Herhaling H1 De industriële samenleving in Nederland moi deel 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Herhaling H1 deel 2

De industriële samenleving in Nederland

Doelen tijd van wereldoorlogen

• Je kent de gevolgen van de economische wereldcrisis voor de Nederlandse samenleving.

• Je begrijpt waarom Nederland aan het begin van de 20e eeuw belangrijk was in de wereldeconomie.

• Je kunt uitleggen waardoor de welvaart groeide.

De tijd van wereldoorlogen is
van .... tot .....?

1. 1914-1918
2. 1900-1950
3. 1800 tot nu
4. 1940-1945

Wat is een wereldeconomie

1. Mensen in Europa onderhandelen met elkaar
2. Alle landen zijn door handel economisch afhankelijk van elkaar
3. Alleen grote bedrijven drijven handel met elkaar
4. Mensen uit de hele wereld praten met elkaar

Koninklijke Shell groep is een voorbeeld van een Nederlandse

1. winstgevend bedrijf
2. consumptiemaatschappij
3. multinational
4. vervuiler

In de jaren 1919-1929 was er nauwelijks werkloosheid, ‘’roaring twenties’’

De lonen stegen en de welvaart groeide.

In hun vrije tijd gingen mensen naar de bioscoop en in het weekend naar een sportwedstrijd.

Nieuwe uitvindingen maakten het leven aangenamer en gemakkelijker.

De bevolking groeide.

Er kwamen nieuwe woonwijken aan de randen van de oude binnenstad.

Hoe noemen we een samenleving waarin veel producten worden gekocht?

Consumptiemaatschappij 

Wat is een van de oorzaken van de economische crisis van 1929?

1. Mensen kochten minder spullen
2. Mensen kochten veel spullen op afbetaling
3. Fabrieken hadden te weinig producten op voorraad
4. De VS leende Duitsland te veel geld

Wat waren de gevolgen van de economische crisis in Nederland?

1. Werkverschaffingsprojecten
2. Werkeloosheid
3. Stempelen
4. Alle drie de keuzes

De tijd van televisie en computer

1950-heden

Hoe noemen we het herstellen van ons land na de Tweede Wereldoorlog?

1. informatiemaatschappij
2. wederopbouw
3. globalisering
4. verzorgingsstaat

Nederland ging samen werken na WO II in de

1. EGKS
2. EEG
3. EU

Nederland had een snelle wederopbouw dankzij de Marshallhulp. Hoe werden de buitenlanders die bij ons komen werken genoemd?

1. allochtonen
2. visite arbeiders
3. tot slaaf gemaakten
4. gastarbeiders

Als mensen worden vervangen door uit zichzelf werkende machines dan is er sprake van?

1. Mechanisatie
2. Automatisering
3. Industrialisatie
4. Specialisatie

Het moderne Nederland

De industrialisatie leidde tot de modernisering van Nederland.

Er kwamen:

• Nieuwe vervoermiddelen; (stoom)trein, fiets en auto
  
• Nieuwe steden
  
• Nieuwe communicatiemiddelen
  
• Nieuwe media
  

Welke woorden horen bij een postindustriële samenleving?

1. Europese Unie
2. informatiemaatschappij
3. globalisering
4. alle drie de antwoorden

Welke uitvinding was de grote veroorzaker van de informatie samenleving?

Begrippen en oefentoets

Oefen op blz. 39 met de begrippen

Oefen digitaal met de begrippen trainer

Maak digitaal de oefentoets

Toets H1 Industriële samenleving in Nederland

Vrijdag 27 september

Krant, radio en tv

De krant werd na 1869 een massamedium.

Nieuwe massamedia:

• Film (na 1900) 
  
• Radio (na 1920) 
  
• Televisie (na 1950) 

Massamedia: communicatiemiddellen waarmee grote aantallen mensen worden bereikt, zoals radio en tv.

https:

Mensen voor de etalage van een winkel met een televisie.

Samen met de nieuwe televisie op de foto.

Massaconsumptie

Aan het einde van de 19e eeuw ontstond de massaconsumptie: het kopen van producten door zeer veel mensen.

Oorzaken:

• Industrialisatie -> massaproductie 
  
• Verstedelijking -> groei aantal winkels 
  

Nieuwe transport- en communicatiemiddelen en verstedelijking -> meer culturele eenheid.

Een onderzoek door de Tweede Kamer

In 1886-1887 hield de Tweede Kamer een parlementaire enquête.

Uitkomst: het ging heel slecht met de arbeidsomstandigheden van arbeiders in fabrieken en werkplaatsen.

Tweede Kamer: belangrijkste onderdeel van het Nederlandse parlement.

Parlementaire enquête: onderzoek door het Nederlandse parlement

Kapitalistische ondernemers

Fabrikanten produceerden zoals dat in het kapitalisme hoort: manier van produceren die gericht is op het behalen van een zo hoog mogelijke winst.

