WOE 31/01/24 1A/C Schrijven - nieuwsbericht en column

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

1c KLASOPSTELLING

Lesprogramma 

Schrijfopdrachten

• Nieuwsbericht
• Column
• Recensie bij je leesboek

Presenteren in duo's

• Journaal maken en presenteren van drie schrijfopdrachten

Cijfer kwintaal 3: 50% schrijfvaardigheid (je kiest één geschreven tekst in voor een cijfer)

                                    50% duopresentatie (drie artikelen kiezen, van elke tekstsoort één) 

Lezen

• Volgende boek lezen van je leeslijst (over dit boek schrijf je een recensie)
• Literatuurgeschiedenis: Karel ende Elegast

Blokuur:

Leesboek mee

Read-to-me voorleeswedstrijd

Elke les:

Schrift, pennen voor de schrijfopdrachten

Lesboek Kern (tenzij anders aangegeven in SOM)

Herkansing leestoets:

Vrijdag 26 januari - 9e uur

Je mag de leestoets alleen herkansen als je een onvoldoende hebt

Welkom

Hoe schrijf je een nieuwsartikel?

LEERDOELEN

Ik weet wat de 5w+1h-methode inhoudt

Ik weet de tekststructuur van een nieuwsbericht

NIEUWSBERICHT

Wat is een feit? 

Een feit is iets waarvan je zeker weet het waar is. Het is controleerbaar.  Dit doe je door onder andere betrouwbare bronnen te checken

Wat is een mening? 

Een mening is wat iemand ergens van vindt. Meningen kunnen verschillen. Feiten niet!

Vorige les

STARTOPDRACHT 

noteer de antwoorden in je schrift

1. Wat zijn de vragen bij de '5W1H-methode'?

2. Wat is het tekstdoel van een nieuwsbericht? 

3. Lees de zinnen a t/m e. Maak van de zinnen een goede tekst door ze in logische volgorde te zetten. Noteer de letters in de goede volgorde in je schrift.

Wie - over wie gaat het nieuwsbericht?

Wat - wat is er precies gebeurd?

Waar - op welke locatie vond de gebeurtenis plaats?

Wanneer - op welke datum heeft iets plaatsgevonden of gaat iets plaatsvinden?

Waarom - wat is de reden achter de gebeurtenis?

Hoe - op welke manier heeft het plaatsgevonden?

Doel schrijven nieuwsbericht

Een nieuwsbericht is geschreven om de lezer informatie te geven over iets dat recentelijk is gebeurd (informeren).

De lezer goed informeren kan door begrijpelijk te schrijven:

- duidelijk (begrijpt de lezer wat ik bedoel?)

- volledig (staat alles wat de lezer moet weten in het bericht?)

Kenmerken nieuwsbericht

• Duidelijke titel/kop
• Stijl (manier van schrijven): zakelijk en feitelijk. Jij was er niet bij toen het gebeurde!
• Alinea-indeling
• Belangrijkste (wie, wat, waar, wanneer) in eerste alinea, belangrijkste van elke alinea in eerste zin (kernzin). = oprolbaar schrijven: baas van de krant (redactie) kan bericht inkorten.
• Slot: Maak een passend einde aan je artikel. Daarin laat je de hoofdgedachte nog eens naar voren komen in de vorm van een conclusie of samenvatting, De laatste zin is belangrijk, dat is wat de lezer onthoudt. 

"oprolbaar schrijven":  stel je voor dat een nieuwsbericht een rol papier is. Als je de onderste stukjes eraf haalt, blijft de belangrijkste informatie nog steeds over. Dit is handig als er opeens belangrijk nieuws is en je het bericht korter moet maken.

Ordenen

• Een nieuwsbericht schrijven is een vak apart. Je begint namelijk niet bij het begin van een verhaal, maar in het midden.
• Een goed nieuwsartikel bouw je op volgens de ‘stroomstoringmethode’.
• Het belangrijkste komt bovenaan
  
• Oprolbaar schrijven: 

Stroomstoring

Amerikaanse burgeroorlog:  telegrafisten in morsecode. De telegrafisten meldden daarom in de 1e regel meteen het belangrijkste nieuwsfeit. 

