Examentraining 1 CE en Wateroverlast

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

En nu....het eindexamen!

Programma vandaag: 

- Uitleg over het Centraal Examen Aardrijkskunde

- Maken oude examenopgave Wateroverlast per vraag in Lesson UP

- Kort doornemen aandachtspunten Water

- Maken oude opgave over Stedelijke gebieden --> Den Haag!

Centraal Examen

Syllabus

Domeinen: 

- vaardigheden

- Wereld

- Aarde

- Gebieden = Brazilië

- Leefomgeving

Centraal Examen

Domeinen: 

- vaardigheden

- Wereld: H1 en H4

- Aarde: H2 en H5

- Gebieden = Brazilië: H3

- Leefomgeving: H6

Voorbereiden op je examen - algemeen

• Syllabus
• Examensprint
• Examengemak: losse opgaven op domein
  
• Examenblad: volledige oude examens

Beredeneer in welk jaargetijde de pompen het vaakst gebruikt zullen worden (3p, I).

Syllabus: Leefomgeving als voorbeeld

Belangrijke werkwijzen:  

• Relaties leggen tussen klimaatverandering en menselijk ingrijpen en het risico op overstromingen, wateroverlast en watertekorten. 

• Relaties leggen tussen menselijk handelen en het risico op overstromingen, wateroverlast en watertekorten. 

• Overstromingen en Overstromingsrisico’s vanuit verschillende dimensies (natuur, economie) en op verschillende ruimtelijke schalen analyseren 

 • Wisselen van schaalniveaus en relaties leggen binnen stroomgebieden tussen verschillende factoren die overstromingen, wateroverlast en watertekorten beïnvloeden. 

Syllabus: Leefomgeving als voorbeeld

Syllabus: Leefomgeving als voorbeeld

Werkwijzen bij beleid ten aanzien van watertekorten, overstromingen en wateroverlast

• Beleid ten aanzien van rivieren vanuit verschillende dimensies analyseren. 

• Een ingreep uit het integraal waterbeleid waterbeheer kunnen analyseren op verschillende schaalniveaus ruimtelijke schalen tussen verschillende gebieden en vanuit verschillende dimensies. 

• De effecten van verschillende onderdelen uit het integraal waterbeheer in verschillende gebieden relateren en beoordelen. 

Beantwoorden

• Check het punten aantal! bij 2 punten is het vaak dat je antwoord uit 2 delen bestaat!
• Herhaal onderdelen uit de vraag
• Noteer helder en overzichtelijk je antwoord. Gedachtenstreepjes per onderdeel werken heel goed. 
• Je 1e antwoord telt! Moet je twee voorbeelden geven, geef je er drie, maar de eerste is fout: helaas pindakaas....

Geografische dimensies

Politieke dimensie

Economische dimensie

Sociaal-culturele dimensie en Demografische dimensie

Natuurlijke / fysische dimensie 

Er wordt van je verwacht dat je uit bovenstaande invalshoeken kunt kijken om vragen te beantwoorden

Schaalniveaus

Op mondiale schaal behoort Spanje tot een centrum land. Kijk je echter op continentaal niveau dan zou je Spanje kunnen neerzetten als semi-periferie land. Leg dit uit!

antwoord

Op mondiaal niveau is Spanje een rijk welvarend land. Het bbp per hoofd ligt veel hoger ten opzichte van andere landen. 

Kijk je naar Europa (continentaal) dan is Spanje minder welvarend en zijn bijvoorbeeld Duitsland, Nederland en Noorwegen qua bbp per hoofd beter. 

1 begrip: 

Integraal waterbeheer

samenwerking van overheden en andere partijen om te zorgen voor veiligheid, voldoende en schoon water

Voor: landbouw, recreatie, drinkwater, voor natuur, om bodemdaling te voorkomen....

Geef aan:
- waarom sluizen in de Afsluitdijk om water te spuien noodzakelijk zijn
- bij welke combinatie van twee natuurlijke oorzaken hoge waterstanden in het IJsselmeer kunnen ontstaan

Geef aan in welke twee seizoenen de maximaal gemeten waterstanden het meest afwijken van de gemiddelde waterstand.

Geef aan waarom het streefpeil van het IJsselmeer in de zomer hoger is dan in de winter. Betrek in je antwoord het streefpeil in beide seizoenen.

Geef
- een reden waarom men in de jaren 70 en 80 het Markermeer wilde droogleggen;
- een reden voor de aanleg van de Markerwadden.

Leefomgeving

Herhaling: hoofdstuk 6

Onderwerpen

Leefomgeving:

4H - hoofdstuk 3 (§1 t/m §6)    -             Stedelijke gebieden

          hoofdstuk 4 (§1 t/m §6)    -             Wateroverlast

Herhaling: hoofdstuk 6

6.1 Wateroverlast: Rivieren en gevaren

6.2: Wateroverlast: maatregelen en beleid tegen wateroverlast

Lengteprofiel

stroomstelsel - stroomgebied - waterscheiding

bovenloop - middenloop - benedenloop

Welke soorten rivieren zijn er?

• Debiet: totale hoeveelheid water
  

• Regiem: schommelingen in waterafvoer ((on)regelmatig)
  

• Piekafvoer: maximale afvoer tijdens hoogwaterperiode
  

• Vertragingstijd: tijd dat neerslag erover doet om in de rivier te komen
  

         -> afhankelijk van vegetatie, doorlaatbaarheid ondergrond, invloed mens

Dwarsprofiel - getemde rivier

Maatregelen tot 1995

1. dijkverzwaring
   
2. kanaliseren, stuwen, afsnijden bochten
   
3. kribben
4. zomerdijkverhoging
5. noodoverloopgebieden
   
6. extra rivierlopen

Maatregelen tot 1995

Veranderingen in waterafvoer

• Verstening
• Verstedelijking
• Ontbossing
• Klimaatverandering  

        - Onregelmatiger neerslagregiem

        - Meer neerslag

-> vaker piekafvoer

-> geringer verval door relatieve zeespiegelstijging (door bodemdaling)

1993 en 1995

Reactie: Ruimte voor de rivier

1. Veiliger rivierengebied
2. aantrekkelijke leefomgeving

Ruimte voor de rivier

Omdenken: rivier krijgt meer ruimte waar het kan om overstromingen te voorkomen waar het niet kan

IJsselmeergebied en Zuidwestelijke Delta

               Deltawerken                                                              Zuiderzeewerken

IJsselmeergebied en Zuidwestelijke Delta

Blijft kwetsbaar gebied door klimaatverandering en bodemdaling.

Grootste gevaar bij combinatie springtij, noordwesterstorm en piekafvoer. 

Springtij is de periode van het getij waarin het verschil tussen hoog- en laagwater het grootst is. Niet alleen het hoogwater is dan hoger dan gemiddeld, het laagwater is dan ook lager dan gemiddeld.

Springtij treedt eens in de ongeveer 15 dagen op en volgt gemiddeld ruim twee etmalen op het moment dat de getijkrachten van de maan en die van de zon dezelfde richting hebben en elkaar maximaal versterken. Dat laatste is het geval wanneer zon, maan en aarde in een rechte lijn staan, dus tijdens nieuwe maan en volle maan. 

Een noordwesterstorm is extra gevaarlijk in Vlaanderen, Nederland en Noord-Duitsland omdat daardoor het water in de Noordzee wordt opgestuwd.

Welke problemen ontstaan bij een watertekort? 

• tekort aan drinkwater 
• tekort aan water voor landbouw
  
• verzilting
  
• verdroging

De hoofdkranen verdelen bij watertekorten het water over Nederland.

Bekijk GB55 40 en 41

Nationaal: adaptief deltamanagement

Samenwerking Rijkswaterstaat, prvincies, gemeenten en waterschappen in Deltaprogramma:

1. Waterveiligheid
2. Zoet water
3. Ruimtelijke adaptie: lokale situatie
4. Rijn-Maasdelta
5. IJsselmeergebied

Regionaal

Watertoets

-> bij alle bouwplannen

-> drietrapsstrategie

regel: hoe meer versteend, hoe hoger de piekafvoer

1. Vasthouden: zorgen dat water minder snel in de rivier terecht komt

Voorbeelden: regenwater opvangen, beken weer laten meanderen etc.

2. Bergen: rivierwater 'meer ruimte' geven 

Voorbeelden: noodoverloopgebied, waterberging, uiterwaarden uitgraven, winterdijk verleggen, nevengeul, obstakels verwijderen etc.

3: Afvoeren: zorgen dat rivierwater zo snel mogelijk naar zee stroomt

Voorbeelden: kribben verlagen, bypass aanleggen, obstakels verwijderen etc

Internationaal

Fluviaal schaalniveau

- Intergouvernmentele samenwerking: rijnconferentie 

-ICBR: actieplan hoogwater

1. water vasthouden en bergen -> drietrapsstrategie
2. rivier meer ruimte geven
3. verbetering waarschuwingssystemen