Leukemie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Leukemie

Inhoud les

Wat zijn stamcellen

Soorten bloedcellen en hun functie

Wat is leukemie

Welke symptomen

Vormen leukemie

Klachten leukemie

Diagnose

Behandeling

Stamcellen

Zitten in beenmerg in je botten. 

Daaruit worden nieuwe cellen gemaakt: 

rode bloedcellen = erytrocyten

witte bloedcellen = leukocyten

bloedplaatjes = trombocyten

Wat regelen de rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes?

Rode bloedcellen

de rode bloedcellen. Deze regelen het zuurstoftransport;

de witte bloedcellen. Deze zijn nodig voor de afweer tegen ziekteverwekkers;

de bloedplaatjes. Deze spelen een grote rol bij de bloedstolling.

 De rode bloedcellen zijn er om zuurstof en ook koolstofdioxide te transporteren in het lichaam. Daarvoor bezitten de rode bloedcellen een speciaal eiwit: hemoglobine. Hemoglobine is in staat om zowel zuurstof en koolstofdioxide te binden en door het lichaam te vervoeren. Vreemd genoeg is hemoglobine nog beter in staat om koolstofdioxide te binden en te vervoeren dan zuurstof. Daarom is een te hoge koolstofdioxide concentratie in je omgeving erg schadelijk en gevaarlijk, omdat in de longen de rode bloedcellen dan geen zuurstof gaan opnemen en vervoeren, maar koolstofdioxide.

In de longen waar veel zuurstof aanwezig is neemt hemoglobine zuurstof op. Hemoglobine veranderd dan in oxyhemoglobine. In de weefsels waar weinig zuurstof is geeft het oxyhemoglobine zijn zuurstof af, zodat de cellen van de weefsels het kunnen gebruiken voor de verbranding. Oxyhemoglobine veranderd na de afgifte van zuurstof weer in hemoglobine. In de weefsels waar veel koolstofdioxide is gaat het hemoglobine nu koolstofdioxide binden en vervoeren naar de longen. Een groot deel van de in de weefsels geproduceerde koolstofdioxide lost op in het bloedplasma en wordt door het bloedplasma vervoerd richting de longen.

Witte bloedcellen

De witte bloedcellen spelen een belangrijke rol bij de afweer van het lichaam tegen ziekteverwekkers. Het afweersysteem van de mens heeft een groot aantal verschillende witte bloedcellen tot haar beschikking om de vele ziekteverwekkers onschadelijk te maken. Macrofagen zijn witte bloedcellen die ziekteverwekkers die lekker in het bloedplasma, het weefselvloeistof en de lymfevloeistof rondzwemmen vernietigen. De macrofaag doet dit door de ziekteverwekkers op te sporen en gewoon op te eten. Dat opeten noemen we fagocyteren. De witte bloedcellen die pathogenen opeten noemen we macrofagen. Of te wel: grote eters.

Bloedplaatjes

Bloedplaatjes zijn eigenlijk geen cellen, maar onderdelen van geëxplodeerde cellen. Bloedplaatjes spelen met behulp van vele bloedeiwitten een belangrijke rol bij bloedstolling. Na de beschadiging van de bloedvatwand komen er in uit de beschadigde cellen allemaal stoffen vrij. Deze vrij gekomen stoffen brengen in het bloedplasma allemaal reacties op gang. Deze reacties leiden er uiteindelijk tot dat protrombine wordt omgezet in trombine. Het ontstane trombine zorgt er op zijn beurt weer voor dat het oplosbare fibrinogeen wordt omgezet in fibrine. Fibrine zijn lange eiwitketens. De fibrinedraden vormen een groot vangnet over de wond waarin bloedplaatjes en rode bloedcellen blijven kleven. Daarnaast trekken deze fibrine draden geholpen door de witte bloedcellen de wond dicht.

Leukemie

Vorm van bloedkanker. Woekering van kwaadaardige witte bloedcellen in het beenmerg.   

Gezonde witte bloedcellen hebben geen ruimte om te ontwikkelen. 

Maar ook rode bloedcellen en bloedplaatjes hebben geen ruimte. 

Welke klachten kan dit veroorzaken?

Op verkeerde en niet gewenste manier vermeerderen.

Symptomen die kunnen ontstaan

Tekort witte bloedcellen = leukopenie

het regelmatig ontstaan van ernstige infecties;

een langzamere genezing van infecties.

Tekort aan rode bloedcellen = anemie

vermoeidheid;

bleekheid;

duizeligheid;

kortademigheid.

Tekort aan bloedplaatjes = trombocytopenie

blauwe plekken;

bloedingen.