De informatie die daarna het belangrijkste was, kwam in de tweede regel etcetera. 

Als de stroom uitviel, had de ontvanger in ieder geval het meest urgente nieuws gelezen.

Tegenwoordig is oprolbaar schrijven erg belangrijk. Ook al hebben we geen last meer van stroomstoringen, mensen kunnen nog steeds stoppen met lezen omdat ze worden afgeleid door bijvoorbeeld hun telefoon.

De eerste zin. Waarmee begin je?

Op Schiphol heeft een passagier uit Afrika stiekem een chimpansee meegesmokkeld in een hutkoffer. Bij de douane wordt hij aangehouden, maar de aap breekt los en rent naar de aankomsthal. Daar rooft het dier een baby uit een kinderwagen en gaat vervolgens met het kind aan de haal. De aap wiegt het kind alleen in zijn armen en lijkt de baby zelfs kusjes te geven. De chimpansee wordt uiteindelijk met een pijltje verdoofd en gevangen door de politie.  De baby blijft ongedeerd.

Tip: sla het begin over. Begin direct met het belangrijkste.

Opdracht in duo's

Schrijf een kort nieuwsbericht over deze gebeurtenis. Waar begin je als eerste mee? Schrijf dus alleen de eerste zin van het nieuwsbericht.

Geef je artikel een goede kop/titel.

Een geschikte startzin...

Pas hierna leg je uit hoe dat heeft kunnen gebeuren.

De titel/kop

* Vaak zonder werkwoord

* Bijna hetzelfde als de eerste zin.

bv. Chimpansee ontvoert baby op Schiphol

De lead (wie, wat, wanneer, waar?)

• Na de eerste zin komt de lead. Met één of twee zinnen trek je de lezer in het verhaal  
• Je past de 5w+1h-methode: wie? wat? waar? wanneer? waarom? hoe? 
• Niet alle vragen hoeven in de lead beantwoord te worden. Maar over de wie?’, ‘wat?’, wanneer? en waar? moet je wel meteen duidelijkheid scheppen.
• De lead begint met een plaatsnaam, deze staat in HOOFDLETTERS

Een geschikte lead...

De bronnen

Je kunt je bronnen meestal al vermelden in de lead van het nieuwsartikel, bijvoorbeeld op deze manier:

Een loslopende chimpansee heeft op Schiphol een baby uit een kinderwagen geroofd. De baby is ongedeerd gebleven, zo heeft de marechaussee bekendgemaakt.

 

De bronnen

Of later in de tekst...

Vervolgens nam de aap de baby in zijn armen en ging hij op de bagageband zitten. Volgens omstanders wiegde de aap het kind minutenlang in zijn armen en zou het dier ook kusjes hebben gegeven aan de baby.

Bedenk met je groepje een goede lead

- Begin met het nieuws!

- Verwerk zoveel mogelijk van de WH-vragen in de lead. In ieder geval Wie en Wat. Om wie gaat het? Wat is er gebeurd/gaat er gebeuren? Probeer ook Waar en Wanneer erin te zetten.

- Begin met de plaatsnaam in HOOFDLETTERS

- Schrijf zakelijk en feitelijk.

Controleer je schrijfstijl en spelling

• Let op de tijden!

           Ook de tijd waarin je schrijft is belangrijk in een nieuwsbericht. De kop staat meestal in de                tegenwoordige tijd. Dat geeft je artikel urgentie.

              Dus niet:

              Chimpansee ontvoerde baby op Schiphol

               Wel:

               Chimpansee ontvoert baby op Schiphol.

• Schrijf in actieve zinnen
• Controleer je tekst op spellingsfouten en verbeter deze.

Verleden tijd en voltooide tijd

- De tekst van een nieuwsbericht staat bijna altijd in de verleden tijd. 

