3.4 Agrarische samenleving, hofstelsel en horigheid
Geschiedenis
Introductie
Les 3 Leenstelsel en het domein
Geschiedenis
1 / 27
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavoLeerjaar 1
In deze les zitten 27 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 2 videos.
Lesduur is: 45 min
Onderdelen in deze les
Geschiedenis
Introductie
Les 3 Leenstelsel en het domein
Geschiedenis
Slide 1 - Tekstslide
Leerdoel
Aan het einde van de les kun je uitleggen:
- Hoe het hofstelsel werkt.
- Kun je uitleggen hoe het drieslagstelsel werkt.
- Het verschil aangeven tussen vrije boer, horige en lijfeigenen.
Slide 2 - Tekstslide
Slide 3 - Tekstslide
hofstelsel
Slide 4 - Tekstslide
Het hofstelsel
De boeren moesten een deel van de tijdwerken op het land van de heer of andere klusjes doen voor de heer. Deze klusjes werden ook wel herendiensten genoemd.
De boeren produceerden hun eigen voedsel. Een deel van hun opbrengst moesten zij afstaan aan de heer als een soort van belasting.
Slide 5 - Tekstslide
Waarom wonen op een domein?
De boeren waren niet vrij en moesten verschillende klusjes doen voor de heer. Waarom koos een boer er dan toch voor om te gaan wonen en werken op een domein?
De tijd van monniken en ridders was een tijd waarin het erg onveilig was. Als ruil voor het doen van al die klusjes voor de heer beschermde de heer de boeren van bijvoorbeeld roversbendes.
Slide 6 - Tekstslide
Weinig geld en weinig handel
In de tijd van monniken en ridders werd geld heel weinig gebruikt en was er bijna geen handel.
Het domein was zelfvoorzienend. Alles wat nodig was op een domein maakten de boeren zelf.
Slide 7 - Tekstslide
Wie woonde waar op het domein?
Slide 8 - Sleepvraag
Wat is waar?
Horigen zijn vrije boeren met eigen land.
In de Middeleeuwen leven de meeste mensen op het platteland
Herendiensten zijn diensten die door de heer worden uitgevoerd.
Een domein is een landgoed: een dorpje met al het omliggende land.
De landheer is een rijke, machtige boer.
Lijfeigenen is een ander woord voor horigen.
Slide 9 - Sleepvraag
Feodalisme
Hofstelsel
Horigen
Domein
Economie
Politiek
Leenheer
Trouw / macht
Zelfvoorzienend
Slide 10 - Sleepvraag
Maak de goede combinaties
Het rijk van de Franken, een Germaans volk.
Systeem waarbij een heer de horigen in zijn gebied beschermde in ruil voor pacht en herendiensten.
Werkzaamheden die de horigen moesten doen voor de heer.
Gebied waar 1 heer de baas was. Het bestond uit de hoeve van de heer, de boerderijen en het land dat de horigen bewerkten.
De leenheer leende zijn land uit aan leenmannen in ruil voor belastinggeld
het hofstelsel
Herendiensten
Domein
Frankische rijk
Leenstelsel
Slide 11 - Sleepvraag
Het drieslagstelsel
Als landbouwgrond elk jaar wordt gebruikt, dan wordt de grond onvruchtbaar, waardoor de oogst steeds minder werd.
Met het drieslagstelsel werd de grond verdeeld in drie stukken, waarbij elk jaar één stuk grond niet gebruikt werd (braak).
Hierdoor kon de grond herstellen en werd de opbrengst hoger.
Slide 12 - Tekstslide
Braak
🐄
Zomergraan
🏖
Hoe werkt het drieslagstelsel?
Jaar 1
Jaar 2
Jaar 3
Wintergraan
☃️
Zomergraan
🏖
Braak
🐄
Wintergraan
☃️
Braak
🐄
Wintergraan
☃️
Zomergraan
🏖
Slide 13 - Tekstslide
Slide 14 - Video
Veel plichten,
weinig rechten
Iedereen op het domein van de heer hoorde bij het domein
De boeren waren horigen van de heer: ze moesten gehoorzaam zijn
Om op de grond van de heer te kunnen wonen, moest je pacht betalen.
De horigen waren ook verplicht om herendiensten, klusjes, te doen.
Een horige moest overal toestemming voor vragen, ook om te trouwen
Een gevluchte horige was na een jaar en een dag een vrije boer.
Slide 15 - Tekstslide
1 - Vrije boer – vaak eigen land, kunnen vertrekken, moeten meevechten met de heer
2 - Horige – kunnen niet vertrekken, geen eigen land, pacht betalen, herendiensten, wel eigen bezit
3 - Lijfeigene – kunnen niet vertrekken, geen eigen land, geen bezit, werken voor de heer, gebonden aan de heer
Slide 16 - Tekstslide
Ridders en kastelen
Ridders waren strijders te paard die vochten voor een heer
In ruil daarvoor kreeg hij een paard, de wapenuitrusting en een kasteel
In naam van de heer sprak hij soms ook recht in zijn gebied.
Ridders woonden in kastelen, maar dat waren in het begin vaak houten boerderijen, die pas later van steen werden.
De meeste kastelen die er nu nog staan zijn van na het jaar 1000
Slide 17 - Tekstslide
Slide 18 - Video
1 begrip hoort er niet bij: Domein – Drieslagstelsel – Missionaris - Horige
A
Domein
B
Drieslagstelsel
C
Missionaris
D
Horige
Slide 19 - Quizvraag
Wat is hier afgebeeld?
A
Herendiesnten
B
Horigen
C
Domein
D
Drieslagstelsel
Slide 20 - Quizvraag
Een horige is een.....
A
vrije boer
B
halvrije boer
C
slaaf
Slide 21 - Quizvraag
De leenman en de horige hadden allebei plichten.
➤Bij wie hoort de volgende plicht? Toestemming vragen om te mogen trouwen.
A
Leenman
B
Horige
Slide 22 - Quizvraag
➤Waarom maken herendiensten het leven van een horige zwaarder dan die van een vrije boer?
Slide 23 - Open vraag
Gebruik de bron
Horigen hadden veel plichten.
➤ Welke twee plichten van horigen zie je in de tekst terug?
Gebruik de bron
Slide 24 - Open vraag
Ondanks alle plichten, kon het toch gebeuren dat een boer bij een edelman kwam en vroeg: ‘Mag ik uw horige worden?
➤ Waarom zou een boer horige willen worden? Bedenk de meest logische reden.
Slide 25 - Open vraag
De Kerk werd in de loop van de middeleeuwen steeds rijker. De Kerk bezat heel veel grond en hoge geestelijken woonden in prachtige paleizen.
➤Hoe kwam de Kerk aan al dat geld en al die grond? Geef twee oorzaken.
Slide 26 - Open vraag
Naast werken op het land, was een horige ook verplicht om herendiensten te doen.