtenissen in de tijd!

Belangrijk hiervoor: de tijdvolgorde of chronologie!

Leerboek blz. 7

Prehistorie

• De prehistorie duurde tot 3000 v.C

• De prehistorie eindigt met de uitvinding van het schrift 

4. Inclusieve didactiek

De docent past diverse strategieën toe om de betrokkenheid van alle leerlingen te garanderen. Door regelmatig het begrip van de lesstof te controleren en zo nodig de uitleg aan te passen, blijft de stof toegankelijk voor iedereen. Flexibele en heterogene differentiatie ondersteunt dit proces. Interactie in de klas wordt versterkt door het gebruik van thuistalen. Verder creëert de docent een contextrijke en inclusieve leeromgeving door (culturele) achtergronden in de lesstof te integreren. Door positief en proactief op leerlinggedrag te reageren, wordt het voor leerlingen makkelijker om gewenst gedrag te tonen en actief deel te nemen aan de les.

Waarom zijn er over de prehistorie geen geschreven bronnen?

1. Omdat mensen toen te druk waren om te schrijven
2. Omdat mensen nog niet konden schrijven
3. Omdat mensen de boeken weggooiden
4. Omdat

7. Formatief handelen

De docent geeft de leerlingen gedurende de les gerichte feedback, feedup en feedforward op de op de inhoud van het werk, de leerstrategie, het gedrag en op zelfsturing. De docent bevraagt willekeurig leerlingen met open vragen. De docent stimuleert kwaliteitsbesef onder leerlingen door bijvoorbeeld leerlingen elkaars werk te laten vergelijken of uitgewerkte voorbeelden te gebruiken, gevolgd door geïnformeerde vervolgstappen.

Voorbeelden

Checklist:

• Dual Coding (woord en beeld combineren)
  
• Concrete voorbeelden
• Herkenbare voorbeelden gerelateerd aan de leefwereld van de leerlingen

5. Concrete en herkenbare voorbeelden

De docent maakt gebruik van praktische en concrete voorbeelden die voor leerlingen herkenbaar zijn in hun eigen leefwereld om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent doet hierbij een beroep op dual coding. Door het visuele en het verbale te combineren vergroot de docent de kans dat lesstof beter bij de leerlingen blijft beklijven. 

Welke jaartelling gebruiken wij?

1. Islamitische jaartelling
2. Europese jaartelling
3. Christelijke jaartelling
4. Historische jaartelling

7. Formatief handelen

De docent geeft de leerlingen gedurende de les gerichte feedback, feedup en feedforward op de op de inhoud van het werk, de leerstrategie, het gedrag en op zelfsturing. De docent bevraagt willekeurig leerlingen met open vragen. De docent stimuleert kwaliteitsbesef onder leerlingen door bijvoorbeeld leerlingen elkaars werk te laten vergelijken of uitgewerkte voorbeelden te gebruiken, gevolgd door geïnformeerde vervolgstappen.

Is dit een geschreven of een ongeschreven bron?

1. Geschreven
2. Ongeschreven
3. Dit is geen bron

7. Formatief handelen

De docent geeft de leerlingen gedurende de les gerichte feedback, feedup en feedforward op de op de inhoud van het werk, de leerstrategie, het gedrag en op zelfsturing. De docent bevraagt willekeurig leerlingen met open vragen. De docent stimuleert kwaliteitsbesef onder leerlingen door bijvoorbeeld leerlingen elkaars werk te laten vergelijken of uitgewerkte voorbeelden te gebruiken, gevolgd door geïnformeerde vervolgstappen.

Wanneer begonnen mensen te schrijven?

1. Rond 10000 v.c.
2. Rond 3000 v.c.
3. Aan het einde van de prehistorie
4. Aan het begin van de prehistorie

7. Formatief handelen

De docent geeft de leerlingen gedurende de les gerichte feedback, feedup en feedforward op de op de inhoud van het werk, de leerstrategie, het gedrag en op zelfsturing. De docent bevraagt willekeurig leerlingen met open vragen. De docent stimuleert kwaliteitsbesef onder leerlingen door bijvoorbeeld leerlingen elkaars werk te laten vergelijken of uitgewerkte voorbeelden te gebruiken, gevolgd door geïnformeerde vervolgstappen.

Afsluiting

Checklist:

• Zijn de leerdoelen behaald?
• Les in context plaatsen van de periode 
• Het leren en het gedrag samen evalueren
• Vooruitblikken adhv JdW-planner  

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner. 

    Begrippen uit deze les

• ...
• ...
•  ...

Noem 1 ding dat jij in deze les hebt geleerd!