Kunst, reactie en macht

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Kunst, reactie en macht

Deze les leer je over:

Kubisme

Futurisme

Dada

Kunst tijdens het Nazi regime

Vervreemdingseffecten in het theater van Brecht

En we oefenen met kunstanalyse

Opkomst van engagement

• mening geven
• start in 19e eeuw (realisme)
• gaat daarna door... 

• Ook propaganda-doeleinden voor het Communisme, Nazisme, Fascisme

Engagement (letterlijk: zich ergens toe verplichten) duidt op de zelfopgelegde verplichting van de kunstenaar zich met zijn werk in dienst te stellen van een politiek, sociaal of religieus ideaal en zo mee te werken aan de verandering van de samenleving om dat ideaal te verwezenlijken.

Kubisme

Pablo Picasso en George Braque

• niet met het gevoel maar met het verstand worden de dingen bekeken
• wiskundige vormentaal en geen perspectief
• alsof je een spiegel breekt en de scherven weer samenvoegt
• vaak in monochroom kleurgebruik
• soms met collage techniek

Gemaakt in 1 basiskleur, maar wel met verschillende tinten (lichter, donkerder, feller, afgezwakt)

                     Pablo Picasso

                                                                Les Demoiselles d'Avignon (1907)

                                start van kubisme

            Picasso

                                        Afrikaanse invloeden

                               George Braque

                                            Viool en kan (1910) 

Futurisme

Technologie in beweging

* technologische vernieuwingen

* meerdere momenten in een beeld

* snelheid en dynamiek

* weg met oude vormentaal!

* weg met traditie en burgerlijkheid!

vormtaal gelijk aan kubisme

                                                                       geometrische vormen

                                                          gefragmenteerd

                                           ( Geestesgesteldheden, 

Umberto Boccioni)

beweging en snelheid

Luigi Russolo 

Auto op snelheid

Onderwerpen: auto's, machines, steden, moderne techniek

                             Fel kleurgebruik

                                                 Dynamiek van een fietser

                                 Umberto Boccioni

Krachtlijnen om snelheid te benadrukken

                         beweging in beeld

Welk kenmerk hoort(en) bij futurisme?

1. beweging en snelheid
2. fel kleurgebruik
3. de natuur is een geliefd onderwerp
4. moderne technieken

Futurisme

Expressionisme

Kubisme

Surrealisme

Invloed van opkomende fotografie

Noem een vormgevingsaspect
waardoor de stad er
modern uitziet

Bekijk de vorige afbeelding.
De opkomst van de fotografie heeft invloed gehad
op de schilderkunst in de tijd van de futuristen.
Waaruit leid je af dat Duchamp bij 'Naakt, de trap afdalend'
op de hoogte was van fotografische experimenten?

Bekijk de voorgaande afbeelding.
De compositie van
'Aanval van de lansiers' is dynamisch.
Waardoor wordt de dynamiek veroorzaakt?
Noem drie aspecten.

Kunst tijdens het Nazi regime

Kunst moet gemaakt zijn volgens 

de klassieke regels: neo-classisistisch.

Dit schilderij is door Hitler zelf gemaakt. 

Alles wat daar niet aan voldoet wordt ENTARTETE KUNST genoemd. Dat is Duits voor ONTAARDE KUNST.

Entartete Kunst - bepaal welke kunst entartet is:

Entartete kunst

Kunst geaccepteerd door Hitler

Dada

De futuristen waren enthousiast over de oorlog die de oude wereld zou wegvagen. Maar niet alle kunstenaars deelden dat enthousiasme. 

Het Dadaïsme of kortweg Dada was een culturele beweging die tijdens de Eerste Wereldoorlog begon in Zürich, in het neutrale Zwitserland. Hier vonden de kunstenaars de vrijheid om de kunst te maken die ze zelf wilden.

De kunstenaars van dada hielden zich bezig met mengvormen van beeldende kunst, poëzie, theater en grafisch ontwerp.

