a1c - woordsoorten H1 t/m H5

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Doel van deze les

Je leert over aanwijzend, vragend en onbepaalde voornaamwoorden

Wat gaan we vandaag doen?

We gaan verder met grammatica - woordsoorten.

• zelfstandige naamwoorden
• lidwoorden
• bijvoeglijke naamwoorden
• zelfstandig werkwoord, hulp- en koppelwerkwoorden
• aanwijzend, vragend  en onbepaalde voornaamwoorden
• voorzetsels en bijwoorden

 

Wat gaan we doen?

- Wat weet je nog van het zww, hww en kww?
- bespreken huiswerk opdracht 3 en 6 (blz. 121) en opdracht 1, 2, 5 (blz. 151)
- Uitleg aanwijzend, vragend en onbepaalde vnw.

Zelfstandig werkwoord, koppelwerkwoord en hulpwerkwoord

• Als in een zin met een ww.gezegde maar één werkwoord staat dan is dat een ZELFSTANDIG WERKWOORD.  Het ww geeft aan wat het onderwerp doet!

• Als in een zin met een nw.gezegde maar één werkwoord staat dan is dat een KOPPEL WERKWOORD. Het ww geeft aan wat het onderwerp is (het koppelt een eigenschap, toestand of kenmerk)!

Het koppelwerkwoord

Koppelwerkwoorden zijn: lijken, blijken, worden, zijn etc. 

Een koppelwerkwoord is een werkwoord dat samen met een bijvoeglijk naamwoord en/of een zelfstandig naamwoord een naamwoordelijk gezegde vormt. 

Het koppelwerkwoord is onderstreept:

Jaap is ziek.

Het meisje lijkt moe.

Mijn vader blijft een driftige man.

Let op: als je een van deze werkwoorden gebruikt als hulpwerkwoord of zelfstandig werkwoord is het geen koppelwerkwoord:

• Jaap is gisteren gepromoveerd. (is -> hww)

• Het meisje lijkt sprekend op haar moeder. (lijkt -> zww)

• Mijn vader blijft vandaag op kantoor. (blijft -> zww)

Antwoorden opdracht 3 (blz. 121)

1. beschikken - zww

2. wordt - hww, doorgebracht - zww

3. blijken - hww, zijn - kww

4. schijnen - hww, vergen - zww

5. zijn - kww

6. lijkt - hww, worden - kww

7. doen (onder) - zww

8. besteden - zww

Antwoorden opdracht 6 (blz. 121)

Antwoorden opdracht 6 (blz. 121)

Antwoorden opdracht 6 (blz. 121)

Aanwijzende voornaamwoorden (aanw.vnw) (blz.150)

Zoals het woord al zegt, wijst het aanwijzend voornaamwoord iets of iemand aan dat al eerder in de zin is benoemd. De meest gebruikte aanwijzende voornaamwoorden zijn: 

deze, die, dit en dat, zulk(e), zo'n, dergelijk(e), dezelfde, hetzelfde, zelf

Aanwijzende voornaamwoorden (aanw.vnw) wijzen iets of iemand aan.

Een aanwijzend voornaamwoord kan voor een zelfstandig naamwoord staan maar ook alleen.

• Dat schrift, die pen en dit potlood heb ik in deze winkel gekocht.
• Deze rode fiets vind ik mooier dan die (groene). Vind jij dat ook?

Aanwijzende voornaamwoorden wijzen iets of iemand aan.

Voorbeeld:

'dat' en 'die'  behoren tot meerdere woordsoorten. 

Als je 'dat' en 'die'  kunt vervangen door 'dit' en 'deze' dan zijn het aanwijzende voornaamwoorden.

Het vragend voornaamwoord

We kennen vier vragende voornaamwoorden: 

Wie, wat, welke, wat voor (een) 

Andere vraagwoorden die niet naar personen of dingen vragen zijn geen vragende voornaamwoorden, maar bijwoorden. 

Het vragend voornaamwoord

Vragend voornaamwoord (vr. vnw) De vragende voornaamwoorden zijn wie, wat, welke, wat voor (een). Ze staan meestal aan het begin van een vraagzin:

 

Wie heeft hier zitten roken? -> Wie: Vraagt naar een personen

Wat ligt daar op de grond? -> Wat: vraagt naar een ding

Welk boek was dat? -> Welk: vraagt naar een ding

Dit zijn GEEN vragend voornaamwoorden!

Het vragend voornaamwoord

Een vragend voornaamwoord verwijst naar iets of iemand.

         Let op!

         Als 'wie' en 'wat' terugverwijzen naar een

eerder genoemd woord, dan zijn het GEEN vragend voornaamwoorden.

vb. Die leuke jongen over wie je me zojuist vertelde, loopt daarginds.

onbepaald voornaamwoord

• verwijst niet naar een specifieke persoon of ding
• algemene verwijzing
• voorbeelden: alles, niets, iemand, niemand, iedereen, men, menigeen, het, (zo)iets, ieder(e), menig(e), wat, ene, een of ander(e)

onbepaald voornaamwoord

-Het woord is onbepaald voornaamwoord als het men betekent: Zulke goedkope schaatsen kun je (kan men) maar beter niet kopen.

-Het woordje wat is onbepaald voornaamwoord als het iets betekent:

Heb je nog wat (iets) gekocht bij de Primark?

-Het woordje het is een onbepaald voornaamwoord als het verwijst naar een tijd, weersomstandigheden of sfeer:

 – Het is vier uur en buiten is het guur, maar binnen is het heel gezellig. 

Aan de slag...

Maak nu opdracht 1, 2 en 4 (blz. 151)

Over 10 min. gaan we de opgaven klassikaal bespreken. 

Antwoorden opdr. 1 (blz. 151)

Opdracht 1

1 Wie – vr.vnw, iets – onbep.vnw, zulke – aanw.vnw

2 Men – onbep.vnw, die – aanw.vnw, menigeen – onbep.vnw

3 iemand – onbep.vnw, dit – aanw.vnw, zelf – aanw.vnw

4 wat – onbep.vnw

5 welke – vr.vnw, iedereen – onbep.vnw

6 alles – onbep.vnw, zo’n – aanw.vnw, niets – onbep.vnw

Antwoorden opdr. 2 (blz. 151)

Antwoorden opdr. 3 (blz. 151)

Antwoorden opdr. 3 (blz. 151)

Je weet nu...

Je weet wat een aanwijzend voornaamwoord (aanw. vnw), vragend voornaamwoord (vr. vnw) en een onbepaald voornaamwoord (onbep.vnw) is en je kunt ze herkennen. 

Huiswerk

Maak opdracht 1, 2 en 4 (blz. 151)

en leer de theorie van hoofdstuk 5 (blz. 150)

Maak van Cambiumned.nl

Oefening: zelfstandige, bijvoeglijk nw. en lidwoorden

Oefening: werkwoord of zelfstandig naamwoord 

Oefening: persoonlijk of bezittelijk voornaamwoord