De verspreiding van zaden

• Wereldoriëntatie
• Lezen
• +3
• Basisschool
• Groep 5,6

Introductie

Een nieuw plantje ontstaat uit een klein zaadje van een plant. Dat wist je vast. Maar soms komt zo’n nieuw plantje meters of kilometers verwijderd van die ‘moederplant’ uit de aarde tevoorschijn. Hoe kan dat? Een plant staat toch muurvast in de aarde? Gelukkig heeft hij een heleboel handige hulpjes die zijn zaden verspreiden!

De verspreiding van zaden

Wereldoriëntatie

Na deze les:

• weet ik hoe planten hun zaden verspreiden.
• weet ik meer over een plant die in de buurt van mijn huis groeit.

Dit ga je leren

Woordenschat

• Na deze les begrijp ik de belangrijke woorden die met de verspreiding van zaden te maken hebben.

Taal

• Na deze les kan ik een informatieve tekst schrijven voor in een informatief boek over planten.

Lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.

Vragenmuur

Wat zou jij willen weten over 

het onderwerp van de les? Schrijf jouw vragen op en plak ze op de vragenmuur!

Eigen leervragen

De leerlingen formuleren eigen leervragen over het onderwerp. De vragen worden opgeschreven op een papiertje en op de vragenmuur geplakt. Zodra een vraag is beantwoord, wordt hij verplaatst naar de weetmuur.

_{Verdiepende tekst}

Lees de tekst hiernaast. Arceer de woorden die je nog niet goed begrijpt.

Wil je de tekst vergroten? Klik dan op de loep en vervolgens op de tekst.

_Woordenschat

verspreiding van zaden

het zaadje

Klein korreltje van een plant waaruit een nieuwe zelfde plant kan groeien.

Uit het zaadje groeide een nieuwe plant. 

verspreiden – verspreidde – verspreid

Dat iets overal komt of binnen een groter gebied komt.

De eikenboom verspreidde zich door heel Nederland!

kleven - kleefde - gekleefd

Ergens aan vast blijven zitten / plakken.

Het plakband kleeft goed!

de uitwerpselen

Plas en poep.

De uitwerpselen van het dier zagen er niet zo fris uit!

Woordenschat

Bespreek de moeilijke woorden met uw leerlingen.

_Woordenschat

eten

het ontbijt

de lunch

het diner

Ga met behulp van de hulpkaart op zoek naar de betekenis van de woorden die jij hebt gearceerd. 

Weet je de betekenis nog niet? Zoek dan de betekenis van het woord op, op deze website. Schrijf de betekenis voor jezelf op. Horen er woorden bij elkaar? Maak dan een woordparaplu, -kast of -trap.

groot

klein

muis

olifant

Hulpkaart

woordparaplu

woordtrap

woordkast

Woordenschat

Bespreek de belangrijke woorden met uw leerlingen. De hulpkaart kan helpen om achter de betekenis van de woorden te komen. In hun logboek noteren de leerlingen de betekenis van de woorden die ze nog niet kenden.

Heb jij de tekst goed begrepen? Test je kennis!

Welke zin is NIET WAAR?

1. Dieren helpen bij de verspreiding van zaden.
2. Vogelpoep in het bos? Dan kan het zomaar zijn dat er later op die plek een plantje gaat groeien!
3. Sommige zaden worden door de wind verspreid. Daardoor kan er, ver van zijn moederplant, toch een paardenbloem groeien!
4. Zaden kunnen worden verspreid via de wind en met behulp van dieren. Als een zaadje in het water valt, dan gaat het dood.

.

Heb jij de tekst goed begrepen? Test je kennis!

Schrijf een kort stukje tekst waarin je uitlegt hoe zaden zich verspreiden. 

_{Verwerkingsopdracht}

Uitleg

Je gaat straks een informatieve tekst over een plant schrijven voor in een informatief boek over planten. Maar uh, hoe doe je dat eigenlijk? Geen paniek, ik help je er stap voor stap doorheen!

Verwerkingsopdracht

_{Verwerkingsopdracht}

Uitleg

Bekijk het voorbeeld van een informatieve tekst uit een boek over planten hiernaast.

Stap 1

Voorbeeld van een informatieve tekst

Stengel

De stengel is groen, lang en smal. Hij kan wel twee meter hoog worden.

Bladeren

De plant heeft veel licht- en donkergroene bladeren. Die lange en smalle bladeren zitten vast aan de stengel. Het blad hangt in een soort boog naar beneden. Het einde ziet eruit als een scherp puntje. 

Bloemen

De plant heeft mannelijke en vrouwelijke bloemen. Boven op de plant zitten de mannelijke bloemen in een soort pluim. Het zijn donkergele stengels met allemaal kleine knopjes. Ze lijken een beetje pluizig.

Halverwege de plant zitten de vrouwelijke bloemen. In eerste instantie zijn dit lange, kleverige draden. Na bevruchting ontstaan er felgele kolven. In de kolven zitten korrels, die de zaden van de plant zijn.

Wat

denk 

jij?

Over welke plant had de schrijver het denk je?

1. 
2. 
3. 
4. 

.

Informatieve tekst in een boek over planten.

De schrijver heeft een heleboel woorden gebruikt die jou hebben geholpen om erachter te komen hoe de plant eruitziet. Welke woorden waren dat?

Voor de slimmeriken: ja, dit zijn vooral bijvoeglijke naamwoorden! Deze woorden zeggen iets over het zelfstandig naamwoord.

De grote boom bijvoorbeeld!

_{Verwerkingsopdracht}

Uitleg

kun je iets vertellen over de kleur (het zijn donkergele stengels).

kun je iets vertellen over de vorm (de bladeren zijn lang en smal).

kun je iets vertellen over de grootte (de stengel kan twee meter hoog worden).

kun je iets vertellen over een bijzondere eigenschap 

(het ziet er pluizig uit, de draden zijn kleverig).

