Les 4 Basisstof 5.5 Gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

Welkom!

1. Ga zitten volgens de plattegrond

2. Open je laptop en gebruik de code om in de lesson up te komen

2. leg je lesboek en etui op tafel

Wat gaan we vandaag doen?

Herhalen basisstof 4

Uitleg thema 5, basisstof 5

Aan de slag!  

Thema 5, basisstof 5 Gedrag 

7. De deurbel gaat en je doet open. Zet de begrippen in de juiste volgorde zoals wordt afgelegd in het zenuwstelsel. 

1

2

3

4

5

Impuls gaat via zenuw

Impuls bereikt hersenen

De deurbel gaat

Je loopt naar de deur

Geluid naar gehoorzintuig

Een functie van het zenuwstelsel

1. Bloed zuiveren
2. Reacties regelen van spieren of klieren
3. Prikkels van de spieren ontvangen
4. Zintuigcellen aanmaken

Hersenen

Ruggenmerg

Centrale zenuwstelsel

Zenuwstelsel

Lesdoelen

•  Je kunt uitleggen wat gedrag is. 
• Je kunt uitleggen waardoor gedrag wordt bepaald. 
• Je kunt het verschil benoemen tussen observatie en interpretatie van gedrag.

Gedrag

Wat is dat?

Gedrag

Alles wat een mens of dier doet, is gedrag. Bijvoorbeeld lachen en naar iets kijken. Ook geluiden maken, slapen en zelfs gewoon stilstaan zijn gedrag.

Reageren

Een prikkel is een invloed van de omgeving op een organisme. 

• Licht
• Geluid
• Geur
• Smaak
• Warmte
• Kou
• Druk
• Aanraking

Reageren

Zintuigen reageren op prikkels door impulsen naar de hersenen te sturen.

Bij het reageren sturen de hersenen een impuls naar de spieren.  Dit noem je een respons

Verschillende soorten prikkels

Er bestaan verschillende soorten prikkels. 

prikkel die in het lichaam ontstaat = inwendige prikkel.

prikkels komen van buiten het lichaam = uitwendige prikkel. Deze neem je waar via je zintuigen.

Motivatie

Motivatie = de bereidheid tot het verrichten van bepaald gedrag. 

Als je veel hebt gegeten, is je motivatie om te eten laag. 

De prikkel "ruiken van friet" leidt dan niet tot eetgedrag. 

Bij honger is je motivatie om te eten hoog. 

Dan leidt de prikkel wel tot een respons. 

Wat is gedrag?

Gedrag bestaat uit handelingen die met elkaar samenhangen. Die handelingen hebben samen een doel. 

Het jachtgedrag van de lynx bestaat uit een serie handelingen.

Het doel is eten om in leven te blijven.

Gedragsketen

Verschillende handelingen volgen elkaar in een vaste volgorde op. De ene handeling leidt tot de volgende handeling. 

Het effect van spieden = een prooi opmerken. Leidt tot de volgende handeling: Sluiplopen. 

Gedragsketen = als het effect van de ene handeling leidt tot een volgende handeling. 

Beschrijf de handelingen in de gedragsketen

Aangeboren of aangeleerd

Gedrag is voor een deel aangeboren en voor een deel aangeleerd. 

Zuigen aan de tepel van de moeder is aangeboren gedrag. 

Een peuter die met een lepel kan eten is aangeleerd gedrag. 

Sociaal gedrag

Bij veel dieren en mensen wordt gedrag beïnvloed door soortgenoten. Gedrag van soortgenoten naar elkaar noem je sociaal gedrag. 

Een handeling van een dier (of mens) is een prikkel voor een handeling van een soortgenoot. 

Sociaal gedrag

Een prikkel of handeling bij sociaal gedrag noem je een signaal. 

Zwaaien is een signaal aan een soortgenoot. 

Signalen -> communiceren

Voorbeelden bij mensen:

Lichaamshouding, gebaren en taal.

Voorbeelden bij dieren:

Kleur, geluiden en geur.

Gedrag van mensen

Mensen denken na over hun gedrag en ze beoordelen het gedrag van anderen. Dieren doen dat niet.

Waarden zijn de dingen die mensen belangrijk vinden in het leven:

Eerlijkheid, respect, rechtvaardigheid, vrijheid

Normen zijn gedragsregels waarvan veel mensen vinden dat je je eraan moet houden:

Je mat niet stelen (gebaseerd op de waarde "eerlijkheid")

Signaal met meerdere betekenissen

Een hand opsteken is een signaal. Dit kan verschillende betekenissen hebben.

Je kijkt naar de situatie, de gezichtsuitdrukking en de lichaamshouding. 

Observatie en interpretatie

Het feitelijke gedrag dat je waarneemt = observatie.

Wat jij DENKT dat dit gedrag betekent = interpretatie. 

Opdracht 10 bs 5

Lees voor jezelf de opdracht door en maak deze eerst zelf

Als de timer afloopt overleg je over de antwoorden

Huiswerk

Maken basisstof 5: opdracht 2,4,7,8,9