De patriotten en Sara Burgerhart

• Wereldoriëntatie
• Begrijpend lezen
• +3
• Basisschool
• Groep 7,8

Introductie

In de achttiende eeuw verspreidt de Verlichting zich door Europa. Er komen steeds meer kritische burgers, die tegen de machtige stadhouder zijn. Wie zijn die patriotten? Zoals de schrijvers Aagje Deken en Betje Wolff.

De patriotten en Sara Burgerhart

Bekijk het filmpje.

Bekijk het filmpje.

Maak tijdens en na het bekijken van het filmpje aantekeningen in je projectschrift.

Filmpje

De leerlingen bekijken het filmpje en maken tijdens het kijken aantekeningen in hun logboek.

Vragenmuur & Weetmuur

Wat zou je willen weten over de patriotten en Sara Burgerhart? Schrijf jouw vragen op en plak ze op de vragenmuur!

Wereldoriëntatie

Na deze les:

• weet ik hoe het leven voor veel mensen er in de 18e eeuw uitzag.
• weet ik welke rol de patriotten speelden in de 18e eeuw.
  
• weet ik wat de Verlichting betekent en welke ideeën aanhangers hadden.
  
• weet ik waar het boek Sara Burgerhart over gaat en op welke manier dit boek een belangrijke rol heeft gespeeld in onze geschiedenis.

Dit ga je leren

Woordenschat

• Na deze les begrijp ik de belangrijke woorden die met de tijd van de patriotten en de Verlichting te maken hebben.

Taal

• Na deze les kan ik een spotprent maken over de tijd van de patriotten en de Verlichting.

Lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.

Over welke tijd hebben we het?

De tijd van pruiken en revoluties.

_{Verdiepende tekst}

Arceer de woorden die je nog niet goed begrijpt. Arceer in ieder geval: 

• de republiek
• de stadhouder
• de patriotten
• de spotprent
• de orangisten
• de vrijkorpsen
• in opstand komen
• de maatschappij
• de roman
• de Verlichting
• vernieuwend

de Verlichting

_Woordenschat

De periode in de 18e eeuw waarin mensen problemen wilden oplossen met wetenschap en onderwijs.

vernieuwend

Het oude vervangend.

Les krijgen met een tablet is een vernieuwende aanpak van onderwijs.

in opstand komen

Ergens tegenin gaan, vaak met een grote groep.

De patriotten kwamen in opstand tegen de macht van de stadhouder.

de patriot / de patriotten

Iemand die trots is op zijn vaderland en erg van zijn land houdt.

De patriotten stonden achter de ideeën van de Verlichting.

de orangisten

Aanhanger van het huis van oranje.

Vind jij jezelf een orangist?

vrijkorpsen

De patriotten richtten vrijkorpsen op met als doel om zich te kunnen bewapenen voor verzet tegen het Oranjegezinde leger en schutterijen.

Woordenschat

Bespreek de moeilijke woorden met uw leerlingen.

_Woordenschat

eten

het ontbijt

de lunch

het diner

Ga met behulp van de hulpkaart op zoek naar de betekenis van de woorden die jij hebt gearceerd. 

Weet je de betekenis nog niet? Schrijf de betekenis voor jezelf op. Horen er woorden bij elkaar? Maak dan een woordparaplu, -kast of -trap.

groot

klein

muis

olifant

Hulpkaart

woordparaplu

woordtrap

woordkast

Woordenschat

Bespreek de belangrijke woorden met uw leerlingen. De hulpkaart kan helpen om achter de betekenis van de woorden te komen. In hun logboek noteren de leerlingen de betekenis van de woorden die ze nog niet kenden.

Bekijk het filmpje.

groep 7/8

Bekijk het filmpje.

Maak tijdens en na het bekijken van het filmpje aantekeningen in je projectschrift.

Filmpje

De leerlingen bekijken het filmpje en maken tijdens het kijken aantekeningen in hun logboek.

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Past deze gedachte bij die van een patriot?

Het is de schuld van Willem V dat het slecht gaat met ons land!

1. Ja!
2. Nee!

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Waar of niet waar? In de tijd van de Verlichting kwamen er steeds meer kritische burgers die kritiek uitten tegen de machtige stadhouder Willem V.

1. WAAR!
2. NIET WAAR!

.

Kun je in je eigen woorden uitleggen waarom de patriotten kritiek hadden op stadhouder Willem V?

Wat denk jij?

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

De patriotten uitten kritiek op stadhouder Willem V. Wat was de reactie van Willem V hierop?

1. Hij zorgde ervoor dat er meer banen kwamen, zodat er minder armoede was.
2. Hij vluchtte samen met zijn familie naar Frankrijk.
3. Hij zorgde ervoor dat patriotten naar de gevangenis moesten.
4. Hij zorgde ervoor dat er vrijkorpsen opgezet werden.

Bekijk het filmpje.

Er gebeurde veel in de 18e eeuw. Het een (oorzaak) leidde tot het ander (gevolg).

Laten we dit eens onderzoeken aan de hand van de tweede alinea.

De Republiek verliest de oorlog tegen Engeland.

De handel komt stil te liggen.

Veel mensen raken werkeloos.

Stadhouder Willem V is geen koning, maar leeft wel een luxe leven. Hij heeft veel macht.

Veel mensen geven Willem V de schuld van hun ellende.

Filmpje

De leerlingen bekijken het filmpje en maken tijdens het kijken aantekeningen in hun logboek.

.

In de 18e eeuw gebeurt er veel. Het een (oorzaak) leidt tot het ander (gevolg). Werk samen met een klasgenoot. Gebruik de rest van de tekst en laat zien wat er precies gebeurde (oorzaken) en tot wel gevolgen dit heeft geleid. 
Gelukt? Upload dan een foto van jullie schema. 

oorzaak-gevolg

.