• Dada maakte antikunst, wilde shockeren
  
• humor en ironie
  
• gewone gebruiksvoorwerpen werden als kunst tentoongesteld
•  afvalproducten werden verwerkt in de kunstwerken

Over welke stroming gaat dit filmpje

1. Kubisme
2. Futurisme
3. Dadaisme
4. Expressionisme

Hoe geven de futuristen beweging weer in hun schilderijen?

Wat is GEEN kenmerk van futurisme

1. Beweging weergeven door vervormingen
2. Gebruik van glanzende materialen
3. Beweging weergeven door herhalingen
4. Hoekige vormen

Futurisme - kenmerken

•  beweging uitbeelden door herhaling, bewegelijke lijnen
  
• beweging uitbeelden door vervormingen en fragmentatie
  
• men was geïnspireerd door techniek, snelheid en geweld - invloed van technologie 
  
• geloof in de toekomst met techniek en machines
  
• Het futurisme wilde breken met de traditionele kunst
  

Leg het vervreemdende
effect uit in Cadeau
van Man Ray

Onderstaand citaat is afkomstig uit een manifest, welke avant-gardebeweging hoort hierbij?

"Ik schrijf een manifest en wil niets, en toch beweer ik een en ander, en ben ik in principe tegen manifesten, zoals ik ook tegen principes ben (...)".

1. Expressionisme
2. Futurisme
3. Dadaïsme
4. Surrealisme

Onderstaand citaat is afkomstig uit een manifest, welke avant-gardebeweging hoort hierbij?

"Wij willen oorlog verheerlijken - enige hygiëne van de wereld-, militarisme, patriottisme, de verwoestende daden der anarchisten, de mooie ideeën waarvoor men sterft, en de minachting voor de vrouw."

1. Futurisme
2. Dadaïsme
3. Surrealisme
4. Kubisme

Toneel = leren

Ook in het theater waren critici van oorlog, nationaal socialisme en fascisme te vinden. Een van hen was Bertolt Brecht. Hij bedacht een vorm van theater die de toeschouwer wilde laten nadenken over de samenleving (van Duitsland in de jaren 30)

Episch theater

Brecht had een grote hekel aan het lijsttoneel, waar een illusie wordt gecreëerd om het publiek zoveel mogelijk bij het verhaal en de personages te betrekken. Door die illusie vergat het publiek de wereld buiten het theater en dat was juist niet de bedoeling. 

Episch theater

Brecht wil juist zo min mogelijk inleving, zodat het publiek meer tot nadenken wordt aangezet. Wanneer je iets vanaf een afstandje beschouwt, kun je er kritischer naar kijken en een objectief oordeel vellen. Daarom moet het overduidelijk zijn dat het 'maar' toneel is, zodat Brecht een maatschappijkritische kijk kan overbrengen

Episch theater

Om extra te benadrukken dat het maar toneel is, maakt Brecht zoveel mogelijk gebruik van vervreemdingsaspecten. 

Voorbeelden: Hij laat de acteurs zich rechtstreeks tot het publiek richten, soms is er een ceremoniemeester die een inleiding geeft op het stuk, decorwisselingen zijn zichtbaar voor het publiek en er wordt gebruik gemaakt van gekke maskers en grime.

Bekijk het volgende fragment van de Drie stuivers opera van Brecht.

Hoe bereikt Brecht dat het publiek zich vooral niet kan inleven?

0

Noem zoveel mogelijk vervreemdingaspecten die Brecht hier gebruikt heeft

Waarom heeft Brecht zo'n hekel aan het lijsttoneel?

Wat is geen vervreemdingseffect?

1. overdreven grime
2. realistisch decor
3. acteur richt zich tot publiek
4. zichtbare decor wisselingen

EINDE!

Volgende week laatste les voor de toets.

Er is ruimte om vragen te stellen en we herhalen aan de hand van een werk het verschil tussen VOORSTELLING en VORMGEVING