Les 4 Basisstof 5.5 Gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

Thema 5, basisstof 5 Gedrag 

Wat gaan we vandaag doen?

Huiswerk noteren 

Huiswerk controle

Lesdoelen

Uitleg thema 5, basisstof 5

Aan de slag!  

Aantekeningen maken

Let op de dik gedrukte woorden. Dit zijn de begrippen welke je moet kennen en uitleggen tijdens een toets. 

Maak eventueel een (kleine) tekening ter verduidelijking.

Aan het einde van de les maak je een samenvatting van deze les.

Huiswerk

Klas 1D: Maandag 22 mei - 2e uur

Toets Thema 5 Waarneming en gedrag, basisstof 1 t/m 5.

Wil je bonuspunten halen? Leer dan nog de extra stof: basisstof 6 Regeling en basisstof 7 Gehoorschade.

De toets wordt op papier gemaakt.

Huiswerk

Klas 1C: Maandag 22 mei - 2e uur

Toets Thema 5 Waarneming en gedrag, basisstof 1 t/m 5.

Wil je bonuspunten halen? Leer dan nog de extra stof: basisstof 6 Regeling en basisstof 7 Gehoorschade.

De toets wordt op papier gemaakt.

Huiswerk controle!!! Blz. 104

Hoe is het huiswerk gemaakt?

Nog moeilijkheden?

Steekproef 5x

Lesdoelen

•  Je kunt uitleggen wat gedrag is. 
• Je kunt uitleggen waardoor gedrag wordt bepaald. 
• Je kunt het verschil benoemen tussen observatie en interpretatie van gedrag.

ademhalings-

stelsel

skelet

bloedvaten-stelsel

spierstelsel

zenuwstelsel

verterings-stelsel

Het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel en uit zenuwen.

1. juist
2. onjuist

Hersenen

Ruggenmerg

Centrale zenuwstelsel

Zenuwstelsel

Zenuwstelsel bestaat uit...

1. Zenuwen
2. je huid, zenuwen en ruggenmerg
3. ruggenmerg, zenuwen en hersenen
4. ruggenmerg en hersenen

7. De deurbel gaat en je doet open. Zet de begrippen in de juiste volgorde zoals wordt afgelegd in het zenuwstelsel. 

1

2

3

4

5

Impuls gaat via zenuw

Impuls bereikt hersenen

De deurbel gaat

Je loopt naar de deur

Geluid naar gehoorzintuig

Een functie van het zenuwstelsel

1. Bloed zuiveren
2. Reacties regelen van spieren of klieren
3. Prikkels van de spieren ontvangen
4. Zintuigcellen aanmaken

Welke organen horen bij het zenuwstelsel denk je? Sleep ze hier naar toe.

Ruggenmerg

Hersenen

Zenuwen

Darmen

Ogen

Hart

Spieren

Waar

Niet waar

Je hersenen sturen berichten naar je zintuigen

Je hersenen weten wat je ziet.

Je zenuwstelsel bestaat uit zenuwen, hersenen en ruggemerg.

Je beslist met je spieren hoe je reageert.

Gedrag

Alles wat een mens of dier doet, is gedrag. Bijvoorbeeld lachen en naar iets kijken. Ook geluiden maken, slapen en zelfs gewoon stilstaan zijn gedrag.

Wat is gedrag?

Gedrag bestaat uit handelingen die met elkaar samenhangen. Die handelingen hebben samen een doel. 

Het jachtgedrag van de lynx bestaat uit een serie handelingen.

Het doel is eten om in leven te blijven.

Gedragsketen

Verschillende handelingen volgen elkaar in een vaste volgorde op. De ene handeling leidt tot de volgende handeling. 

Het effect van spieden = een prooi opmerken. Leidt tot de volgende handeling: Sluiplopen. 

Gedragsketen = als het effect van de ene handeling leidt tot een volgende handeling. 

Wat is een respons?

1. Een handeling op de omgeving
2. Een reactie op een prikkel
3. Gedrag

Reageren

Een prikkel is een invloed van de omgeving op een organisme. 

• Licht
• Geluid
• Geur
• Smaak
• Warmte
• Kou
• Druk
• Aanraking

Reageren

Zintuigen reageren op prikkels door impulsen naar de hersenen te sturen.

Bij het reageren sturen de hersenen een impuls naar de spieren. 

Reageren

Voorbeeld:

1. Het meisje vindt een leuk filmpje op YouTube. 
2. In haar hersenen worde ze zich bewust van die prikkel.
3. Ze reageert op de prikkel: ze gaat er goed voor zitten, klikt de video aan en kijkt ernaar.
4. Er gaan dan dus impulsen naar haar spieren

De reactie op een prikkel = een respons 

Verschillende soorten prikkels

Er bestaan verschillende soorten prikkels. 

Honger is een prikkel die in het lichaam ontstaat = inwendige prikkel.

Andere prikkels komen van buiten het lichaam = uitwendige prikkel. Deze neem je waar via je zintuigen.

Motivatie

Motivatie = de bereidheid tot het verrichten van bepaald gedrag. 

Als je veel hebt gegeten, is je motivatie om te eten laag. 

De prikkel "ruiken van friet" leidt dan niet tot eetgedrag. 

Bij honger is je motivatie om te eten hoog. 

Dan leidt de prikkel wel tot een respons. 

Aangeboren of aangeleerd

Gedrag is voor een deel aangeboren en voor een deel aangeleerd. 

Zuigen aan de tepel van de moeder is aangeboren gedrag. 

Een peuter die met een lepel kan eten is aangeleerd gedrag. 

Sociaal gedrag

Bij veel dieren en mensen wordt gedrag beïnvloed door soortgenoten. Gedrag van soortgenoten naar elkaar noem je sociaal gedrag. 

Een handeling van een dier (of mens) is een prikkel voor een handeling van een soortgenoot. 

Sociaal gedrag

Een prikkel of handeling bij sociaal gedrag noem je een signaal. 

Zwaaien is een signaal aan een soortgenoot. 

Signalen -> communiceren

Voorbeelden bij mensen:

Lichaamshouding, gebaren en taal.

Voorbeelden bij dieren:

Kleur, geluiden en geur.

Gedrag van mensen

Mensen denken na over hun gedrag en ze beoordelen het gedrag van anderen. Dieren doen dat niet.

Waarden zijn de dingen die mensen belangrijk vinden in het leven:

Eerlijkheid, respect, rechtvaardigheid, vrijheid

Normen zijn gedragsregels waarvan veel mensen vinden dat je je eraan moet houden:

Je mat niet stelen (gebaseerd op de waarde "eerlijkheid")

Signaal met meerdere betekenissen

Een hand opsteken is een signaal. Dit kan verschillende betekenissen hebben.

Je kijkt naar de situatie, de gezichtsuitdrukking en de lichaamshouding. 

Observatie en interpretatie

Het feitelijke gedrag dat je waarneemt = observatie.

"De hond beweegt zijn staart op en neer"

Wat jij DENKT dat dit gedrag betekent = interpretatie. 

"de hond is blij"

Vertel me, wat vind jij belangrijk aan de manier hoe mensen met elkaar omgaan?

Wat zijn de regels binnen school?

Huiswerk 5.5 deze les af!

Lezen:  Blz. 109: Theorie 5.5 Gedrag

Maken: Blz. 112: Vragen 1 t/m 8 

                 Online test-je-zelf