1.2 Gedrag bestuderen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

 1.2 gedrag bestuderen

Doel: Je leert hoe je diergedrag op een wetenschappelijke manier bestudeert.

ethogram, objectief, antropomorf, ethologie, sleutelprikkel, gevoelige periode, inprenting, associatief leren.

 1.2 gedrag bestuderen

Wie heeft er thuis een huisdier?

Katten en honden zijn predatoren. Waaraan zie je dat?

• Hoe vangt een kat een muis?
• Hoe reageert een hond op een kat?

1.2 Gedrag bestuderen

Pak je schrift en bekijk de onderstaande video:

• Welke gedragselementen zie je terugkomen?
• Hebben de aapjes een voorkeur voor de beloning?
• Hoe interpreteer jij het gedrag van het linker aapje?

1.2 Gedrag bestuderen

Objectief

Gedragsonderzoek is objectief: geen mening/ interpretatie.

Soms maken mensen zich schuldig aan antropomorfisme: menselijke emoties toekennen aan dieren.

Gedragsstudie (ethologie)

Voor het bestuderen van gedrag maak je gebruik van 2 tools:

Ethogram: Lijst van te observeren gedragselementen

Protocol: Overzicht met waargenomen gedragselementen gedurende het onderzoek

Gedrag

Gedrag: is de respons op een prikkel

Sleutelprikkel

Sommige prikkels hebben een voorspelbare respons.

Deze prikkel heet de sleutelprikkel

Nico Tinbergen (1907-1988)

Sleutelprikkel: een prikkel waarop altijd hetzelfde gedrag volgt.

Nico Tinbergen (1907-1988)

Supernormale prikkel: versterkte sleutelprikkel

Dieren leren snel

Inprenting

Leren in een korte, gevoelige periode

Associatief leren

Een bepaalde prikkel koppelen aan een andere prikkel

Leren - inprenting

Lorenz - 1903-1989

Gevoelige periode

Zelfstandig werken

Lezen paragraaf 1.2 

Maken Opdracht 17, 18, 19, 20, 21, 24, 25, (26)

Tijdens de timer werken in stilte

Na de timer mag je overleggen

18

a Een gedragsketen bestaat uit handelingen die elkaar in een vaste volgorde opvolgen. In het protocol vind je steeds dezelfde afkortingen van gedragselementen achter elkaar.

 b Dat kunnen er veel zijn. Een voorbeeld is:

  lopen naar bijenkast - stoppen - oren bewegen - weglopen.

19

a ‘Voorzichtig’ en ‘onderzoekend’ zijn menselijke interpretaties van het gedrag van de olifant.

 

 b Voor het woord voorzichtig zou hij beter het woord langzaam of stapje voor stapje kunnen gebruiken.

Voor het woord ‘onderzoekend’, zou hij kunnen schrijven ‘de slurf halfhoog geheven met het puntje naar voren’, of ‘met de slurf de lucht opsnuivend’.

1 ogen en neus: zien en ruiken

2 De ijsbeer tilt de kop hoog op en snuift de lucht naar binnen.

3 Bijvoorbeeld: lopen, zwemmen, op schots klimmen, op andere schots springen, door sneeuw of over ijs rollen, achter een prooi aan rennen, duiken, prooi op schots trekken.

4 Door op zijn achterpoten te gaan staan en door op een hoge schots te gaan staan, kan hij verder kijken dan normaal.

5 Hij zwemt met bijna zijn hele lichaam onder water en benadert de prooi tegen de wind in.

6 De ijsbeer zwemt tussen de ijsschotsen door. Door zijn witte kleur valt hij bijna niet op.

1 ogen en neus: zien en ruiken

2 De ijsbeer tilt de kop hoog op en snuift de lucht naar binnen.

3 Bijvoorbeeld: lopen, zwemmen, op schots klimmen, op andere schots springen, door sneeuw of over ijs rollen, achter een prooi aan rennen, duiken, prooi op schots trekken.

4 Door op zijn achterpoten te gaan staan en door op een hoge schots te gaan staan, kan hij verder kijken dan normaal.

5 Hij zwemt met bijna zijn hele lichaam onder water en benadert de prooi tegen de wind in.

6 De ijsbeer zwemt tussen de ijsschotsen door. Door zijn witte kleur valt hij bijna niet op.