Paragraaf 6.2

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Leerdoelen

• Je kan het verschil tussen Hoog-Nederland en Laag-Nederland uitleggen.
  
• Je kan uitleggen hoe de heuvels in Limburg zijn gevormd.
  
• Je kan met behulp van de begrippen 'ontspringen', 'aftakkingen' en 'uitmonden' uitleggen hoe rivieren stromen.
  
• Je kan benoemen waar rivierklei de grondstof van is.

Terugblik

• Waarom heet Nederland zo?
• Noem twee voorbeelden van een kunstmatige grens.
• Noem twee voorbeelden van een natuurlijke grens.
• Hoe verdedigt Nederland zich tegen het water? Noem twee voorbeelden. 
• Waarom wilde Luther de rooms-katholieke kerk hervormen?
• Leg uit wat het verschil is tussen de rooms-katholieke kerk en de protestantse kerk?

Hoog-Nederland

• Hoog-Nederland & Laag-Nederland
• Reliëf: hoogteverschillen in een landschap.

Hoog-Nederland

• Limburgse heuvels:
• Het gebied is miljoenen jaren geleden omhooggeduwd 
• Rivieren en beekjes die hebben het gebied uitgeslepen

Hoog-Nederland

• De bodem van de Limburgse heuvels is bedekt met: löss.
• Dat zijn hele fijne zandkorreltjes die erg vruchtbaar zijn.
• Daarom is de grond in Zuid-Limburg erg geschikt voor akkerbouw.
• In andere gebieden van Hoog-Nederland liggen zandlandschappen.
• Zand is niet vruchtbaar, dus vind je hier veel veeteelt.

Aan de slag!

Lees: 6.2.1

Maak: 1 t/m 5

Eerder klaar? Werk alvast verder.

Het afvoerputje van Europa

• Twee grote rivieren stromen Nederland binnen: de Maas & en de Rijn
• De Rijn splitst zich af in de Waal, de Neder-Rijn en de IJssel
• Die afsplitsingen noemen we aftakkingen.

Het afvoerputje van Europa

• Rivieren ontspringen bijvoorbeeld in de bergen door het smelten van ijs of in gebieden met veel regenval.
• In de buurt van rivieren vind je veel rivierklei. 
• Daar worden in fabrieken bakstenen van gebakken.
• Een natuurlijk materiaal wat bewerkt moet worden om er een product van te maken noemen we een grondstof.

Het afvoerputje van Europa

• Een klein stukje verder van de rivieren vind je een combinatie van rivierklei en zand in de bodem.
• Door deze combinatie is de grond erg vruchtbaar.
• Langs de grote rivieren is er veel tuinbouw. Daar wordt fruit geteeld.

Aan de slag!

Lees: 6.2.2

Maak: 6 t/m 10

Eerder klaar? Werk alvast verder.

Van water land maken

• 11.000 jaar geleden kwam er een einde aan de laatste ijstijd.
• Het ijs dat over Nederland lag smolt en de zeespiegel steeg.
• Dat zorgde voor veel overstromingen in Laag-Nederland.
• Net als rivieren neemt ook de zee allerlei materialen mee: zoals bijvoorbeeld zand en klei.
• Door eb en vloed werden zandkorrels en kleideeltjes neergelegd op het land.
• Aan de kust bleef vooral zand liggen, daardoor ontstonden de duinen.

Van water land maken

• 11.000 jaar geleden kwam er een einde aan de laatste ijstijd.
• Het ijs dat over Nederland lag smolt en de zeespiegel steeg.
• Dat zorgde voor veel overstromingen.
• Net als rivieren neemt ook de zee allerlei materialen mee: zoals bijvoorbeeld zand en klei.
• Door eb en vloed werden zandkorrels en kleideeltjes neergelegd op het land.
• Aan de kust bleef vooral zand liggen, daardoor ontstonden de duinen.

Van water land maken

• Verder landinwaarts bleven de kleideeltjes liggen. 
• Daardoor ontstond er een zeekleilandschap.
• Zeeklei is vruchtbaar maar:
• Als er de grond te nat is, is het niet meer geschikt voor akkerbouw
• Daarom vind je hier ook veeteelt, want daar is de grond wél geschikt voor

Van water land maken

• Door al die overstromingen vroeger bleef veel zeewater achter de duinen liggen.
• Het gebied daar was dus erg moerassig en er lagen veel meren.
• Vanaf de vijftiende eeuw konden deze met molens worden drooggemalen.

Aan de slag!

Lees: 6.2.3

Maak: 11 t/m 13

Eerder klaar? Werk alvast verder.

Cultuurlandschappen

• We hebben het hiervoor gehad over hoe de natuur het landschap verandert.
•  Maar wij mensen veranderen het landschap ook.
• Een landschap dat onder invloed van de mens is gevormd noemen we een cultuurlandschap.
• Bijvoorbeeld: de hunebedden (prehistorie)
• Of ietsje later: Nijmegen (gesticht door de Romeinen)

Cultuurlandschappen

• Rond het jaar 1000 groeide de bevolking en de handel nam toe.
• Daardoor groeide de steden die aan de rivieren lagen: urbanisatie.
• Steden werden nóg groter vanaf het jaar 1500. 
• Dat kwam doordat door de ontdekkingsreizen er over de hele wereld over zee werd gehandeld. 
• Al die mensen in de steden moesten eten: in de 17e eeuw werd daarom het land rondom Amsterdam drooggelegd.
• Zo'n drooggelegd stuk land wordt een polder genoemd.

Cultuurlandschappen

• In de 20e eeuw was bijna heel Nederland al veranderd door de mens.
• Bijna heel Nederland was dus een cultuurlandschap geworden.
• Omdat de bevolking bleef groeien steeg de vraag naar voedsel.
• Men begon daarom met de inpoldering van Flevoland. 
• Sindsdien hebben we een nieuwe provincie in Nederland! 

Aan de slag!

Lees: 6.2.4

Maak: 14 t/m 17

Eerder klaar? Werk alvast verder.