HST 12 Hormoonstelsel

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Hormoonstelsel

	Anatomie	TM
Week 1	Zintuigstelsel	11
Week 2	Zenuwstelsel	10
Week 3	Zenuwstelsel	10
Week 4	Zenuwstelsel	10

Week 5	Werken in Thieme
Week 6	Hormoonstelsel	12
Week 7	Hormoonstelsel	12
Week 8	Posterpresentaties	12
Week 9	Voortplantingsstelsel	13

	Anatomie	TM
Week 1	Zintuigstelsel	11
Week 2	Zenuwstelsel	10
Week 3	Zenuwstelsel	10
Week 4	Zenuwstelsel	11

Week 5	Presentaties zintuigen	12
Week 6	Hormoonstelsel	12
Week 7	Hormoonstelsel	12
Week 8	Voortplantingsstelsel	13
Week 9	Uitloop

Leerdoelen

Na deze 2 lessen herken je:

1. De 6 belangrijke hormoonklieren​
   
2. De functies van de hormoonklieren 
3. Algemene functies van hormonen 
4. Het regelmechanisme van hormonen 

Zenuwstelsel

Berichten sturen: 

snel &  kort 

via zenuwen 

Hormoonstelsel​

Berichten sturen: langzaam & langdurig 

via bloed

voorbeeld hete pan aanraken

Definitie hormonen

'Hormonen zijn chemische boodschappers die doelcellen aanzetten tot bepaalde stofwisselingsprocessen' 

Hormonen worden gemaakt in hormoonklieren

Hormonen bestaan uit aminozuren (bouwstenen eiwitten) of vetachtige stof. 

Doelcellen: Op ieder potje past een dekseltje (dus elk hormoon past maar op een bepaalde cel) en zet deze aan tot werken.

Hormonen zijn signaalstoffen die in het bloed circuleren.

Worden aangemaakt in hormoonklieren of in sommige weefsels

De lever en de nieren filteren de hormonen uit het bloed.

Interne/externe secretie klieren

Hormoonklieren doen inwendige 

afscheiding​ (= interne secretie) ​

=> hormonen maken en afgeven aan het bloed ​

Geen afvoerbuis 

Tegenovergestelde = uitwendige 

afscheiding (=externe secretie) ​

= stoffen afgeven aan buitenwereld ​

Zweet, speeksel, spijsverteringssappen, moedermelk ​

Interne secretie

• Hormonen worden door hormoonklieren gemaakt​
• Hormoonklieren geven ze aan het bloed​
  
• Bloed stroomt door het hele lichaam ​

​

Hormonen werken alleen op sommige plekken: ​

• Deze weefsels/organen noemen we gevoelig ​
• Bloed met hormoon stroomt door dit weefsel/orgaan ​
• Het weefsel/orgaan gaat dan 'iets doen' 
  

Op ieder potje past een dekseltje. Een cel is alleen toegankelijk (permeabel) voor een een bepaald hormoon.

Celorganel = receptor

Hypothalamus en hypofyse

• Zijn verbonden aan elkaar en werken veel samen
  
• Hypothalamus is 'de baas'
  
• Hypofyse wordt aangestuurd door de hypothalamus

Hier zie je dat het zenuwstelsel en het hormoonstelsel samen moeten werken.

Hypothalamus

Is een centrum voor het regelen van temperatuur, het honger- en dorstgevoel, het dag- en nachtritme, het emotioneel gedrag en het geheugen

Meet hoeveelheid hormonen in bloed en stimuleert of remt vervolgens de afgifte van hormonen in de hypofyse. 

De hypothalamus 'meet' of er voldoende van een bepaald hormoon in het bloed aanwezig is. Wanneer het lichaam meer of minder van een bepaald hormoon nodig heeft, geeft de hypothalamus de hypofyse een seintje. Dat gaat met behulp van hormonen.

Voorkwab bestaat uit klierweefsel

Achterkwab bestaat voornamelijk uit zenuwweefsel.

Hypofyse

Hypofyse: 

• Produceert 9 verschillende hormonen
• Bestaat uit een voorkwab en een achterkwab

Voorkwab: 

• 7 verschillende hormonen (TSH, ACTH, LH, FSH, GH, PRL, MSH)

Achterkwab:

• 2 hormonen (Oxytocine en ADH)

Hypofyse wordt aangestuurd door de hypothalamus. De hypofyse zorgt dat de juiste hoeveelheid hormonen worden afgegeven.