Conclusie: als je wilt vertellen hoe iets eruitziet dan ...

_{Verwerkingsopdracht}

Uitleg

Bekijk het voorbeeld van een informatieve tekst uit een informatief boek over planten.

Stap 2

Voorbeeld van de vormgeving van een informatieve tekst

.

Informatieve tekst in een plantenboek.

Wat valt je op als je kijkt naar de vormgeving van deze informatieve tekst?

Met vormgeving wordt bedoeld hoe de tekst eruitziet. Je kunt bijvoorbeeld kijken naar kleur, afbeeldingen en tussenkopjes. Staat de tekst recht onder elkaar? Of is er iets anders mee gedaan?

_{Verwerkingsopdracht}

Uitleg

is de titel vaak groter dan de lopende tekst en heeft het soms een ander lettertype.

zie je aan de tussenkopjes waar de alinea's over gaan. Deze tussenkopjes vallen op, doordat ze een andere kleur hebben, dikgedrukt zijn en/of iets groter zijn.

is de tekst vaak opgeknipt in kleinere korte alinea's. De tekst staat niet altijd recht onder elkaar.

zie je afbeeldingen die je helpen om de tekst nog beter te begrijpen.

wordt er soms een gedeelte van een afbeelding uitvergroot weergegeven. Zo kun je de details nog beter zien. In het voorbeeld heeft de vormgever een rondje om het gedeelte gezet wat hij heeft uitvergroot.

Conclusie: als je kijkt naar de vormgeving van een informatieve tekst in een boek dan ...

_{Verwerkingsopdracht}

Aan de slag!

Ga naar buiten en maak een foto van een plant. 

Tip! Maak meerdere foto's, ook van de details. 

De opdracht

Download de app PlantNet om erachter te komen hoe jouw plant heet. 

Klik op galerij om één van jouw gemaakte foto's te uploaden.

Klik op blad, bloem, vrucht of schors.

Bekijk onder resultaten of jouw plant op één van de foto's lijkt. De naam van de plant staat eronder.

_{Verwerkingsopdracht}

Aan de slag!

Als het goed is weet je nu hoe jouw plant heet!

Ga op internet op zoek naar meer informatie over jouw plant. Schrijf de informatie voor jezelf op in steekwoorden.

De opdracht

_{Verwerkingsopdracht}

Aan de slag!

Schrijf een informatieve tekst over jouw gekozen plant voor in een plantenboek. Je hoeft nog geen aandacht te besteden aan de vormgeving. Dat komt straks.

De checklist hiernaast kan je helpen!

De opdracht

Checklist tekst

Mijn doel is om de lezer te informeren over een plant.

In de tekst is veel informatie te lezen. Dat zijn feiten. In de tekst staan geen meningen. Ik vertel dus niet wat ik van de plant vind.

De tekst heeft een titel en tussenkopjes.

Uit de tekst blijkt hoe de plant eruitziet. Ik heb ieder geval iets verteld over de stengel, de bladeren en de bloemen. Ik vertel iets over de kleur, de vorm, de grootte en eventuele bijzondere eigenschappen van (delen van) de plant.

_{Verwerkingsopdracht}

Aan de slag!

Laat een klasgenoot jouw tekst lezen. Bekijk samen de checklist nog een keertje. Vinden jullie dat jouw tekst aan alle punten uit de checklist voldoet? Zijn er nog dingen die je kunt verbeteren?

_{Verwerkingsopdracht}

Aan de slag!

Je tekst is nu af, het is tijd voor de vormgeving!

Maak je tekst op zoals een echte vormgever het zou doen. Dit mag op de computer in bijvoorbeeld Word, maar het kan ook op papier.

De checklist hiernaast kan je helpen.

De opdracht

Checklist vormgeving

De titel valt op (grotere letters, ander lettertype)

De tussenkopjes vallen op (andere kleur, dikgedrukt en/of grotere letters)

De tekst is opgeknipt in kleinere korte alinea's.

De afbeeldingen helpen de lezer om de tekst nog beter te begrijpen.

Een gedeelte van een afbeelding wordt uitvergroot weergegeven. 

_{Verwerkingsopdracht}

Ben jij tevreden over jouw tekst voor in het planten-boek? Stuur dan een foto (of het Word-bestand) van jouw werk naar je juf of meester. Misschien wil hij of zij alle teksten van je klasgenoten verzamelen in één document. Dan kun je pas écht lezen in een informatief plantenboek!

Wereldoriëntatie

• Ik weet hoe planten hun zaden verspreiden.
• Ik ben meer te weten gekomen over een plant die in de buurt van mijn huis groeit.

Dit weet ik nu ... & Dit kan ik nu ...

Woordenschat

• Ik begrijp de belangrijke woorden die met de verspreiding van zaden te maken hebben.

Taal

• Ik kan een informatieve tekst schrijven voor in een informatief boek over planten.

Heb jij de lesdoelen behaald, vind je?

Controle lesdoelen

Hebben de leerlingen de lesdoelen behaald?

Vragenmuur & Weetmuur

• Welke vragen zijn al beantwoord? Verplaats deze naar de weetmuur. 
• Op welke vragen hoop je de volgende les antwoord te krijgen? 
  
• Zijn er tijdens deze les nieuwe vragen in je opgekomen?

Vragenmuur & weetmuur

Bekijk samen met de leerlingen de vragenmuur. Zijn er al vragen beantwoord? Verplaats die vragen naar de weetmuur. Zijn er tijdens deze les nieuwe vragen ontstaan?

              Tot de volgende keer!