Vormen leukemie

Ingedeeld op basis van....

de snelheid van de ontwikkeling van de kanker;

het type kwaadaardige bloedcel.

Myeloïde stamcellen

 Dit zijn cellen waaruit rode bloedcellen, bepaalde typen witte bloedcellen en de bloedplaatjes ontstaan;

myeloïde leukemie

Bij deze vorm hebben de kwaadaardige cellen in het beenmerg invloed op rode bloedcellen, granulocyten, monocyten en bloedplaatjes;

Lymfoïde stamcellen

Dit zijn de cellen waaruit lymfocyten ontstaan. 

Lymfocyten zijn belangrijke witte bloedcellen van het afweersysteem. Uit deze stamcellen ontstaan de B-lymfocyten en T-lymfocyten.

lymfatische leukemie

Hierbij hebben de kwaadaardige cellen in het beenmerg invloed op de lymfocyten

4 vormen van leukemie

acute myeloïde leukemie (AML);

chronische myeloïde leukemie (CML);

acute lymfatische leukemie (ALL);

chronische lymfatische leukemie (CLL).

Klachten bij acute myeloïde leukemie

• verminderde rode bloedcellen: bloedarmoede 
• verminderde witte bloedcellen: infecties
• verminderde bloedplaatjes: bloedingsneiging
• pijn in de botten, door de woekering van de cellen in het beenmerg;
  
• grotere lymfeklieren, doordat de cellen zich hier ophopen;
  
• een groter geworden milt en of lever, door een hogere afbraak van de bloedcellen. 
• botpijn.

Vaak bij volwassenen.

Diagnose d.m.v. anamnese, lichamelijk onderzoek, laboratoriumonderzoek, een beenmergonderzoek

Behandeling: chemotherapie, stamceltransplantatie

Bloedarmoede: bleekheid, vermoeidheid, kortademigheid

Tekort aan bloedplaatjes: bloedend tandvlees, hevige menstruaties, puntvormige bloedinkjes in de huid

Tekort aan witte bloedcellen: infecties bijvoorbeeld in de keel of blaas

https://www.youtube.com/watch?v=d_o9C181-o8

Na transplantatie

Immunosuppresiva b.v. ciclosporine (Neoral)

afstotingsverschijnselen onderdrukken na een orgaantransplantatie of stamceltransplantatie

antibiotica en antivirusmedicatie

Chronische myeloïde leukemie

voor het grootste deel veroorzaakt door de woekering van één bepaald type witte bloedcellen in het beenmerg, granulocyten.

Klachten:

vermoeidheid

snel vol gevoel in de buik of buikklachten door de grote milt

koorts

Diagnostiek: hetzelfde als bij AML

Behandeling: Imatinib (remt activiteit van bepaald eiwit), chemotherapie, stamceltransplantatie

de chronische fase. Dit betekent dat de zorgvrager minder dan 10% leukemiecellen in het bloed en beenmerg heeft;

de acceleratiefase. Acceleratie betekent versnelling, daarom noemen we dit ook wel de versnellingsfase. In deze fase heeft de zorgvrager tussen de 10% en 19% leukemiecellen in het bloed en beenmerg;

de blastaire fase of blastencrisis. Dit noemen we ook wel de acute fase. 

Zorgvragers met chronische myeloïde leukemie die het Philadelphia-chromosoom dragen, maken het BCR-ABL-eiwit aan. Imatinib remt de activiteit van dit eiwit.

Acute lymfatische leukemie

Woekering lymfocyten

Meest voorkomende vorm bij kinderen.

Klachten: hetzelfde als bij AML

Diagnostiek: hetzelfde als bij AML

Behandeling bestaat uit 3 fasen:

• 1e fase (de inductiefase). Doel om alle kwaadaardige cellen uit het bloed te verwijderen: een medicijnkuur met prednison en daarna chemotherapie;
  
• 2e fase (de consolidatiefase). Doel om de kwaadaardige cellen weg te houden:  meerdere kuren met chemotherapie of een stamceltransplantatie;
  
• 3e fase (de onderhoudsfase). Doel om terugkeer ziekte te voorkomen: verschillende medicatie gedurende vaak een jaar. 

www.kanjerketting.nl

Chronische lymfatische leukemie

Woekering van lymfocyten.

Meest voorkomende vorm van leukemie.

Symptomen: in begin vaak geen. Daarna zoals bij andere vormen.

Diagnostiek: hetzelfde als bij andere vormen

Behandeling: afhankelijk van fase waarin de ziekte zich bevindt (van afwachtend beleid tot chemotherapie, gebruik bepaalde antistoffen ofwel immunoglobulinen, soms stamceltransplantatie)