§12.1 Selectie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Paragraaf 12.1 Selectie

Benodigheden

- Schrift

- Pen, potlood

- Laptop

LessonUp: 

JA!

Telefoons in de telefoontas!

Programma

Welkom

Nieuwe stof uitleg : 

 '12.1 Selectie'

Aan de slag/huiswerk

- Maak deze LessonUp

- Maak een keuze uit het keuzemenu met levelopdrachten. (zie einde van deze uitlegLessonUp)

Klassikale afsluiting

Leerdoelen

Kun je uitleggen wie Darwin was en welke theorie hij geïntroduceerd heeft?

Kun je uitleggen hoe verschillende rassen ontstaan?

Kun je uitleggen wat natuurlijke selectie is?

Kun je uitleggen hoe nieuwe soorten ontstaan?

Kun je uitleggen hoe erfelijke variatie ontstaat?

Schubbeneters

Denk goed na: in welk hoofdstuk hadden we het over mutatie en selectie?? Gaat er een belletje rinkelen??

1

We hebben het ook in dit hoofdstuk over Darwin gehad. Hij heeft deze theorie ontwikkeld.

Zijn omschrijving van de theorie was: survival of the fittest.... (dat is niet het antwoord)

2

Dit is leerwerk... als je het nog niet weet, zoek het dan op

3

Hoe heet de theorie die verklaart hoe in de loop van de tijd door mutatie

en selectie nieuwe soorten ontstaan uit een gemeenschappelijke

voorouder? 

Welke groep vissen is volgens de stamboom het langst geleden als aparte

groep ontstaan?

Sleep het vinkje naar het goede antwoord

Kijk goed op de informatie. Je ziet er een stamboom staan.

Volg de lijnen goed, zoals we getraind hebben

1

Naar links is het oudst

2

Begin aan de linkerkant.
Dat is het oudst.

Als je met je vinger de lijnen volgt, zie je dat bij de eerste splitsing de prinses van Burundi al is ontstaan

3

B blauwe regenboogvis

C Plecodus

E prinses van Burundi 

D schubbeneter

A Petrochromis

Kijk naar de informatie.

Kijk daarbij goed naar de stamboom

1

Zoek in de stamboom de schubbeneter op.

Ga nu met je vinger langs de lijntjes.

Welke vis komt uit de eerste vertakking?

2

Lukt het nog niet?

Oefen met het werkblad: evolutie

3

 Aan welke groep vissen is een schubbeneter het meest verwant volgens de stamboom?

1. aan de Petrochromis
2. aan de blauwe regenboogvis
3. aan de Plecodus
4. aan de prinses van Burundi

Wat is dominant?

Wat is recessief?

Schrijf dit op!!

Schrijf ook de mogelijke genotypes met hun fenotypes op.

1

Rechtsmondig is recessief, dus linksmondig is dan dominant

RR => linksmondig homozygoot

Rr => linksmondig heterozygoot

rr => rechtsmondig, altijd homozygoot.

Je weet als er twee ouders zijn die hetzelfde uiterlijk hebben, en er ontstaat een kind met een ander uiterlijk, dat het uiterlijk van de ouders dominant is, en beide ouders zijn heterozygoot

2

Je weet als er twee ouders zijn die hetzelfde uiterlijk hebben, en er ontstaat een kind met een ander uiterlijk, dat het uiterlijk van de ouders dominant is, en beide ouders zijn heterozygoot.

Zoek dus naar twee dezelfde ouders, waarbij je ziet dat er ook kinderen ontstaan die er anders uitzien dan de ouders

3

 Uit kruisingsproeven blijkt dat de eigenschappen linksmondig en rechtsmondig erfelijk zijn. In de tabel staan de resultaten van enkele

kruisingen met schubbeneters.

Het gen voor rechtsmondig is recessief.

Uit welke kruising kun je dat met zekerheid afleiden?

1. kruising 1
2. kruising 2
3. kruising 3
4. dat kan je niet zeggen

Evolutietheorie

Evolutietheorie gaat niet over de ontstaanstheorie van het leven.

De evolutietheorie is vooral een theorie over hoe het leven zich ontwikkelt.

Evolutie streeft niet naar beter worden.

Evolutie streeft helemaal nergens naar. Evolutie gaat erom dat je beter en beter aangepast wordt aan het milieu (omgeving) waar je op dat moment inzit. Als het milieu verandert kun je dus ook teruggaan.

Evolutie werkt met natuurlijke selectie.

Natuurlijke selectie werkt op de best aangepaste organismen.

