§6.4 Omkeerbare reacties en evenwicht

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Evenwichtsreacties en evenwichtsvoorwaarde

Deze les:

• terugblik vorige les
• rekenen aan evenwichtsreacties 

Aflopende reacties

A + B -> C + D

• Reactie in 1 richting.
• Enkele reactiepijl.
• Niet omkeerbare reactie, bijv. verbranding van een kaars.

Evenwichtsreacties

A + B           C + D

• Heen- en teruggaande reactie tegelijkertijd (dynamisch).
• Dubbele reactiepijl.


• Reactie is omkeerbaar.

Sleep de punten voor de reactie naar het juiste vak.

H​2​​(g)+I​2​​(g)⇆2 HI(g)

N​2​​(g)+3 H​2​​(g)⇆2 NH​3​​(g)

Ca(OH)​2​​(s)⇆Ca​2+​​(aq)+2 OH​−​​(aq)

Heterogeen

Homogeen

1. 
2. 
3. De juiste evenwichtsvoorwaarde staat er niet bij.

Evenwichtsvoorwaarde

a A + b B ↔ x X + y Y

• De concentraties van de stoffen rechts van de  

        reactiepijl staan in de teller, de stoffen links van 

        de reactiepijl in de noemer. 

• De coëfficiënten uit de reactievergelijking staan als exponenten bij de concentraties in de concentratiebreuk. 
  
• In de concentratiebreuk staan alleen gassen (g) of oplossingen (aq). 
  

Rekenen aan evenwichten

• › Met behulp van het BOEM schema
  
•       Begin
•       Omzetting
• ›  Evenwicht
•        Molariteit (concentratie)› 

• Voorbeeld: Opstellen a.d.h. van ammoniaksynthese: N₂ + 3 H₂ <--> 2 NH₃
• Evenwichtsvoorwaarde: K= [NH₃]² / ([N₂] x [H₂]³)

In een vat brengt men 45 mol H₂ en 15 mol N₂. Er stelt zich een evenwicht in. Bij evenwicht is er 5 mol NH₃. Hoeveel mol H₂ en N₂ zijn er nog over bij evenwicht.

stap 1  RV      3 H2 + N2  <=>  2 NH3

stap 2 en 3 BOE-tabel maken en gegevens uit de opgave invullen

Bedenk: aan het begin heb je alleen beginstoffen. De reactie is nog niet gestart, dus er is nog geen NH3

	H 2	N 2	NH 3
B egin	45	15	0
O mzetting
E venwicht			5

In een vat brengt men 45 mol H2 en 15 mol N2. Er stelt zich een evenwicht in. Bij evenwicht is er 5 mol NH3. Hoeveel mol H2 en N2 zijn er nog over bij evenwicht.

stap 4 Bereken de omzetting. Begin met de stof waarvan Begin en Evenwicht gegeven is, gebruik de molverhouding uit de reactievergelijking om de omzetting van de andere stoffen te berekenen

3 H2 + 1 N2 <=> 2 NH3

3       :     1      :       2

7,5    :    2,5  :       5 

	H 2	N 2	NH 3
B egin	45	15	0
O mzetting	7,5	2,5	+ 5
E venwicht			5

uitwerking

stap 5  Bereken de gevraagde hoeveelheden (begin - omzetting = eind)

	H 2	N 2	NH 3
B egin	45	15	0
O mzetting	- 7,5	- 2,5	+ 5
E venwicht	37,5	12,5	5

zelf oefenen

In een vat van 5,0 L brengt men 0,60 mol 

stikstof en 1,60 mol waterstof. Bij evenwicht

blijkt er 0,70 mol ammoniak te zijn gevormd.

Bereken de concentraties (in mol/L) van

alle stoffen bij evenwicht.

Ga naar whiteboard.fi, klascode

en vul de tabel in.

uitwerking

stap 1  RV                                                                                3 H2     +    N2     <=> 2 NH3

stap 2 BOEM-tabel

stap 3 gegevens invullen

TIP: kijk goed naar de 

eenheden en gebruik

de juiste rij!

	H 2	N 2	NH 3
B egin	1,60	0,60	0
O mzetting
E venwicht			0,70
M olariteit

uitwerking

stap 4 bereken omzetting.                                          3 H2       +   1  N2    <=> 2 NH3

begin met de stof

waarvan je de hoeveel-

heid weet bij begin en

evenwicht. Gebruik de

molverhouding om de

omzetting van de andere

stoffen te berekenen.

	H 2	N 2	NH 3
B egin	1,60	0,60	0
O mzetting	-1,05	-0,35	+0,70
E venwicht			0,70
M olariteit

uitwerking

stap 5 Antwoord geven

Bereken de hoeveel-

heden bij evenwicht.

Dit is je antwoord in mol.

Er wordt gevraagd om

concentratie (in mol/L =

Molariteit), dus je moet 

nog delen door het 

volume (5,0 L).

	H 2	N 2	NH 3
B egin	1,60	0,60	0
O mzetting	-1,05	-0,35	+0,70
E venwicht	0,55	0,25	0,70
M olariteit	0,11	0,05	0,14

Welke vragen heb je nog een voor de toets? Noteer die dan hier: