2.1 kloosters

• Kunst algemeen
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Middeleeuwen?

Cultuur van de kerk 1000 - 1400 

Middeleeuwen:  klooster - kathedralen - steden

Gregoriaanse kerkmuziek

Romaanse bouwkunst

Gotische bouwkunst

Passiespel

doel vandaag

kennismaken met;

Romaanse bouwkunst

kloosterleven

Gregoriaanse muziek

kloosters 

Het Romeinse rijk valt uiteen. De macht ligt rond het jaar 1000 bij de adel. De katholieke kerk wordt steeds machtiger. De geestelijken houden zich met het geloof bezig. Over heel Europa worden kloosters gesticht.

In de 12e en 13e eeuw groeien de steden en worden er grote kathedralen gebouwd. Deze richten zich op een breed publiek. Religieuze kunst helpt het geloof toegankelijk te maken voor het publiek die zich niet dagelijks in de bijbel verdiept

Tijdens de middeleeuwen, rond het jaar 1000, ontwikkelde een bouwstijl gebaseerd op de stijl van de ______________
Die middeleeuwse stijl wordt romaanse stijl genoemd.

Oorsprong Romaans

• Romeinse basilica wordt aangepast. Toevoeging dwarsschip: kruisvorm

• ‘Romaans’ komt van ‘Romeins’. Doet Romeins aan vanwege de rondbogen en dikke muren.

• Veel toegepast op kloosterkerken. Kloosterleven is in afzondering -> gesloten karakter van kloosterkerken.
  

Saint-Sernin, Toulouse, Frankrijk, ca. 1080-1120​

Basilica van Constantijn, Trier, Duitsland, 310

Romaans 

• Constructiebouw: gewicht van het dak wordt door dikke, massieve muren gedragen. 

Kenmerken:

• Dikke muren: massief en gesloten
• Kleine ramen: donker
• Rondbogen
• Tongewelf  >>>

• Horizontaal karakter

1000 - 1200 na Chr.

Bid en werk

In het klooster wonen monniken of nonnen zij wijden zich in afzondering van de wereld aan het geloof. Een voorbeeld zijn de benedictijnen. Zijn hebben als orderegel Ora et labora (bid en werk) Het bidden neemt 7 uur per dag in beslag. De rest van de tijd werken ze op het land of schrijven ze boeken over om het geloof te verspreiden.

zelfportret Eadwinus

Monnik aan het werk met pen en mes. Dit is een uitzondering omdat monniken geen werk maakten voor eigen roem

Muziek

Tijdens vaste gebedsdiensten worden er volgens een rooster psalmen gezongen. De stem is volgens de kerk gemaakt om God te loven.  Instrumenten waren niet toegestaan. Er wordt gezongen in het Latijn.

Wat valt op aan Gregoriaanse muziek?

Kenmerk Gregoriaans gezang:

eenstemmig 

melodielijn niet maatgebonden ritme

syllabisch: voor elke lettergreep een noot

syllabisch; goed verstaanbaar met voor elke lettergreep een noot

melismatisch; meerdere noten per lettergreep (extra nadruk)

Hildergard von Bingen

Door verspreiding van het Gregoriaans worden Psalmen in klooster op dezelfde wijze gezongen.

Het vrouwenklooster in Rupertsberg komt met eigen religieuze liederen. Gesticht door Hildergard von Bingen. Een van de eerste componisten die we bij naam kennen. 

Het lied Quam mirabilis gaat over het moment waarop God voor het eerst de mens aankijkt en daarmee zichzelf aanschouwt als kroon op zijn schepping

Net als het Gregoriaans is von Bingens muziek eenstemmig, maar wat is er anders?

Net als het Gregoriaans is von Bingens muziek eenstemmig. Anders zijn de vele noten per lettergreep. Haar melodieën bewegen zich voortdurend van hoog naar laag, wat de toenadering tussen de Hemelse God en de aardse mens

 symboliseert 

opdracht

kunstbeschouwingsschema maken in duo's

Hoe werden aan Bijbelverhalen duidelijk gemaakt aan ongeletterden?