1.2, 1.3 en 1.4

De eerste mensen

Programma

• snelle uitleg 
• oefenquiz
• afsluiten  

Doelen

aan het eind van deze les:

• weet je hoe de eerste mensen zijn ontstaan
• weet je hoe de eerste mensen leefden
• kun je verschillen herkennen tussen de jager-verzamelaars en jagers & boeren

Scheppingsverhalen

Er bestaan veel scheppingsverhalen: verhalen over het ontstaan van de wereld en het leven daarop. 

Het verhaal van Adam en Eva is het scheppingsverhaal van joden, christenen en moslims.

 

God schiep in 6 dagen de hemel en de aarde en wat daartussen is: de zon, de maan en de sterren, de planten en de dieren. Aan het einde van de 6e dag schiep God een man en een vrouw: Adem en Eva. 

Adam en Eva leefden in een paradijs en genoten er van alle heerlijke dingen in de natuur. Ze mochten een ding niet van God: de vruchten eten van een bijzondere boom, de boom van kennis van goed en kwaad. 

De duivel, die verscheen als een slang, haalde Eva over om van de verboden vruchten te eten. Zij haf de appel door aan Adam. Vanaf dat moment begrepen zij het verschil tussen goede en slechte dingen. Ze schaamden zich voor hun naaktheid. Als straf stuurde God Adam en Eva weg uit het paradijs. 

Scheppingsverhalen (2)

Dit verhaal staat in drie heilige boeken:

de Tenach: heilig boek van joden

de Bijbel: heilig boek van christenen

de Koran: heilig boek van moslims

De evolutietheorie van Darwin

De aapmens loopt voor het eerst rechtop, op twee voeten.

De Homo Sapien, de denkende mens die taal gebruikt.

De Homo Erectus, gaat gebruik maken van vuur en gereedschappen.

De Neanderthaler, de mens die 

Verschillen

Etnische verschillen

(kenmerken van een volk zoals huidskleur)

Culturele verschillen
(wat mensen denken en doen)

Er is tegenwoordig één mensenras, ieder mens bestaat uit hetzelfde DNA.

(Evolutietheorie werd gebruikt voor rassendiscriminatie)

IJstijd

In Nederland woonde 25.000 jaar geleden niemand

De oorzaak hiervoor was dat het te koud was

Deze periode noemen we een ijstijd

Kaart

Kaart van Europa tijdens een ijstijd

Een oorzaak is iets waardoor iets gebeurt

De laatste ijstijd 

• Rond 11.500 v. Chr. eindigde de laatste ijstijd. 
• De oorzaak hiervan was de stijging van de temperatuur. Het gevolg daarvan was dat de ijstijd eindigde.  
• Nederland was voor een groot deel toendra: gras, mos en lage struiken. Wilde dieren: mammoeten, wolven, paarden en rendieren.
• Langzaamaan werd Nederland moerassig en ontstonden er bossen. 

Leefwijze

• leven als nomaden: zonder vaste woonplaats 
•  leven van de jacht op dieren en het verzamelen van voedsel --> belangrijkste middel van bestaan = manier om aan voedsel te komen

Jagen en verzamelen

• jagers maakten werktuigen van dingen uit de natuur om te kunnen overleven: belangrijkste was steen --> daarom ook wel steentijd genoemd

•  denk aan speren, bijlen, messen 

Hoe weten wij hoe de jagers en verzamelaars leefden?

1. Archeologie; bodemvondsten
2. Experimentele archeologie; Het leven naspelen > vuur maken
3. Bestuderen van gelijksoortige groepen; Bosjesmannen

Hoe betrouwbaar zijn deze vormen?

soorten samenlevingen 

samenleving= een grote groep mensen die samenleeft. 

Mensen die als nomaden leefden wordt een jager- verzamelaar  samenleving genoemd. Mensen hebben lange tijd zo geleefd, maar zijn in de loop van tijd anders gaan leven. Daarom kennen wij verschillende soorten samenlevingen. 

Jagers worden boer

• lange tijd leefden mensen als jager-verzamelaar: continuïteit --> 9000 V.C veranderde dit: nieuwe manier van voedselvoorziening door leven van de landbouw

Vruchtbare Halvemaan

• Gebied waar de eerste landbouw ontstaat (9000 v. Chr.)

• Mesopotamie (huidige syrie)

• Vruchtbare halve maan 

• Groei van wilde granen langs de rivieren. 

Landbouwrevolutie

• Jager-verzamelaars worden boer
  
• Belangrijke verandering

• De landbouwrevolutie duurde meer dan 1000 jaar: niet iedereen werd tegelijk boer

• Landbouw bestaat uit: akkerbouw en veeteelt (en tuinbouw)

= een snelle of belangrijke verandering.

Gevolgen van de lasndbouwrevolutie

• Mensen stoppen te leven als nomaden
• Er ontstaan steden: landbouwsamenleving (middel van bestaan) --> zelfvoorzienend
• ontwikkeling economie 
• Mensen krijgen meer bezittingen
• Er ontstaat meer ongelijkheid: de één heeft meer bezittingen dan een ander.