- De lead wordt meestal geschreven in de voltooid verleden tijd, omdat je een nieuwsfeit bekendmaakt dat al heeft plaatsgevonden: de chimpansee heeft een kind ontvoerd.

- Na de lead ga je meestal over je in de onvoltooid verleden tijd. Op die manier ontstaat er meer een verhaal, waarin je de lezer meetrekt. Dus: De chimpansee ontsnapte uit een koffer bij de douane. Het dier liep naar de vertrekhal en ontvoerde een kind.

Samenvatting

* Bepaal het belangrijkste nieuws en begin je bericht daarmee

Denk aan de 5 w’s en h.

* Beantwoord de wie?, wat?, waar? en waarom? in de lead

* Beantwoord de ‘hoe?’ en ‘waarom?’ in de volgende alinea’s en alle vragen die daaruit voortvloeien.

* Vergeet je bronnen niet te noemen.

* Zorg voor soepele overgangen.

* Controleer je schrijfstijl, spelling en grammatica

OPDRACHT

Maak een begin met je nieuwsbericht

Gebruik daarvoor het schrijfschema die in SOM staat

Schrijf je eerste versie met pen en papier

Samenvatting

* Bepaal het belangrijkste nieuws en begin je bericht daarmee

Denk aan de 5 w’s en h.

* Beantwoord de wie?, wat?, waar? en waarom? in de lead

* Beantwoord de ‘hoe?’ en ‘waarom?’ in de volgende alinea’s en alle vragen die daaruit voortvloeien.

* Vergeet je bronnen niet te noemen.

* Zorg voor soepele overgangen.

* Controleer je schrijfstijl, spelling en grammatica

Vorige les

Kenmerken nieuwsbericht

• Duidelijke titel/kop
• Stijl (manier van schrijven): zakelijk en feitelijk. Jij was er niet bij toen het gebeurde!
• Alinea-indeling
• Belangrijkste (wie, wat, waar, wanneer) in eerste alinea, belangrijkste van elke alinea in eerste zin (kernzin). = oprolbaar schrijven: baas van de krant (redactie) kan bericht inkorten.
• Slot: Maak een passend einde aan je artikel. Daarin laat je de hoofdgedachte nog eens naar voren komen in de vorm van een conclusie of samenvatting, De laatste zin is belangrijk, dat is wat de lezer onthoudt. 

"oprolbaar schrijven":  stel je voor dat een nieuwsbericht een rol papier is. Als je de onderste stukjes eraf haalt, blijft de belangrijkste informatie nog steeds over. Dit is handig als er opeens belangrijk nieuws is en je het bericht korter moet maken.

Nieuwsbericht

Nieuwsbericht

OPDRACHT

Vorige les: Schrijf je eerste versie van je nieuwsbericht

Deze les: 

• Wissel je nieuwsbericht uit met je buurman of buurvrouw.
• Geef feedback aan elkaar. Gebruik het feedbackformulier. Wees kritisch!
• De feedback verwerk je in je nieuwsbericht en je schrijft een nieuwe aangepaste versie
• Schrijf je nieuwsbericht in je schrift

Als je je nieuwsbericht inlevert voor een cijfer, dan schrijf je deze over op JDW-papier

COLUMN

STARTOPDRACHT 

Waar denk je aan bij het woord column?

COLUMN

Lees deze twee columns:

Welke column vind je leuker? Leg uit waarom

Column

COLUMN

Wat is column?

• Een column is een soort journalistieke tekst waarin een schrijver, de columnist, zijn of haar persoonlijke mening, gedachten, observaties of ervaringen deelt over actuele onderwerpen, gebeurtenissen of algemene zaken. 
• Ze kunnen humoristisch, kritisch, informatief of emotioneel van aard zijn. 
• Het doel van een column is meestal om de lezer aan het denken te zetten, te amuseren of te informeren, vaak met een persoonlijke en herkenbare toon. 
• Columns worden regelmatig gepubliceerd in kranten, tijdschriften of online platforms.

Column: waar kan je over schrijven?

