wk 36: les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Dinsdag 1 september - V1a

Vandaag:

• 10 minuten stillezen
  
• Terugblik vorige les: spelling meervoudsvormen
• Spelling: tussenletter bij samenstellingen
  
• Aan de slag!
  

Aan het einde van de les...

...weet je wat de regels zijn voor samenstellingen met de tussenletter -n.

...kun je deze regels op de juiste manier toepassen bij samenstellingen.

Terugblik: meervoudsvormen

1. opa -
2. melodie -
3. paragraaf -
4. groente -
5. cowboys -
6. havik -
7. dreumes -
8. politicus -
9. rijst -

Tussenletter in samenstellingen

3 soorten tussenletters:

Tussenletters –en
Tussenletter –e-
Tussenletter –s-

Leg uit

Tussenletter in samenstellingen

Het meervoud van ‘tomaat’ is ‘tomaten’. De samenstelling schrijf je dus ook met –en.

Het meervoud van ‘groente’ is ‘groentes’ én ‘groenten’. De samenstelling schrijf je dus alleen met een –e.

Leg uit

Tussenletter in samenstellingen

Het meervoud van ‘aap’ is ‘apen’. De samenstelling schrijf je dus ook met –en.

Bij ‘apetrots’ versterkt het eerste deel een bijvoeglijk naamwoord, namelijk ‘trots’. In de samenstelling schrijf je dus alleen een -e

Tussenletter in samenstellingen

3 soorten tussenletters:

Tussenletters –en
Tussenletter –e-
Tussenletter –s-

Tussenletter -en

Basisregel: je schrijft bij ‘gewone’ samenstellingen altijd –(e)n.
Krant + jongen = krantenjongen
Beest + bende = beestenbende
Aap + rots = apenrots
Stoel + dans = stoelendans
Boek + kast = boekenkast
Hond + hok = hondenhok

Tussenletter –e-

1. Als het eerste deel van de samenstelling geen meervoud heeft – rijstepap, tarwebloem, gerstebier, roggebrood, ereplaats
2. Van het eerste deel van de samenstelling is er maar één – zonnebank, maneschijn, hellevuur, Koninginnedag, zonnebril
3. Als het eerste deel van de samenstelling ook een meervoud op –s – heeft -  geboortecijfer, secondewijzer, groentesoep, gedachtegang, lindebloesem, aktetas
4. Als het eerste deel van de samenstelling alleen een meervoud op –s – heeft - aspergesoep, etagewoning, horlogemaker
5. Als het eerste deel van de samenstelling geen zelfstandig naamwoord is - armelui, rodekool
6. Als het eerste deel van de samenstelling een werkwoord is - drinkebroer, spinnewiel, lachebek, huilebalk
7. Als het eerste deel van de samenstelling een versterkende betekenis heeft – apetrots, boordevol, beresterk, reuzeleuk
8. Als het eerste deel van de samenstelling niet meer herkenbaar is als samenstelling/een versteende uitdrukking– schattebout, spillebeen, ruggespraak, flierefluiter

Tussenletter –s-

Je schrijft een –s- als je die hoort. Jongensboek, geluidsbron.

Soms kun je dit niet horen. Zoek dan een andere samenstelling waarbij je het wel kunt horen.
       Voorbeeld: dorp + straat

      dorpstraat of dorpsstraat?

Vul een ander woord in: dorpplein of dorpsplein? --> dorpsstraat

Tussenletter -s?
najaar...storm

1. Ja
2. Nee

Tussenletter -s?

spruitje...stamppot

1. Ja
2. Nee

Als een deel van de samenstelling uniek is, dan .......

1. Is de tussenletter altijd een -n
2. Is de tussenletter altijd een -s
3. Wordt er geen tussenletter gebruikt

Een samenstelling met versterkende uitdrukking krijgt als tussenletter(s):

1. -e
2. -en
3. -s
4. geen

Welke woorden zijn goed geschreven? Let op de tussenletter.

1. Fietsslot
2. Druivesap
3. Trainingsschema
4. Zonnenbrand

Samenstelling en tussenletter

Je schrijft geen tussenletter als...

1. het eerste woord geen zn is
2. het geen meervoud heeft
3. alleen een meervoud op een -s heeft
4. het aangeeft hoe leuk of groot iets is

Een samenstelling waarvan het eerste deel 2 meervoudsvormen heeft krijgt als tussenletter(s):

1. -e
2. -en
3. -s
4. geen

Waar of niet waar?
Je schrijft een tussenletter -e- in een samenstelling als het eerste deel alleen een meervoud op -en heeft.

1. waar
2. niet waar

Waarom heeft de samenstelling een tussenletter -e-?
hoogtemeter

1. Het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is
2. Het eerste woord heeft een versterkende betekenis
3. Het eerste woord heeft een meervoud op -en én op -s

Waarom heeft de samenstelling een tussenletter -e-?
maneschijn

1. Het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is
2. Het eerste woord heeft een versterkende betekenis
3. Het eerste woord heeft een meervoud op -en én op -s

Waarom heeft de samenstelling een tussenletter -e-?
weidevogel

1. Het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is
2. Het eerste woord heeft een versterkende betekenis
3. Het eerste woord heeft een meervoud op -en én op -s

Waarom heeft de samenstelling een tussenletter -e-?
reuzegroot

1. Het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is
2. Het eerste woord heeft een versterkende betekenis
3. Het eerste woord heeft een meervoud op -en én op -s

Waarom heeft de samenstelling een tussenletter -e-?
bendeleden

1. Het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is
2. Het eerste woord heeft een versterkende betekenis
3. Het eerste woord heeft een meervoud op -en én op -s

Waarom heeft de samenstelling een tussenletter -e-?
dieptepunt

1. Het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is
2. Het eerste woord heeft een versterkende betekenis
3. Het eerste woord heeft een meervoud op -en én op -s

zon + stelsel =

nacht + gaal =

Aan de slag!

Ga naar Learnbeat en log in

Ga naar Blok 4, Spelling 4.3

Ga naar B. Tussen-n in samenstellingen

Maak vraag 1 t/m 6

Klaar? Maak de links op de volgende slide

Aan de slag!

Maak https://bit.ly/2m6DBpn
Maak https://bit.ly/2kGYgA1
Maak https://bit.ly/2kgHzvg
Maak https://bit.ly/2lHpp69

Lesdoel behaald?

...weet je wat de regels zijn voor samenstellingen met de tussenletter -n.
...kun je deze regels op de juiste manier toepassen bij samenstellingen.

1. Ja
2. Nee

Einde van deze les