Gevolg van het kapitalisme:

• Fabrikanten hielden lonen laag om productiekosten laag te houden
  
• Fabrikanten en arbeiders kwamen tegenover elkaar te staan
  

Nieuwe verhoudingen op de werkvloer

Er kwam meer afstand tussen baas en arbeiders

-> hun verhouding werd zakelijker.

Arbeiders hadden geen rechten: wie een ongeluk kreeg of opkwam voor zijn recht werd ontslagen en vervangen door een ander.

In deze werkplaats is er nog weinig afstand tussen de timmerman en zijn knechten (1890).

Het ontstaan van de arbeidersbeweging

Om op te komen voor hun rechten verenigden arbeiders zich in:

• Politieke partijen
  
• Vakbonden
  

Een deel van de arbeiders werd socialist: iemand die streeft naar meer gelijkheid. Socialisten dachten toen dat er een klassenstrijd zou komen: machtsstrijd tussen bezitters (zoals fabrikanten) en arbeiders.

Vakbonden

Werknemers richtten eind 19e eeuw vakbonden op. Doel van deze organisaties:

• Hogere lonen
  
• Betere arbeidsomstandigheden
  

Manieren om die doelen te bereiken:

• Onderhandelen over arbeidsvoorwaarden
  
• Staken
  

De arbeiders waren geen eenheid: er kwamen socialistische, katholieke en protestantse vakbonden.

Twee soorten socialisten

Rond 1890 ontstonden twee groepen socialisten:

• Een minderheid wilde door een revolutie aan de macht komen
  
• Een meerderheid wilde via verkiezingen aan de macht komen -> in het parlement opkomen voor de rechten van arbeiders (deze groep richtte SDAP op).
  

De SDAP streefde naar algemeen kiesrecht: kiesstelsel waarbij alle volwassenen mogen stemmen.

Crisis en Bloei

In de industriële samenleving wisselen perioden van bloei en crisis elkaar af.

Tussen 1920-1929 was er veel welvaart in Nederland.

Welvaart: situatie van economische voorspoed.

In oktober 1929 begon in de VS een economische crisis -> wereldwijde economische crisis -> buitenlandse vraag naar Nederlandse producten daalde scherp -> massaontslag -> grote werkloosheid.

Zo begon in Nederland de crisistijd: de periode van economische achteruitgang en massawerkloosheid in de jaren 1930.

Productie, export en werkloosheid in de jaren 1930.

De economie in de oorlog

1940-1942: economisch herstel (door productie voor Duitse leger).

1942-1945: economische neergang door:

Grootscheepse diefstal van goederen

Mannen verplicht naar Duitsland -> geen personeel

Verwoestingen door oorlog

De wederopbouw

In 1945 begon de wederopbouw (hier): economische herstelperiode na de Tweede Wereldoorlog.

Snel herstel door:

Marshallhulp: Amerikaanse economische hulp voor Europa na de Tweede Wereldoorlog.

Afspraken overheid-werkgevers-werknemers over lage lonen -> lage productiekosten -> groei export -> meer banen

De economie in de jaren 1960

Na 1963 sterke stijging lonen.

Voordeel: stijging welvaart -> stijging van de consumptie van luxegoederen

Nadeel: Nederlandse industrie kreeg concurrentie van industrie in lagelonenlanden. Scheepsbouw en textielindustrie verdwenen in de jaren 1970.

De economie vanaf 1973

In 1973 begon de oliecrisis: economische crisis die ontstond toen de Arabische landen in 1973 de olieproductie verlaagden waardoor de olieprijs omhoog schoot.

Vanaf 1985 veel nieuwe banen in de dienstensector (o.m. handel, banken, overheid, horeca).

Samenstelling beroepsbevolking 1900-2013

Veranderingen vanaf 1970

Vanaf de jaren 1970 verdwenen banen in de industrie door automatisering: het vervangen van menselijke arbeid door computers of machines.

Nederland werd een postindustriële samenleving= samenleving die na de industriële samenleving komt = informatiemaatschappij.

Automatisering in de auto-industrie

Nieuwe technologie: ICT

Kenmerkend voor postindustriële samenleving:

• Meeste mensen werken in dienstensector
  
• ICT speelt belangrijke rol
  

Vanaf 1980 economische groei door snelle ontwikkeling van ICT.

ICT: informatie- en communicatietechnologie (bijv. computers, internet, mobiele telefonie).

Twee bedreigingen

Bedreigingen in de postindustriële samenleving:

• Economische crises
  
• Milieuproblemen
  

In 2007 begon de kredietcrisis: financiële crisis die in 2007 ontstond doordat Amerikaanse banken onverantwoordelijke leningen hadden verstrekt.

De crisis begon bij banken in de VS en sloeg over naar andere landen en andere bedrijfstakken.

Milieuproblemen

In de postindustriële samenleving zijn milieuproblemen blijven bestaan (vervuiling, opwarming van de aarde door uitstoot van gassen = broeikaseffect).

Wat hieraan gedaan wordt:

• Klimaatverdragen (overheden)
  
• Actiegroepen (burgers)
  
• Campagnes (overheden)
  

Milieucampagne van de overheid (1990)

Hoe goed ken je dit hoofdstuk?

010