COLUMN

OPDRACHT

• Kijk rond op nieuwsites om te zien welk nieuws actueel is.
• Eerste versie van je column schrijven, gebruik het opdrachtblad

Huiswerk:

Verwerkt je feedback en herschrijf je nieuwsartikel 

COLUMN

"HOT TAKE" 

Een hot take is een mening die je geeft over een nieuwtje, met het doel een debat (discussie of gesprek) over dat nieuwtje te starten. Take betekent in het Engels onder andere ‘mening’ [=opinie]. Het is een hot take omdat je je mening heel snel na het bekend worden van het nieuwtje geeft (‘heet van de naald’, vers van de pers), maar ook omdat je een verhit (heftig) debat wilt starten.

COLUMN

Nadat een nieuwtje bekend is geworden, moeten journalisten snel reageren als ze een hot take willen schrijven. Dat betekent dat ze maar heel beperkt (weinig) onderzoek kunnen doen naar het nieuwtje. Dat is in het geval van een hot take ook niet het belangrijkste. Een hot take schrijf je vanuit een eerste reactie (een impuls).

Bij een hot take schrijf je vanuit je eerste reactie, rekening houdend met hoe anderen zullen reageren. Je moet vanuit jouw reactie inspelen op hun reactie.

Schrijf je eerste hot take bij dit nieuwsbericht

Bijvoorbeeld:

Wat mij betreft kan deze minister zijn dienstauto nog één keer gebruiken, voor een ritje naar de koning om zijn ontslag aan te bieden

Let bij het schrijven op:

– gebruik niet meer dan 20 – 30 woorden;

– schrijf vanuit jouw eerste reactie over dit nieuwtje;

– met het doel anderen flink aan het debatteren te zetten over dit nieuwtje;

– om aandacht te trekken, kun je een grapje in je hot take verwerken

COLUMN

Herschrijf je hot take, en let er nu op dat je hot take als hot take te herkennen is voor je publiek. 

Dat kun je doen door een hot take te beginnen met iets als ‘Naar mijn idee ….’, ‘Volgens mij …’, of ‘Als je het mij vraagt….’

In jouw hot take schreef je je eerste reactie op die feiten. 

Of misschien schreef je: “Wat een onzin dat dit in het nieuws komt, een minister moet ook fouten kunnen maken”.

 In beide gevallen riep dit nieuws dan bij jou een vraag op: wat moet de straf voor deze minister zijn? Wat is rechtvaardig (volgens de regels)?

Probeer deze vorm van schrijven in je column toe te passen.

COLUMN

Nadat een nieuwtje bekend is geworden, moeten journalisten snel reageren als ze een hot take willen schrijven. Dat betekent dat ze maar heel beperkt (weinig) onderzoek kunnen doen naar het nieuwtje. Dat is in het geval van een hot take ook niet het belangrijkste. Een hot take schrijf je vanuit een eerste reactie (een impuls).

Bij een hot take schrijf je vanuit je eerste reactie, rekening houdend met hoe anderen zullen reageren. Je moet vanuit jouw reactie inspelen op hun reactie.

Schrijf je eerste hot take, kies één van de nieuwsberichten  

Let bij het schrijven op:

– gebruik niet meer dan 20 – 30 woorden;

– schrijf vanuit jouw eerste reactie over dit nieuwtje;

– met het doel anderen flink aan het debatteren te zetten over dit nieuwtje;

– om aandacht te trekken, kun je een grapje in je hot take verwerken

Spelregels voor een column

Trigger jouw doelgroep met een goede opening. Zorg dat ze willen verder lezen, maar geef niet alles weg in de eerste zin.

Zorg voor een slot waar je de lezer met een vraag achterlaat waar ze over na kunnen denken. Maar pas op voor een afgezaagd 'open einde'.

Spelregels voor een column

Blijf persoonlijk en gebruik je eigen taal, maar houd wel rekening met je lezers.....

Spelregels voor een column

Kies een pakkende titel:  grappig of alarmerend. Schud de lezers maar gelijk wakker!