Les 10 Criminaliteit

• Mask
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

WERK & MEDIA

Les X: Titel les

Maatschappijleer

HB3B

H8: Straf

H9: Criminaliteitsbeleid

Maatschappijkunde HK4

2023-2024

CRIMINALITEIT

Wat gaan we doen

• Herhalen H7: Voor de rechter
• H8: Straf
• H9: Criminaliteitsbeleid

Wat doet de officier van justitie met een zaak?

Leidt het opsporingsonderzoek  naar strafbare feiten. 

• Seponeren = niet vervolgen (bijv. bij te weinig bewijs)
  
  
• Schikking of transactie = boete
   Strafbeschikking = boete of taakstraf
  
  
• Vervolgen + straf eisen = er komt een rechtszaak

Het verloop van een rechtszitting

1. Opening (rechter)

2. Aanklacht (Officier van Justitie)

3. Verhoor van getuigen en deskundigen (rechter-OvJ-advocaat)

4. Verhoor van de verdachte (rechter-OvJ-advocaat)

5. Het requisitoir (Officier van Justitie)

6. Het pleidooi (advocaat)

7. Het laatste woord (verdachte)

8. De uitspraak (= het vonnis) (rechter)

8.1 Waarom straffen we?

• Wraak en vergelding
• Genoegdoening
• Afschrikking van de dader
• Preventie
• Beveiliging van de samenleving
• Handhaving van de rechtsorde
• Voorkomen van eigenrichting
• Heropvoeding van de dader

8.2 Soorten straffen

• Hoofdstraffen
  (Geldboete, hechtenis, gevangenisstraf, werkstraf)
  
• Bijkomende straffen
  (rijbewijs ingenomen)
  
• Maatregelen
  (terbeschikkingstelling, schadevergoeding aan het slachtoffer)
• Voorwaardelijke straf 
  (je krijgt de straf alleen als je opnieuw de fout in gaat)

Hoofdstraffen

• Geldboetes
       - vaakst voorkomende straf in Nederland
• Celstraffen
       - hechtenis (bij overtredingen, max. 1 jaar)
       - gevangenisstraf (bij misdrijven, max. levenslang)
• Werkstraffen
       - taakstraf
       - leerstraf (tot 18 jaar)

Rechten van het slachtoffer

• Schadevergoeding
• Spreekrecht
• Slachtofferhulp
• Informatie

8.3 Helpt straf?

Reclassering: helpen en begeleiden verdachten en veroordeelden om herhaling van strafbaar gedrag te voorkomen

(bijv.: toezicht houden op werkstraffen, nazorg aan ex-gevangenen)

Recidive: iemand valt na een eerdere veroordeling opnieuw terug in crimineel gedrag. 

H9: Criminaliteitsbeleid

9.1 De overheid en de politiek

Landelijk niveau:

• De regering en het parlement: stellen het beleid vast (strafbaarheid en straffen bepalen)
• OM en politie: strafbare feiten opsporen, verdachten voor de rechter brengen
• De rechters: vormen de rechterlijke macht

Gemeentelijk niveau:

• Gemeenteraad mag bepaalde gedragingen strafbaar stellen (gemeentelijke verordeningen zoals demonstratieverbod, vloekverbod, blowverbod)
• Burgemeester is verantwoordelijk voor de openbare orde. 
• Driehoeksoverleg = burgemeester, politiecommissaris en officier van justitie

Politieke stromingen over criminaliteit

Sociaal-democraten (PvdA, SP): nadruk op maatschappelijke oorzaken (leefomstandigheden, gebrek aan sociale controle) Preventieve aanpak!!

Christendemocraten: (CDA, CU): nadruk op belang van het gezin, school en verenigingen. Die moeten mensen respect en eerbied aanleren

Liberalen (VVD): nadruk op eigen verantwoordelijkheid van burgers. Zware straffen voor criminelen. Meer politie. Repressieve aanpak!!

9.2 Beleidsterreinen

• Opsporingsbeleid
• Vervolgingsbeleid
• Gevangenisbeleid
• Jeugdbeleid
• Speciale beleidsterreinen:
  - veelvoorkomende criminaliteit
  - georganiseerde misdaad
  - terreurbestrijding

Preventieve maatregelen

Repressieve maatregelen

Welke vragen heb je nog
aan het eind van deze les?