Remmende terugkoppelingsmechanisme

Hypothalamus is sonsor. Net zoals termostaat van CV.

Hypothalamus meet hoeveelheid schildklierhormoon in het bloed. Stijgt dit hormoon te veel, dan zal hij de hypofyse afremmen dit hormoon aan te maken

De hypofyse maakt dus veel hormonen om het lichaam en de organen daarin aan te sturen. Zoals gezegd, is de hypofyse echter in twee delen opgebouwd. 

Hormoonklier werkblad

Vul de juiste naam in bij het afgebeelde hormoonklier

Welk hormoon wordt hier geproduceerd?

1. De hypofyse ​
   
2. De schildklier​
   
3. De bijnieren​
   
4. De alvleesklier (eilandjes van Langerhans)​
   
5. Mannelijke geslachtsklieren (teelballen)
   
6. Vrouwelijke geslachtsklieren (eierstokken)

Groeihormoon​Schildklierhormoon  

Adrenaline​

Glucagon​ en Insuline​

Testosteron​ 

Oestrogeen en Progestoron

Groeihormoon = somatotroop hormoon (STH)

Schildklierhormoon = thyroxine

Glucaon verhoogd de suikerspiegel.

Werkt tegenovergesteld aan Insuline.

Bij honger, suikerspiegel laag, eilandjes van Langerhans gaan glucagon produceren. Glucagon --> zet glucageen om in glucose.

Testosteron --> stimuleert aanleg van bot en spierweefsel

Oestrogeen (FSA) stimuleert ontwikkeling van eicel

Hormoonstelsel deel 2

	Anatomie	TM
Week 1	Zintuigstelsel	11
Week 2	Zenuwstelsel	10
Week 3	Zenuwstelsel	10
Week 4	Zenuwstelsel	10

Week 5	Werken in Thieme
Week 6	Hormoonstelsel	12
Week 7	Hormoonstelsel	12
Week 8	Posterpresentaties	12
Week 9	Voortplantingsstelsel	13

De hypofyse maakt dus veel hormonen om het lichaam en de organen daarin aan te sturen. Zoals gezegd, is de hypofyse echter in twee delen opgebouwd. 

Les 2. 

Start: Plickers 

https://www.plickers.com/classes/63f47efd767209001068c184

Werkblad

Maak de achterzijde

Klaar? Ga werken in TM hoofdstuk 12

Opdracht 

1. Groepen (3 personen)
2. Maak een poster over 1 van de hormoonklieren (40 min)
3. Presenteer je poster aan het eind van de les

Hoe maak ik een goede poster?

1. De poster moet kort en bondig  zijn.
   
2. De kijker moet de boodschap in één oogopslag begrijpen. 
3. Gebruik zo weinig mogelijk woorden
4. De poster bevat vooral visuele informatie
5. Mag op papier of online tool (bijv canva of adobe)

Helpende vragen

- Hoe wordt het hormoonklier in werking/'aan' gezet?

- Welke hormonen produceert de hormoonklier?

- Wat doet het hormoon?

- Welk doel heeft het hormoon?

- Hoe ziet het werkende systeem er uit?

- Is er een remmende terugkoppeling, zo ja hoe?

- 1 ziektebeeld leg uit wat er niet goed werkt. 

Wat is een infographic

“een informatieve illustratie: een afbeelding die informatie uitbeeldt en verklaart. Een infographic is een combinatie van tekst en beeld”. 

vrijinvorm.nl

Hoe?

Bijv. via:

- Adobe 

- Canva

Opdracht BOL

1. Ik verdeel jullie in tweetallen (5 min)
2. Maak een infographic over 1 van de hormoonklieren (90 min)
3. Maandag 20 maart posterpresentatie

Wat moet er in?

- Hoe wordt het hormoonklier in werking/'aan' gezet?

- Welke hormonen produceert de hormoonklier?

- Wat doet het hormoon?

- Welk doel heeft het hormoon?

- Hoe ziet het werkende systeem er uit?

- Is er een remmende terugkoppeling, zo ja hoe?

- Kies 1 ziektebeeld als je hormoonklier niet goed werkt. Beschrijf wat er dan niet goed gaat.