12.4 Elektriciteit en veiligheid

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

12.4 Elektriciteit en veiligheid

Terugblik

1. 12.3.1 Je kunt herkennen of schakelonderdelen in serie of parallel zijn geschakeld.
   
2. 12.3.2 Je kunt uitleggen waarom elektrische apparaten parallel worden geschakeld.
   
3. 12.3.3 Je kunt de regels toepassen voor de spanning en stroomsterkte in een serieschakeling.
   
4. 12.3.4 Je kunt de regels toepassen voor de spanning en stroomsterkte in een parallelschakeling.
   
5. 12.3.5 Je kunt de vervangingsweerstand berekenen van een serie- en van een parallelschakeling.
   
6. 12.3.6 Je kunt de formules voor vermogen en energie toepassen in serie- en parallelschakelingen.

Dit is een serieschakeling

1. waar
2. niet waar

Welke bewering over serieschakelingen is waar?
In een serieschakeling...

1. blijven de lampjes branden als er één kapotgaat
2. is de stroomsterkte overal even groot
3. komen vertakkingen voor
4. kun je elk lampje afzonderlijk aan of uit doen

Dit is een serieschakeling

1. waar
2. niet waar

Een parallelschakeling is een ....

1. schakeling met vertakkingen
2. schakeling zonder vertakkingen

Welke uitspraak over parallelschakelingen is waar?
In een parallelschakeling:

1. branden alle lampjes of zijn alle lampjes uit.
2. is de stroomsterkte altijd overal even groot.
3. komen geen vertakkingen voor.
4. kun je elk lampje afzonderlijk aan of uit doen.

serieschakeling

parallelschakeling

gemengde schakeling

Parallelschakeling

Serieschakeling

Wat is de vervangingsweerstand van de schakeling hiernaast?

1. 
2. 

Bekijk de schakeling. Wat is de vervangingsweerstand?

1. 20 Ω
2. 70 Ω
3. 90 Ω
4. 50 Ω

Wat is de vervangingsweerstand

1. 20 Ohm
2. 5 Ohm
3. 7,5 Ohm
4. 10 Ohm

Bereken de vervangingsweerstand Rv.

Hoe groot is de vervangingsweerstand?

Leerdoelen 12.4 Elektriciteit en veiligheid

12.4.1 Je kunt beschrijven hoe de elektrische installatie van een woonhuis in elkaar zit.

12.4.2 Je kunt uitleggen hoe geleiders en isolatoren in een huisinstallatie worden toegepast.

12.4.3 Je kunt beschrijven welke gevaren het gebruik van elektriciteit met zich meebrengt.

12.4.4 Je kunt uitleggen wat er precies aan de hand is bij kortsluiting en bij overbelasting.

12.4.5 Je kunt de functie beschrijven van zekeringen, aardlekschakelaars en aardleidingen.

12.4.6 Je kunt uitleggen hoe dubbele isolatie en transformatoren zorgen voor meer veiligheid.

De meterkast

In de meterkast zie je (afb 1, van onder naar boven):

• De huisaansluitkast. In dit kastje zit de hoofdzekering      van de huisinstallatie.
  
• De energiemeter, ook wel kWh-meter   (kilowattuurmeter) genoemd. Deze meter houdt bij   hoeveel elektrische energie er in het huis wordt     verbruikt.
  
• Eén of meer aardlekschakelaars.
  
• De groepenkast. In de groepenkast splitst de   elektrische leiding zich in verschillende parallelle   groepen, elk met een eigen zekering en   groepsschakelaar.

De leidingen

Geleider:

Materiaal dat een elektrische stroom gemakkelijk doorlaat, zoals koper.

Alleen als de stroomsterkte veel te groot wordt, kan de temperatuur te hoog oplopen.

Isolator:

Materiaal waar geen elektrische stroom doorheen kan lopen, zoals plastic.

Andere veelgebruikte isolatoren zijn rubber, glas en lucht.

Gevaren van elektriciteit

Schok:

Plotselinge snelle samentrekking van je spieren, doordat er een elektrische stroom doorheen loopt.

Kortsluiting:

Defect in de isolatie van een elektrisch apparaat waardoor de stroom nauwelijks weerstand meer ondervindt en veel te groot wordt.

Overbelasting:

Situatie dat er te veel apparaten tegelijk aanstaan, zodat de totale stroomsterkte te groot wordt.

MENU

INHOUD

Veiligheidsmaatregelen

De huisinstallatie is op verschillende manier beveiligd: met zekeringen, met aardlekschakelaars en met aardleidingen.

Groepszekering:

Zekering die één groep van een huisinstallatie beveiligt tegen te grote stromen.

Aardlekschakelaar:

Apparaat dat de stroom die het huis binnenkomt, vergelijkt met de stroom die het huis verlaat. Als het verschil te groot wordt (als er te veel stroom ‘weglekt’), schakelt de aardlekschakelaar de stroom uit.

Veiligheidsmaatregelen

Aardedraad:

Groengele draad die de metalen buitenkant van een apparaat verbindt met de aardrail in de meterkast. De aardedraad loopt van de metalen buitenkant via het snoer naar de rand van het stopcontact; vandaar de naam randaarde.

Randaarde:

Extra contactpunt aan de rand van het stopcontact dat verbonden is met een aardedraad. Als de metalen buitenkant van een apparaat onder spanning komt te staan, loopt er via de aardedraad een grote stroom weg naar de aarde. Dat zorgt ervoor dat de aardlekschakelaar de stroom meteen uitschakelt.

 

Veiligheidsmaatregelen

Dubbele isolatie: Veel apparaten zijn dubbel geïsoleerd. Ze hebben twee aparte lagen isolatie. De eerste laag isolatie vind je rond alle onderdelen waar stroom doorheen loopt. De tweede laag isolatie zit daar nog eens omheen. Meestal is die tweede laag de kunststof buitenkant van het apparaat. Dubbel geïsoleerde apparaten zijn te herkennen aan een symbool dat op het apparaat staat. Dit symbool staat ook in je binas tabel 12.