Mensen stammen NIET af van de apen.

Huidige levensvormen zijn het gevolg van evolutie uit gemeenschappelijke voorouders. Daardoor lijken veel organismen op elkaar wat betreft hun bouw en levenswijze.

In hoeverre vind jij het lastig om de evolutietheorie te onderzoeken omdat je gelovig bent? Vul 0 in als het totaal niet van toepassing is op jou en 100 als jij het heel erg lastig vindt.

-1100

Je hoeft deze jaartallen niet uit je hoofd te kennen.

Darwin bedacht de evolutietheorie. Waar gaat deze theorie over?

1. Ontstaan van de aarde.
2. Ontstaan van het leven.
3. Ontstaan van nieuwe soorten.

De schapen zonder hoorns zijn van hetzelfde ras,

 als de schapen met 4 hoorns.

1. Juist
2. Onjuist

Als je de gewenste eigenschappen bij organismen laat voortplanten krijg je uiteindelijk organismen met andere / betere eigenschappen. 

Dieren = kruisen 

Planten = veredelen 

Dit is een voorbeeld van kunstmatige selectie.

Het fokken van schapen zonder hoorns is een voorbeeld van kunstmatige selectie.

1. Juist
2. Onjuist

Door te kijken naar de schapen, selecteert de fokker de schapen. Dit noem je selectie op genotype.

1. Juist
2. Onjuist

Lees het artikel hiernaast.

Wat is een mutatie? (zoek op in §11.5)

1. voorplanting
2. kunstmatige selectie
3. survival off the fittest
4. evolutie

Kijk naar de slakken in het plaatje. Er zijn bruine en gele slakken. Deze 2 kleuren noem je variatie in fenotype. Dit kan komen door omgeving (bijvoorbeeld veel/weinig eten) of door genen (bijvoorbeeld oogkleur). Deze laatste noem je genetische variatie. 

Doordat bepaalde variaties meer succesvol zijn (die planten zich voort) komen deze variaties uiteindelijk meer voor. Het gaat niet om de sterkste maar om de beste aangepaste eigenschap aan de omgeving.

"Survival of the fittest" wordt wel eens vertaald met "De sterkste overleefd". Leg uit dat dit niet juist is.

antwoord staat op de vorige slide

Bekijk de afbeelding hiernaast. De 2 hazen zijn dezelfde soort toch zien ze er heel anders uit.

Aan welke abiotische factor zijn ze aangepast?

Lees blz 156 / 157

1: Er is variatie 

2: Deze variatie is erfelijk (genetische variatie)

3: Er vindt natuurlijke selectie plaats door omgeving

4: De soorten zijn geïsoleerd

Dit proces duurt heel er lang (duizenden jaren).

Leg in eigen woorden uit waardoor er nieuwe soorten kunnen ontstaan. 

Welke 4 voorwaarden zijn er voor nodig?

Lees blz 158

Erfelijke variaties ontstaan doordat er mutaties plaatsvinden. Vaak worden deze mutaties niet opgemerkt omdat ze in lichaamscellen plaatsvinden (en hier heb je er heel veel van). Maar gebeurt het in een gelachtscel dan komt het uiteindelijk in de cellen van de kinderen terecht. Op deze manier kunnen er nieuwe variaties in fenotype ontstaan.

Lees blz 159

1: Er is variatie in fenotype

2: Deze variatie is erfelijk (genetische variatie)

3: Er vindt natuurlijke selectie plaats

Voor het veranderen van soorten hoeft er geen isolatie plaats te vinden. Door de verandering van omgeving sterven soorten uit.

Bekijk de afbeelding. Leg uit door welke omstandigheid de benen van de paarden steeds langer werden.

Het proces waarbij organismen zich aanpassen aan hun omgeving noem je...?

1. Ecologie
2. Charles Darwin
3. Survival of the fittest
4. Evolutie

Darwin had het over 'survival of the fittest'
Waar staat 'fittest' voor bij evolutie?

1. Dat je het best bent aangepast aan je omgeving
2. hoe fit je bent
3. hoeveel nakomelingen je maakt
4. hoe sterk je bent

Hoe heette het principe dat volgens Darwin de drijvend kracht achter de evolutie is?

1. Natuurlijke extinctie
2. Natuurlijke selectie
3. Natuurlijke sequentie
4. Natuurlijke reproductie

0

Aan de slag

1. Maak deze LessonUp van 12.1 in de klas LessonUp.

2. We sluiten af met een Kahoot!