Thema 4 - 4.2 Erfelijkheid en evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2,3

WELKOM 

Welkom bij 

Biologie 

Mevr. el Hamiti

2e klas

Donderdag 17 april 2025

Lesprogramma

• Huiswerk
• Leerdoelen
• Uitleg 

• Afsluiten 
• Huiswerk volgende les noteren in agenda 

Wat gaan we deze les doen?

Thema 4. Erfelijkheid en evolutie

4.2 Evolutie

Wat weet jij over evolutie?

Leerdoelen

Aan het einde van de les kun je:

• Uitleggen hoe evolutie verloopt.
• Uitleggen hoe soorten veranderen, uitsterven en ontstaan wanneer de omgeving verandert.
• Verband leggen tussen evolutie en genetische variatie binnen een soort.

Variatie

Variatie in een eigenschappen

Erfelijke variatie door verandering DNA 

Deze veranderingen noem je mutaties

Door deze mutaties blijft er steeds variatie tussen de individuen van een soort bestaan.

Variatie

In de afbeelding zie je slakken die tot dezelfde soort behoren. De slakken lijken veel op elkaar, maar er zijn kleine verschillen. Er zijn bijvoorbeeld donkere en lichte slakken. Dit heet variatie

Evolutie

Evolutie: het langzaam ontstaan van de ene soort uit een andere soort.

Er zijn ruim 8,7 miljoen verschillende soorten organismen op aarde

En nog elke dag worden er nieuwe soorten ontdekt. 

Maar er sterven ook soorten uit.

Soort?

Organismen behoren tot dezelfde soort

• Als ze nakomelingen kunnen maken
• Als deze nakomelingen vruchtbaar zijn

Nieuwe soorten

Evolutie is het verschijnsel

dat soorten geleidelijk 

veranderen in nieuwe soorten

Duurt duizenden jaren. 

Evolutietheorie = De theorie die uitlegt hoe planten, dieren en mensen zijn ontstaan > Vindt plaats als de omgeving verandert.

Evolutie

Charles Darwin was een Britse onderzoeker die de Evolutietheorie heeft bedacht

Omgeving verandert, en nu?

• De soort past zich aan de veranderde omgeving aan.
  
• De soort verhuist naar een andere plek waar de omstandigheden niet veranderd zijn.
  
• De soort sterft uit.

Soorten die zich aanpassen aan de nieuwe omstandigheden 

Zij zullen overleven en kunnen zich ontwikkelen tot een nieuwe soort. 

Nieuwe soorten ontstaan door:

• Natuurlijke selectie  
• Isolatie

Variatie

Variatie in een eigenschappen

Erfelijke variatie door verandering DNA 

Deze veranderingen noem je mutaties

Door deze mutaties blijft er steeds variatie tussen de individuen van een soort bestaan.

Natuurlijke selectie

Ook bij planten en dieren is er variatie binnen een soort.

Alleen dieren die de omstandigheden overleven, kunnen zich voortplanten.

Dat noem je survival of the fittest. Hierdoor kan een soort steeds beter gaan passen in zijn omgeving. 

Selectie

In een gebied met een donkere bodem vallen de donkere slakken minder op. Vogels kunnen de lichte slakken beter zien en eten vooral die slakken op. De lichte slakken hebben een kleinere overlevingskans. Veel donkere slakken blijven wel leven en krijgen nakomelingen, die ook donker zijn. Dit heet natuurlijke selectie. Door selectie komen er langzaam minder lichte slakken en meer donkere.

Aanpassingen

Evolutie in 3 stappen

1. Mutaties bij de voorouders veroorzaakt 

variatie in de neklengte.

2. Een giraf met een iets langere nek kan dan in het voordeel zijn, doordat hij meer kan eten als er alleen hoog aan de bomen nog bladeren groeien. Bij concurrentie om voedsel heeft hij een grotere overlevingskans.

3. Door het doorgeven van de gunstige eigenschappen aan hun nakomelingen, kunnen de huidige giraffen met lange hals zijn ontstaan

Isolatie

Hoe ontstaan nieuwe soorten?

Darwin vond op de Galapagos Eilanden verschillende soorten vinken per eiland.

Grote verschillen in de vorm van hun snavel.

Op elk eiland overleefden door natuurlijke selectie vogels met een andere snavelvorm 

Eiland met veel planten met harde zaden> vogels met een dikke snavel in het voordeel. 

Eiland waar veel insecten tussen de rotsspleten zitten> vogels met een dunne, spitse snavel in het voordeel

 Isolatie, in de loop van de tijd heeft elk eiland zijn eigen soort vink gekregen.

Welke invloed hebben mensen? 

• kunstmatige selectie : door veredeling (selectie & kruising) ontstaan nieuwe rassen 
• genetische erosie: verdwijnen van allelen t.g.v. veredeling
• genenbank: opslagplek van zaden van oude rassen en oorspronkelijke gewassen 

Huiswerk

4.2 Evolutie

Fluisterend samenwerken