H1.1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

§ 1.1. EEN NIEUWE TIJD

§ 1.1. EEN NIEUWE TIJD

Tijdvak 5

1500-1600

De Tijd van Ontdekkers en Hervormers

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je:

-Dat schilders kunstenaars worden in plaats van ambachtslieden.

-Ondernemers maken beter gebruik van de tijd, waardoor er meer geproduceerd wordt.

-De verandering van de kalender

Schilders worden kunstenaars 

Tot 1500: schilderen was een ambacht en er waren schildersgilden

Idee veranderde in Italië

 Vanaf ongeveer 1500: schilder was een kunstenaar (= iemand die zijn of haar creativiteit gebruikt om iets moois te maken)

Dit zelfportret is door Albrecht Dürer geschilderd omstreeks 1500. Hij was een Duitse schilder. Hij is in 1471 geboren in Neurenberg. Hij kon heel goed tekenen en ging in de leer bij een meester van de schildersgilde. Schilder werd toen nog gezien als een ambacht.

Dürer merkte op een reis naar Italië dat daar heel anders naar schilders werd gekeken. De schilders werden hier gezien als kunstenaars. Dit waren mensen die hun creativiteit gebruiken om iets moois te maken. Kunstenaars zetten hun naam onder hun werk en maakten zelfs zelfportretten. 

Schilders worden kunstenaars

• 1470 schilder werd als ambachtsman beschouwd
• Na 1500 schilder werd als kunstenaar gezien.

Waardoor deze verandering?

Renaissance

Kunst maken zoals de Grieken en Romeinen deden.

Wedergeboorte van deze kunst en filosofie.

Middeleeuwse kunst

niet realistisch

Gaat vaak over het geloof! Schilder is niet belangrijk!!!

Welk dier zag je op het vorige plaatje?

welk dier zag je op het vorige plaatje?

De Renaissance

Noem een paar dingen die je opvallen in dit schilderij. Kijk naar de techniek

Gildeoptocht in Antwerpen

Ondernemers

• 1500 einde Middeleeuwen (500-1500)
• Vroegmoderne tijd (1500-1800)
• Ambachtslieden in de stad moesten lid zijn van gilde. Strenge gilderegels.
• Sommige ondernemers wilden concurreren, zo goedkoop mogelijk dingen maken (produceren)
• Op het platteland geen gilde regels.

Ondernemers 

Vanaf 1500: mensen worden ondernemer (= iemand met een bedrijf) en wilden geld verdienen

Hielden zich niet aan de regels van de gilden die prijs en kwaliteit bepaalden 

Zonnewijzer (Monte Cassino 1e eeuw)

Ondernemers 

Ze namen veel mensen in dienst

Ondernemers gebruikten een mechanische klok om meer te produceren in minder tijd 

Mechanisch: werkend met een machine

Tijd = geld

• Mechanische klok 
• Klokken in steden op torens
• Sommige klokken kunstwerken
• Ondernemers efficiënt werken. Hoeveel kun je maken in een uur?
• Afspraken over wanneer iets klaar moest zijn.
• Tijd werd geld

Paus Gregorius XIII

Hier zie je paus Gregorius, zittend tegenover de commissie van de kalenderhervorming. Hij hoort hun voorstellen aan. In oktober 1582 liet hij op grond hiervan in alle katholieke landen een nieuwe kalender invoeren. Deze kalender kreeg zijn naam: de Gregoriaanse kalender. Hij wordt tegenwoordig bijna overal ter wereld gebruikt.

Elf minuten verschil

Deze plaat laat het verschil van elf minuten zien tussen zonnejaar en kalenderjaar. Volgens de Juliaanse kalender duurt een jaar gemiddeld 365 dagen en zes uur, maar een zonnejaar duurt 365 dagen, vijf uur en 49 minuten. In 1582 was dit verschil tussen natuur en kalender opgelopen tot tien dagen.

Christophorus Clavius

Dit is de geestelijke en astronoom Christophorus Clavius. Hij legt aan de paus uit dat er een verschil zit tussen de Juliaanse kalender en het zonnejaar. Om dat verschil op te heffen, was een drastische maatregel nodig: er moesten in één keer tien dagen worden overgeslagen.

Een instrument voor geleerden

Met zijn linkerhand draait Clavius aan een armillarium. Dit instrument bestond uit een metalen bol met metalen ringen eromheen. Hiermee kon je tijd of plaats bepalen. In de vroegmoderne tijd lieten wetenschappers zich graag met een armillarium afbeelden. Het instrument gaf hun wijsheid en kennis weer.

Een internationaal gezelschap

Rond de tafel zitten de leden van de kalendercommissie. Onder hen bevonden zich wetenschappers uit Italië, een Syrische wiskundige, een Franse rechtsgeleerde en een Spaanse historicus. Ook de broer van Aloisius Lilius was aanwezig. Deze arts uit Napels had de nieuwe kalender bedacht, maar in 1582 was hij al overleden.

Verbeterde kalender 

Sterrenkundigen kwamen erachter dat kalender elk jaar 11 minuten achterliepen op het zonnejaar

Paus Gregorius liet daarom een nieuwe kalender maken

Verbeterde kalender 

Er zijn ook andere kalenders, zoals de islamitische kalender

De islamitische kalender richt zich op de maan en heeft maanmaanden (= de tijd waarin de maan om de aarde draait)

Aan de slag!

Lees blz. 8 t/m 10 IB en maak opdr. WB. 1.1 Vraag 1 t/m 7.