5H 11.4 Bloedplasma en bloedcellen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

H11 Transport

Deze les:

- 11.4 leerdoelen 12 + 13: Tekort rode bloedcellen + O2 en CO2 transport

- Maken opdrachten

- 11.4 leerdoel 14: Bloedstolling

11.4 Leerdoelen

11. Je benoemt de functies van rode en witte bloedcellen, bloedplaatjes en bloedplasma. 

12. Je legt uit hoe je lichaam reageert op een tekort aan rode bloedcellen. 

13. Je beschrijft het O2- en CO2-transport door het bloed. 

14. Je beschrijft de bloedstolling. 

Een rode bloedcel is de enige cel zonder kern. Leg uit wat hiervan het voordeel (1) en nadeel (2) is.

Waar worden nieuwe bloedcellen gevormd?

1. In het bloed, door deling
2. Beenmerg
3. Lever
4. Milt

Afbraak en aanmaak bloedcellen

Rode bloedcellen worden afgebroken in de milt en lever. 

Ijzer uit hemoglobine wordt hergebruikt voor aanmaak nieuwe rode bloedcellen. 

De aanmaak van nieuwe rode bloedcellen vindt plaats in het rode beenmerg. 

Staat onder invloed van het hormoon EPO (wordt in de nieren gemaakt). 

Binas 84I

Regeling

Hoe meer EPO --> hoe meer aanmaak rode bloedcellen. 

Als er zuurstoftekort is in het bloed maken de nieren meer EPO aan. 

Bloeddoping/ hoogtetraining.

Bloedarmoede

Te weinig rode bloedcellen. Dan kan het bloed onvoldoende zuurstof vervoeren. 

Oorzaken:

- Vaak ijzertekort (= tekort hemoglobine).

- Soms te weinig aanmaak bloedcellen (= tekort aan EPO).

IJzer

EPO

Zuurstof tekort

Waarom hebben mensen met een verminderde hartwerking vaak meer rode bloedcellen?

Wat is het gevaar van veel meer rode bloedcellen dan normaal?

Welk bloedvat bevat vooral hemoglobine zonder zuurstof?

1. De longader
2. De longslagader
3. De aorta
4. De leverslagader

Rode bloedcellen zijn belangrijk voor zuurstoftransport. Wat zijn de belangrijkste functies van witte bloedcellen en bloedplaatjes?

1. Wit: Transport CO2 Plaatjes: Transport voedingsstoffen
2. Wit: Afweer Plaatjes: Bloedstolling
3. Wit: Afweer Plaatjes: Transport afvalstoffen
4. Wit: Transport voedingsstoffen Plaatjes: Afweer

Lees blz. 101 "Transport van O2 en CO2"

Zet in de juiste volgorde:

I bloed vervoert HCO₃^- naar de longen

II diffusie CO₂ uit de weefsels naar de rode bloedcellen

III enzym in rode bloedcellen zet CO₂ om in H⁺ en HCO₃^-

IV hemoglobine bindt H⁺ en HCO₃^- lost op in het bloedplasma

Aan de slag!

- Maken 11.4 opdrachten bij leerdoelen 12 en 13

Klaar? 

Lezen en maken leerdoel 14 Bloedstolling

11.4 Leerdoelen

11. Je benoemt de functies van rode en witte bloedcellen, bloedplaatjes en bloedplasma. 

12. Je legt uit hoe je lichaam reageert op een tekort aan rode bloedcellen. 

13. Je beschrijft het O2- en CO2-transport door het bloed. 

14. Je beschrijft de bloedstolling. 

Leg uit waarom bloed niet te snel, maar ook niet te langzaam mag stollen.

Wanneer je een wondje hebt, moet dat snel gedicht worden. Welke bloedbestanddelen spelen een rol bij het vormen van een korstje?

1. de bloedplaatjes, rode bloedcellen en witte bloedcellen
2. fibrinogeen, bloedplaatjes en rode bloedcellen
3. witte bloedcellen en bloedplaatjes
4. fibrinogeen, bloedplaatjes en witte bloedcellen

Zet de bloedstollende gebeurtenissen in de juiste volgorde!

Wondje

Bloedplaatjes

Stollingsfactoren

Bloedplasma

Beschadigde

Dekweefsel-
cellen

Zet de bloedstollende gebeurtenissen in de juiste volgorde, vervolg.

Protrombine

Fibrinogeen

Stollingsfactoren

Trombine

Fibrinedraden

Fibrine

Huiswerk

Af 11.4 t/m leerdoel 14