Leg uit waarom de schrijvers Betje Wolff en Aagje Deken als bekende patriotten worden gezien.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Slepen maar!

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

NIET WAAR

WAAR

Patriotten geloofden in de ideeën van de Verlichting.

Welke uitspraken passen bij de ideeën van de Verlichting? Slepen maar!

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

de Verlichting

"Burgers hebben recht op vrijheid en gelijkheid!"

"Alles wat je hoort en ziet op internet is waar."

"Bliksem ontstaat waarschijnlijk, omdat wij als mensen niet goed met de natuur omgaan."

"Als je twijfelt over wat iemand vertelt, kun je het het best controleren."

"Onderzoek doen helpt ons om steeds meer te weten te komen."

Bekijk het filmpje.

Bekijk het filmpje.

Maak tijdens en na het bekijken van het filmpje aantekeningen in je projectschrift.

Filmpje

De leerlingen bekijken het filmpje en maken tijdens het kijken aantekeningen in hun logboek.

_{Verwerkingsopdracht}

Je hebt een heleboel geleerd over de patriotten en weet dat Wolff en Deken bekende patriotten waren. Hier ga je straks een spotprent over maken. Hoe je dat doet? Laten we dat eerst onderzoeken!

Verwerkingsopdracht

Het bekijken van voorbeelden

Spotprent over de patriotten in Frankrijk, 1789-1790. Ezel, staand op zijn achterpoten, gekleed als Franse patriot met een geweer over zijn schouder. 

Bron: Wikipedia

Bekijk de twee voorbeelden van spotprenten hiernaast.

Spotprent over de paniek onder de patriotten in Amsterdam na het herstel van de stadhouder Willem V in 1787. Willem V richt met een zwaard een bloedbad aan onder de patriotten die als kikkers zijn afgebeeld. Sommige kikkers bieden de prins geschenken aan: een vat boter, een vat jenever, de sleutel waarop 'stadhouder' staat en een teil met melk. Op de achtergrond laat prinses Wilhelmina van Pruisen andere kikkers haar achterwerk kussen. 

Beeld: Wikipedia

Wat is

Heb jij weleens een spotprent gezien? 

Waar was dit en wat stond erop?

Verwerkings-opdracht

Wat is

Wat is het doel van de maker van een spotprent, denk je?

Verwerkings-opdracht

1. Hij wil je vooral informeren over de actuele ontwikkelingen in een land.
2. Hij wil op een grappige manier commentaar of kritiek (zijn mening) geven op actuele gebeurtenissen of persoon.
3. Hij wil je vooral instrueren hoe je iets moet doen.
4. Hij wil je vooral activeren om iets te gaan kopen of om iets te gaan doen.

Wat is

Wat valt je op aan het tekstgebruik op een spotprent?

Verwerkings-opdracht

Wat is

Wat valt je op aan de vormgeving van een spotprent?

Verwerkings-opdracht

Conclusies

• Een spotprent is een tekening die op een humoristische manier kritiek levert op de maatschappij of een persoon. De maker geeft zijn mening over de gebeurtenis of de persoon.
• In de titel of in het bijschrift staat waar de spotprent over gaat. 
• Dat wat je letterlijk ziet op de cartoon of spotprent moet je als lezer nog interpreteren. Wat is de figuurlijke betekenis ervan? Een man met een ezel als hoofd kan bijvoorbeeld staan voor 'dom'. 
• De spotprent overdrijft een situatie.

Verwerkings-opdracht

Wat is

Verplaats jezelf in de tijd van de patriotten en de Verlichting. Op welke situatie of persoon ga jij kritiek leveren? Hoe ga je dit overdreven weergeven in een spotprent?

_{Verwerkingsopdracht}

Aan de slag! Maak zelf een spotprent over de tijd van de patriotten en de Verlichting. De checklist kan je helpen.

Verwerkingsopdracht

_{Feedback & publicatie}

Leg alle spotprenten op een stapel. De bovenste is nummer 1, die daar onder nummer 2 en zo verder. Draai aan het rad. Jouw juf of meester pakt de spotprent met dat nummer uit de stapel en laat hem zien. Bespreek aan de hand van de checklist deze spotprent. Wat is al goed gelukt? Waar kan de maker een volgende keer nog op letten? Overleg vervolgens samen wat jullie met de spotprenten willen gaan doen.

Kunnen jullie de spotprent niet goed zien? Upload dan een foto ervan op de volgende slide.

Wat is

Upload een foto van de spotprent die jullie gaan bespreken.

Wereldoriëntatie

• Ik weet hoe het leven voor veel mensen er in de 18e eeuw uitzag.
• Ik weet welke rol de patriotten speelden in de 18e eeuw.
  
• Ik weet wat de Verlichting betekent en welke ideeën aanhangers hadden.
  
• Ik weet waar het boek Sara Burgerhart over gaat en op welke manier dit boek een belangrijke rol heeft gespeeld in onze geschiedenis.

Terugkoppeling lesdoelen

Woordenschat

• Ik begrijp de belangrijke woorden die met de tijd van de patriotten en de Verlichting te maken hebben.

Taal

• Ik kan een spotprent maken over de tijd van de patriotten en de Verlichting.

Schrijf in je projectschrift wat jij deze les hebt geleerd. Plak je ook (een foto van) je spotprent met ingevulde checklist in je projectschrift?

Terugkoppeling lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen. Hebben zij de lesdoelen behaald?

Vragenmuur & Weetmuur

• Op welke vragen hebben jullie deze les antwoord gekregen? 
• Welke vragen zijn nog onbeantwoord? 
• Hoe kun je ervoor zorgen dat je toch achter het antwoord op deze vragen komt?
  

              Tot de volgende keer!