1.1

Havo 4
1.1 In de tijd van steden en staten
Lesdoelen:
In deze les leer je:
- hoe waterschappen rechten kregen
- hoe burgers vrijheidsrechten en politieke rechten kregen in de hoge en late middeleeuwen.
1 / 14
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavoLeerjaar 4

In deze les zitten 14 slides, met interactieve quizzen en tekstslides.

time-iconLesduur is: 50 min

Onderdelen in deze les

Havo 4
1.1 In de tijd van steden en staten
Lesdoelen:
In deze les leer je:
- hoe waterschappen rechten kregen
- hoe burgers vrijheidsrechten en politieke rechten kregen in de hoge en late middeleeuwen.

Slide 1 - Tekstslide

1.1 In de tijd van steden en staten
Rechten van waterschappen
Tijd van steden en staten (1000-1500).
- Veengebied in Holland en Utrecht onbewoonbaar (moerassig).
- Bewoning alleen langs de duinen en rivieroevers.
--> ontginnen:  --> sloten en kanalen - water laten weglopen.
                          --> dijken en dammen - overstroming voorkomen.
                          --> later ook sluizen.
--> ontstaan polders (gebieden achter de dijken waar de waterstand door mensen wordt geregeld.

Er ontstaat een noodzaak om dit goed te organiseren --> oprichting waterschappen.

Slide 2 - Tekstslide

1.1 In de tijd van steden en staten
Rechten van waterschappen
Graven van Holland hier gebaat bij. Zien zichzelf als eigenaar van de grond, maar hebben onderdanen nodig voor het ontginnen en water te beheersen:
- vrijheidsrechten (zoals eigendomsrechten op de grond)
- politieke rechten (zoals inspraak bij het waterbeheer)

Vorming waterschap Rijnland --> voorbeeld voor latere waterschappen.
- vertegenwoordiger graaf: dijkgraaf.
- vertegenwoordigers inwoners: heemraden
Overleg en samenwerking is cruciaal --> vernoeming poldermodel.

Graaf Willem II overhandigt de oorkonde aan de heemraden van Rijnland, 1255.

Slide 3 - Tekstslide

1.1 In de tijd van steden en staten
Rechten, steden en staten
Tijd van monniken en ridders:                               Tijd van steden en staten
Feodale stelsel                                                          Vorsten, bisschoppen en edelen geven
Hofstelsel                                                                  steden vrijheidsrechten en politieke 
                                                                                   rechten (stadsrechten).
                                                                                   Rechten werden vastgelegd in een                                                                                           keur en onderteken door de                                                                                                     landsheer. Hierdoor kon de heer het                                                                                      niet zomaar intrekken. Steden werden
                                                                                   bestuurd door de patriciërs.






- zichzelf besturen
- zelf rechtspreken
- zichzelfverdedigen met o.a. een stadsmuur en soldaten

Slide 4 - Tekstslide

1.1 In de tijd van steden en staten
Rechten, steden en staten
                                  Inkomsten vanuit de steden door stadsrechten.



                                    Vorst (landsheer) betaalt hiervan:
                                   ambtenaren, rechters en een beroepsleger.  
                                   --> Zet heren buitenspel.
                                   --> Opbouw staatsvorming en centraal bestuur.
--> Bedreiging voor de steden!
Vorsten gingen met geweld meer belastingen eisen van steden. Oprichting nieuwe organisatiestructuur om te onderhandelen.
Staten --> vertegenwoordigers burgers, adel en geestelijkheid van een gewest.
Staten - Generaal --> vertegenwoordigers van alle gewesten.

Staten-Generaal

Slide 5 - Tekstslide

De graven van Holland hadden er belang bij om vrijheidsrechten en politieke rechten te verlenen aan waterschappen. Maak dat duidelijk door:
- van beide rechtssoorten een voorbeeld te geven en
- een economische verklaring voor deze rechtsverlening te geven.

Slide 6 - Open vraag

Geef aan wat het poldermodel is en verklaar het ontstaan ervan.

Slide 7 - Open vraag

Vorsten verleenden steden vrijheidsrechten en politieke rechten.
- Geef van elk een voorbeeld
- Geef aan door welke stadsbewoners de politieke rechten werden uitgeoefend.

Slide 8 - Open vraag

De staatsvorming werd een bedreiging voor de vrijheden en politieke rechten van de steden. Leg dit uit.

Slide 9 - Open vraag

Gebruik bron 1 (blz. 18).
Geef aan:
- welk recht Willem II aan het waterschap verleende en

Slide 10 - Open vraag

Gebruik bron 1 (blz. 18).
Geef aan:
- of het ging om een vrijheidsrecht of een politiek recht.

Slide 11 - Open vraag

Gebruik de paragrafen 3.3 - 4.2 en 4.3 van het handboek.
Leg een verband tussen de ontwikkeling van vrijheidsrechten en politieke rechten en de kenmerkende aspecten:
a. het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur,

Slide 12 - Open vraag

Gebruik de paragrafen 3.3 - 4.2 en 4.3 van het handboek.
Leg een verband tussen de ontwikkeling van vrijheidsrechten en politieke rechten en de kenmerkende aspecten:
b. de opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden en

Slide 13 - Open vraag

Gebruik de paragrafen 3.3 - 4.2 en 4.3 van het handboek.
Leg een verband tussen de ontwikkeling van vrijheidsrechten en politieke rechten en de kenmerkende aspecten:
c. het begin van staatsvorming en centralisatie.

Slide 14 - Open vraag