4.3 van burgeroorlog tot vijfjarenplannen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Rusland wordt communistisch

4.3 Van Burgeroorlog tot Vijfjarenplannen

Leerdoelen vorige les

Je kan uitleggen hoe de tsaar zijn eigen positie in gevaar bracht met zijn beslissingen rond WO I.

Je kan uitleggen wat er gebeurde tijdens de Februarirevolutie.

Je kan uitleggen wat er gebeurde tijdens de Oktoberrevolutie.

 

Herhaling: WO I is de directe oorzaak van de Russische revolutie?

1. Juist
2. Onjuist

Herhaling: Waarom leidde WO I tot de Februari- Revolutie?

1. Er werden veel verliezen geleden
2. Er werd landbouwgrond verloren
3. Er brak hongersnood uit
4. De tsaar was verantwoordelijk (WO I)

Herhaling: Wat is het verschil tussen de februarirevolutie (F) en de oktoberrevolutie (O)?

1. F: Staatsgreep O: Opstand
2. F: Muiterij O: Opstand
3. F: Opstand O: Staatsgreep
4. F: Opstand O: Muiterij

Leerdoelen

Je kan uitleggen hoe de Russische burgeroorlog verliep en wie er won.

Je kan uitleggen wat het oorlogscommunisme inhield.

Je kan uitleggen wat de Nieuwe Economische Politiek (NEP) inhield.

Je kan uitleggen wat de collectivisatie inhield en wat Vijfjarenplannen waren.

 

Rood tegen Wit

Deelname aan de Eerste Wereldoorlog wordt stopgezet door Lenin: Vrede van Brest-Litovsk.

De Witten (Mensjewieken / minderheid): 

- Officieren trouw aan de tsaar 

- Zonen van adel / bourgeouisie 

- Boerengroeperingen 

- Nationalisten, gesteund door Westen

Rood tegen Wit

De Roden (Bolsjewieken / meerderheid of socialisten)

• Arbeiders
• Arme boeren

(o.l.v. Vladimir Lenin, Leon Trotski)

Grootschalige plunderingen Bojaren en rijken door aanhangers van Lenin (Lenin's plunderaars)

Het Rode Leger (onder dwang gevormd door Trotski)

1918: 430.000 man

1920: 5.300.000 man

(o.a. ook doordat veel arme boeren bang zijn voor een terugkeer van de tsaar) 

1922: Bolsjewisten / socialisten winnen de burgeroorlog

Lenins Oorlogscommunisme

Poging van de communistische regering:

• Boeren moeten gratis graan en vlees leveren
• Fabrieken moeten staatseigendom worden
• Arbeiders moeten inzetbare 'arbeidslegers' worden

Deze poging mislukt:

• Veel van de landbouwgronden zijn al overgenomen door arme boeren (ook Roden)
• Het verzet is groot (ophalers graan en vlees worden vermoord)

Gevolg:                      Tienduizenden onwillige boeren vermoord / naar strafkampen

                                     Het instorten van de (voedsel)productie, uitbreken van hongersnoden

Oorlogscommunisme

Naast de boeren komen ook de arbeiders massaal in opstand (stakingen)

Maart 1921: De mariniers van Kronstadt (eerder hielpen zij het Rode Leger en de Oktoberrevolutie) staken ook, eisen vrije handel en verkiezingen.

Ook deze opstand slaat Trotski neer. Duizenden voormalige bondgenoten in de strijd worden geexecuteerd of naar Siberië gestuurd.

Nieuwe Economische Politiek

Poging van de communistische regering #2:

• Boeren mogen weer grond bezitten (eerder alles staatsbezit gemaakt).
• Boeren mogen weer producten vrij verkopen, mits er belasting wordt afgedragen.
• Winkels, werkplaatsen en kleine fabrieken weer privébezit.
• Mijnbouw en zware fabrieken (industrie) blijven wel in handen van de staat.

Veel harde bolsjewieken (Trotski) vinden de NEP van Lenin  teveel lijken op het kapitalisme, en geven de voorkeur aan het oorlogscommunisme. Trotski wil ook een wereldrevolutie.

Josef Stalin steunt de NEP van Lenin en heeft meer macht dan Trotski.  Stalin wil de revolutie laten beginnen in één land. Trotski wordt verbannen in 1929.

Collectivisatie in de industrie

• Planeconomie / Vijfjarenplannen: voor de industrie wordt bepaald wat er geproduceerd moet worden (termijnen van 5 jaar).
  
  
• Economisch gezien werkte dit rampzalig,
  er waren altijd tekorten.
  
  
• De Sovjet-Unie kan hierdoor sneller industrialiseren dan kapitalistische landen met vrije markt-economie.

Collectivisatie in de landbouw

• Ook collectivisatie in de landbouw: Kolchozen (boerderijen mét vrijheid) en Sovchozen (boerderijen zonder vrijheid, staatseigendom).
  
  
• Idee: zo kunnen de boerderijen meer en goedkopere produceren leveren aan de staat, kon de opbouw van industrie van worden betaald.
  
  
• Realiteit: Rampzalig, veel tekorten

Collectivisatie

• Boeren en arbeiders die zich tegen de collectivisatie verzette (boeren: 'koelakken') werden vermoord of gedeporteerd naar Siberië.
  
  
• Fabrieksmanagers kregen de schuld (niet Stalin), werden opgepakt door geheime politie.

Collectivisatie (samengevat)

• De collectivisatie moest zorgen voor een hogere opbrengst, maar dat viel vaak tegen en er ontstonden hongersnoden. Overigens meestal door eigen schuld: boeren slachtten hun vee uit protest tegen de collectivisatie. 
  

• Boeren die zich op deze manier verzetten tegen de collectivisatie, werden gezien als vijanden van het communisme. Miljoenen boeren zijn om die reden vermoord.
  

Opdrachten

Wat: paragraaf 3.4 : 2,3,5.

hoe: individueel of duo's

hulp: docent, boek of internet

klaar? checklist 3.4