KWC V3 Taalverzorging 5 spreekwoorden (6-2-2024)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Welkom V3A!

Taalverzorging 5

Spreekwoorden en gezegden

Programma

1. 10 minuten lezen
   
2. Huiswerkopdracht 3 bespreken 
3. Korte terugblik vorige les
4. Taalverzorging 5: spreekwoorden en gezegden
5. Afsluiting en vooruitblik

10 minuten lezen

Opdracht 5 bespreken

a Totum pro parte. Er wordt verwezen naar een hele streek terwijl er slechts één product uit de streek bedoeld wordt.

b  Bijvoorbeeld: parmaham, bordeaux, Parmezaanse kaas, Ceylonthee, et cetera.

Opdracht 7 bespreken

a Een atlas is een verzameling van topografische kaarten. Het komt voort uit de mythe van Atlas, die op zijn schouders het hemelgewelf droeg. Ook is het Atlasgebergte een gebergte in het noordwesten van Afrika.

b Boycotten is iets niet doen om een statement te maken. De Engelse rentmeester Charles Cunningham Boycott werd door zijn pachters zo gehaat, dat zij hem isoleerden.

c Een kenau is een onvriendelijke (wat mannelijke) vrouw. De Haarlemse vrouw Kenau Simonsdochter Hasselaer was een strenge en gehate vrouw in de zestiende eeuw.

d Een silhouet is een donkere aftekening van iets ondoorzichtigs, bijvoorbeeld een schaduw. De Franse minister Étienne de Silhouette knipte na zijn aftreden portretten die erg populair werden. Deze portretten werden naar hem vernoemd.

e Een achilleshiel is een fatale zwakke plek. Het komt voort uit de mythe van Achilles, die in zijn achillespees werd geraakt door een pijl. Dit was zijn enige zwakke plek.

f Een hooligan is een relschopper die vaak met politie in aanraking komt. Het woord kan voortkomen uit de Hooleyá Gang, een straatbende uit een Londense wijk. Ook wordt gezegd dat het woord te maken heeft met het Ierse woord voor feest, ‘houli’, of met de Ierse crimineel Patrick Hooligan.

Opdracht 3 bespreken

a als een avonturenroman: vergelijking met een verbindingswoord (als)

b smeuïg: synesthesie

c doeken: concreto pro abstractum

d zijn oog vallen: zuivere metafoor

e kunstwereld: totum pro parte

f nazi-Duitsland: totum pro parte

g golf van zelfkritiek: vergelijking met een verbindingswoord (van); museumwereld: totum pro parte

h Van Meegerens: eponiem

Van welke beeldspraak is hier sprake?Zij liep als een gazelle over de baan.

1. metafoor
2. metonymia
3. vergelijking
4. personificatie

Herhaling vorige les: Wat weet je nog?
'Die Rembrandt vind ik mooier dan die Van Gogh.' Welke vorm van beeldspraak is dit?

1. vergelijking
2. metonymia
3. metafoor
4. personificatie

Van welke beeldspraak is hier sprake? Het huis steunde en kreunde tijdens de storm.

1. metafoor zonder als
2. personificatie
3. metonymia (het onderdeel)
4. metonymia (de eigenschap)

Met welk soort metonymia heb je hier te maken?

Ik lust nog wel een kopje!

1. eponiem
2. voorwerp ipv inhoud
3. stof ipv voorwerp
4. enkelvoud ipv meervoud

Met welk soort metonymia heb je hier te maken?

Even de neusjes tellen.

1. pars pro toto
2. totum pro parte
3. abstractum pro concreto
4. concreto pro abstractum

Met welk soort metonymia heb je hier te maken?

Nederland won met 1-0.

1. pars pro toto
2. totum pro parte
3. abstractum pro concreto
4. concreto pro abstractum

Doel: Je leert wat uitdrukkingen zijn en in welke varianten ze voorkomen.

Zoeken naar spreekwoorden

•  Werk samen met je buur (die naast je zit!).
  
•  Bekijk het schilderij van Pieter Bruegel (zie ook p. 51 van je boek).
•  Schrijf zoveel mogelijk spreekwoorden op.
  
•  Jullie krijgen 5-10 minuten de tijd.
  

Spreekwoorden

Een spreekwoord is een korte uitspraak die een bepaalde wijsheid uitdrukt en gebruikt wordt als een soort samenvatting van een situatie waarin raad of advies nodig lijkt.

Veel spreekwoorden zijn nauw verbonden met de Nederlandse geschiedenis. Vaak zijn ze ontleend aan de zeevaart, handel en nijverheid of het boerenbedrijf. Ook zijn veel uitdrukkingen afkomstig uit de Bijbel.

Opdrachten maken

• Maak opdracht 3 en 4 op pagina 52 van je boek. 
• Je mag je laptop gebruiken om dingen op te zoeken.
• Je krijgt hier 10-15 minuten de tijd voor. 
• Je mag zachtjes overleggen met je buur. 

Opdracht 3 nakijken

Nederland kent een lange geschiedenis van handel op zee, denk aan de VOC en WIC. Daarnaast zorgde de ligging aan de kust en de vele rivieren voor een bloeiende scheepvaart.

Opdracht 4 nakijken

a zij hebben veel geld te besteden

b je komt niet vooruit, je krijgt er nog een groter probleem voor in de plaats

c hij weet er niets van

d elkaar hinderen

e er waren concurrenten

f als het goed gaat, gaat het op alle vlakken goed

Afsluiting en vooruitblik

Volgende les: donderdag 8 februari

• Huiswerk: leren p. 46-47 en 50-51 (let op: zegswijze en gezegde NIET)
• Meenemen: LAPTOP, boek, leesboek, schrift en pen
• Programma: taalverzorging 6