3.2

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Pak je boek, je schrift, je rekenmachine en een pen/potlood

kauwgom in de prullenbak

mobiel in de telefoontas

ik loop langs en controleer het gemaakte huiswerk

• je gaat  6 minuten in sti

Deze les?

• we kijken even terug naar de vorige les
• we kijken het gemaakt werk na
• uitleg, je bent stil en doet goed mee
• je begint aan het huiswerk
• we sluiten de les af 

Vragen (aan mij) mogen altijd gesteld worden

• ik weet wat een begroting is
• ik weet wat budgetteren is
• ik weet waar het NIBUD voor is
• ik weet welke ontvangsten er kunnen zijn
• ik weet wat het besteedbaar inkomen is
• ik weet welke 3 groepen uitgaven er zijn 
• ik kan van elke groep uitgaven 5 voorbeelden geven
• ik weet wat een begrotingstekort is en kan dit uitrekenen
• ik weet wat een begrotingsoverschot is en kan dit uitrekenen
• ik kan geld omrekenen van de ene naar de andere periode

LEER              EN

3.1a

Budgetteren: zorgen voor evenwicht tussen de verwachte inkomensten en de verwachte uitgaven. 

Zorgen dat je rondkomt van je inkomen.

3.1b 

Budgetteren is belangrijk: je krijgt zo een beter inzicht in de verwachte inkomsten en uitgaven en je kunt kijken in welke maanden je een tekort hebt en hoe je daar iets aan kunt veranderen, of hoe je dit kunt opvangen.

3.1c

Jaap verdient netto € 2.000,- per maand. Dit bedrag vormt zijn (arbeids)inkomen. Maandelijks heeft hij veel uitgaven. Met een begroting zet hij zijn inkomsten en uitgaven op een rijtje. Zo probeert hij evenwicht tussen zijn inkomsten en uitgaven te krijgen. Als zijn inkomen lager is dan zijn geschatte uitgave, moet hij bezuinigen of moet hij bij een bank geld lenen. Meestal geeft hij minder uit dan hij per maand ontvangt. Het verschil kan hij sparen.

3.2a

1. zout => huishoudelijke uitgave

2. abonnement => vaste lasten

3. nieuwe gordijnen => reserveringsuitgave

4. gitaar => reserveringsuitgave

5. gitaarles => vaste lasten

6. duur etentje => reserveringsuitgave

7. contributie => vaste lasten

8. kapper => huishoudelijke uitgave

3.2b

2. is onjuist; 

    

overdrachtsinkomen = 

                                       brutototaal inkomen - bruto primair inkomen

    

primair inkomen = arbeidsinkomen plus inkomen uit bezit.

3.2c  per week € 120,- is per maand: 120x52/12 = € 520,-

3.2d  Je vaste lasten liggen vaak vast middels contracten die niet direct zijn op te zeggen, maar bijvoorbeeld aan het einde van het jaar. Je kunt bijvoorbeeld niet ineens minder huur gaan betalen.

3.2e  Ook de inkomsten kunnen niet altijd worden verhoogd: je kunt niet altijd of zomaar meer gaan werken of een beter betaalde baan krijgen.

3.2f  Uitgaven verminderen kan wel door te bezuinigen op huishoudelijke uitgaven (minder A-merken kopen, minder naar de kapper) of bezuinigen op reserveringsuitgaven (vakantie/cadeaus)

3.3a

Oorzaak geldproblemen: breekpunt tussen thuis en op jezelf

Als je thuis woont heb je weinig vaste lasten (huur, energie) als je dan op jezelf gaat wonen hou je daarom minder geld over (om te besteden aan leuke dingen) dan je voorheen gewend was.

3.3b

Door kostgeld te betalen wennen kinderen al aan de vaste lasten die je hebt als je op jezelf gaat wonen.

3.3c

De extra kosten moeten worden betaald door degene die zijn schuld niet had betaald. De schuldenaar. De schuld neemt dus toe!

3.3d

Bij een schuld van € 4.500,- zijn de incassokosten 

15% van € 2.500,- plus 10% van € 2.000,-  = € 575,-

3.3e

Bij een schuld van € 200,- zijn de incassokosten

15% van 200 = € 30,- maar door het minimum worden ze € 40,-

3.4a

Rente januari is € 100,- (die staat maar 1x in de tabel)

Kinderbijslag is 4 keer per jaar dus per keer 896/4 = € 224,-

Vakantiegeld mei € 2.520,-

	Jan	Feb	Mrt	Apr	Mei	Juni	Juli	Aug	Sept	Okt	Nov	Dec	Totaal
Nettoloon	3.075	3.075	3.075	3.075	3.075	3.075	3.075	3.075	3.075	3.075	3.075	3.075	36.900
Vakantiegeld					2.520								2.520
Rente	100												100
Kinderbijslag	224			224			224			224			896
Opvangtoeslag	52	52	52	52	52	52	52	52	52	52	52	52	624
Totaal	3.451	3.127	3.127	3.351	5.647	3.127	3.351	3.127	3.127	3.351	3.127	3.127	41.040

3.4b	Jan	Feb	Mrt	Apr	Mei	Juni	Juli	Aug	Sept	Okt	Nov	Dec
Woonlasten	950	950	950	950	950	950	950	950	950	950	950	950
Gas W en L	220	220	220	220	220	220	220	220	220	220	220	220
Telef en intern	120	120	120	120	120	120	120	120	120	120	120	120
Gem bel	80	80	80	80	80	80	80	80	80	80	80	80
Pr zorgverz	260	260	260	260	260	260	260	260	260	260	260	260
Woonverz	480
Ab / contrb		120	75		120	75		120	75		120	75
Motorr bel	130			130			130			130
Autoverz	780
Overige autok	250	250	250	250	250	250	250	250	250	250	250	250
Overig +	50	50	50	50	50	50	50	50	50	50	50	50
Tot vaste l	3.970	2.700	2.655	2.710	2.700	2.655	2.710	2.700	2.655	2.710	2.700	2.655
Huish uitg	400	400	400	400	400	400	400	400	400	400	400	400
Resv uitg	200	200	200	200	200	200	200	200	200	200	200	200
totaal	4.570	3.300	3.255	3.310	3.300	3.255	3.310	3.300	3.255	3.310	3.300	3.255

3.4c

Begrotingstekort is er in de maanden:

januari: 4.570-3.451 = € 1.119,-

februari: 3.300-3.127 = € 173,-

maart: 3.255-3.127 = € 128,-

juni: 3.255-3.127 = € 128,-

augustus: 3.300-3.127 = € 173,-

september: 3.255-3.127 = € 128,-

november: 3.300-3.127 = € 173,-

december: 3.255-3.127 = € 128,-

3.4d

Totale inkomsten    € 41.040,-

Totale uitgaven        € 40.720,-

Begrotingsoverschot €    320,-

3.4e

Het overschot van nu kan ervoor zorgen dat het saldo volgend jaar nog hoger is als het overschot gespaard wordt. Dan ontvangen ze rente.

§3.2 Sparen en beleggen 

Enkelvoudige rente

Bij enkelvoudige rente

krijg je altijd rente over

hetzelfde vaste bedrag

van je spaarrekening.

Spaarsaldo na n jaar = (1+p)n x beginsaldo

enkelvoudige rente              samengestelde rente

Spaarrekening

Spaardeposito

Vaste rente

Variabele rente

Rente over rente

Geld staat vast

Enkelvoudige rente

Samengestelde rente

Zijn de volgende beweringen juist of onjuist?

Juist

Onjuist

Inflatie is aantrekkelijk voor spaarders

Met enkelvoudige verdien ik over de loop van de jaren meer.

Samengestelde rente krijg ik nooit op een internetspaarrekening

Huiswerk volgende les 

Doornemen + Maken 

     Paragraaf 3.2

opdracht 3.6 t/m 3.9

Welke spaarvormen zijn er?

Rekenen:  

enkelvoudige rente

samengestelde rente

1.  Sparen
2. Eind- en contante waarde
3. Opnamekosten
4. Depositogarantiestelsel
5. Aandelen
6. Obligaties

Wat moet je weten van §3.2?

Welke 4 spaarmotieven zijn er?

Wat is het verschil tussen nominale en reële rente?

Opdrachten

3.6 toepassen begrippen 

3.7 berekenen rente

3.8 uitleggen en rekenen rente

3.9 berekenen

  Begrippen

• ik weet wat een ruilen over de tijd is
• ik weet de vier spaarmotieven
• ik weet waar het NIBUD voor is
• ik weet wanneer je enkelvoudige rente krijgt en kan ermee rekenen
• ik weet waneer je samengestelde rente krijgt en kan ermee rekenen
• ik kan de contante waarde berekenen
• ik weet wat opnamekosten zijn en boete is
• ik weet het verschil tussen nominale en reële rente
• ik weet wat het depositogarantiestelsel inhoudt
• ik weet op welke 2 manieren je kunt beleggen en weet de verschillen
• ik weet wat dividend is
• ik weet wat koerswinst is

LEER              EN