Hoofdstuk 1 Paragraaf 3 Europa en de wereld les 3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 1 Paragraaf 3 Europa en de wereld les 3

Vandaag

- Was de Gouden Eeuw wel goud?

- Uitleg

- Tijd voor weektaak (+controle)

- Volgende week donderdag: Openboek toets 1.1 tm 1.3.

Was de Gouden Eeuw wel goud?

Het Amsterdam Museum heeft in 2019 besloten om de term ‘Gouden Eeuw’ niet langer te gebruiken om de zeventiende eeuw te beschrijven. Dit was de periode waarin de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden een grote bloei doormaakte. Het museum vindt dat de term te veel focust op positieve zaken zoals welvaart en vrede, en daarmee de negatieve kanten van de zeventiende eeuw negeert, zoals armoede, oorlog, dwangarbeid en slavernij. Het museum wil ruimte geven aan andere perspectieven op de geschiedenis. Tom van der Molen, conservator van de zeventiende eeuw, zegt hierover:

“In de westerse geschiedschrijving neemt de ‘Gouden Eeuw’ een belangrijke plek in die sterk gekoppeld is aan nationale trots, maar de term negeert de vele negatieve kanten van de zeventiende eeuw als armoede, oorlog, dwangarbeid en mensenhandel.”

Ook zou de term ervoor zorgen dat de geschiedenis alleen wordt bekeken vanuit het perspectief van de machthebbers, waardoor veel verhalen niet verteld worden. Van der Molen stelt:

“Iedere generatie en elk persoon moet in staat worden gesteld zijn of haar eigen verhaal over de geschiedenis te vormen. De dialoog daarover heeft ruimte nodig, de naam ‘Gouden Eeuw’ beperkt die ruimte.”

De term ‘Gouden Eeuw’ werd populair vanaf de negentiende eeuw, toen Nederland behoefte had aan een groots verleden om trots op te zijn. Schilderijen en verhalen uit die tijd, zoals die van Hugo de Groot, werden herontdekt. Het Rijksmuseum werd opgericht om de vaderlandse cultuur te vieren. (Visser, 2023)

Noem een argument tegen de term 'Gouden Eeuw'.

Noem een argument voor de term 'Gouden Eeuw'.

Leg uit: Wat is jouw mening over de term 'Gouden Eeuw'.

Uitleg

Pak je informatieboek open op bladzijde 15

Jan Pieterszoon Coen

- Een van de bekendste medewerkers van de VOC is Jan Pieterszoon Coen. Hij was de vierde gouverneur-generaal van Oost-Indië en wordt vaak gezien als de grondlegger van de Nederlandse heerschappij in de Indische archipel. Hij stichtte de handelspost Batavia.

(Historiek & Redactie, 2023)

Jan Pieterszoon Coen

- Jan Pieterszoon Coen werd vermoedelijk in 1587 geboren in Hoorn.

- Op dertienjarige leeftijd werd hij naar Rome gestuurd om te studeren. 

Hij kreeg er een commerciële opleiding, leerde boekhouden en maakte 

zich verschillende talen eigen. Coen verbleef zes jaar in Rome en 

keerde toen terug naar Hoorn waar hij werk vond als onderkoopman 

op het VOC-schip De Hoorn. December 1607 vertrok dit schip 

met een vloot van dertien schepen naar Indië.

(Historiek & Redactie, 2023)

Jan Pieterszoon Coen

- De vloot reisde naar de Banda-eilanden, waar het waardevolle nootmuskaat en foelie groeide. De admiraal van de vloot, Pieter Willemszoon Verhoeff, had de opdracht het alleenrecht op de handel in nootmuskaat te krijgen. Van stadhouder Maurits van Oranje kreeg hij een brief mee waarin de Bandanezen toestemming gevraagd werd 

een fort te bouwen. Omdat er geen antwoord kwam op die vraag besloot de admiraal na enige tijd vast 

met de bouw van dit fort te beginnen. De Bandanezen gaven toen aan alsnog een gesprek te willen, 

maar toen de admiraal naar een afgesproken plek kwam voor de ontmoeting, werd hij door de 

Bandanezen vermoord. De overige Nederlanders namen wraak en wisten een verdrag af te 

dwingen waarin bepaald werd dat er voortaan alleen nootmuskaat en foelie aan de 

VOC zou worden geleverd.

(Historiek & Redactie, 2023)

Jan Pieterszoon Coen

- In 1617 werd hij benoemd tot gouverneur-generaal. Dit als opvolger van Laurens Reael die met de VOC in conflict was geraakt. In een poging de macht van de Engelsen en de regent van Bantam te breken, liet hij in 1618 een fort bouwen bij Jacatra. 

Dit zonder dat hij de lokale vorst hiervoor om toestemming had gevraagd.  Kort hierna opende hij de aanval op de Engelsen. 

- Mei 1619 keerde Coen met een leger  van duizend man terug. De Engelsen werden verslagen waarna Coen op de plek van Jacatra  de handelspost Batavia stichtte. Coen wilde de stad aanvankelijk overigens Nieuw-Hoorn  noemen maar de VOC koos voor de naam Batavia. Dit als eerbetoon aan de voorouders, de Bataven.

- Onder leiding van Coen groeide Batavia uit tot een machtig handelscentrum.

(Historiek & Redactie, 2023)

Jan Pieterszoon Coen

- In 1621 trad Coen hard op tegen de Bandanezen die onder druk van de Engelsen hun specerijen-contract niet nakwamen. Hij reisde met een grote vloot naar de Banda-eilanden. Hoewel de bevolking vluchtte ontkwamen slechts weinigen. Bekend is dat de VOC tijdens deze volkerenmoord Japanse samoerai-beulen die in dienst waren van de VOC, opdracht gaven tientallen dorpshoofden te onthoofden. Jan Pieterszoon Coen, die het monopolie op de handel in nootmuskaatnoten en foelie veilig had gesteld, kreeg door deze gebeurtenis de bijnaam: Slachter van Banda. 

- Coen stuurde slaven naar de vanwege de slachtpartij vrijwel lege Banda-eilanden. 

Het land werd verdeeld onder Nederlanders  die de plantages als perkeniers 

beheerden. 

- Eenmaal terug in Nederland werd hij door stadhouder Maurits 

en de Staten Generaal beloond voor de verovering van Banda en Batavia.

(Historiek & Redactie, 2023)

Jan Pieterszoon Coen

- Jan Pieterszoon Coen is de geschiedenisboeken ingegaan als één van de bekendste VOC-dienaren. Hij werd bekend vanwege zijn capaciteiten als bestuurder maar ook om zijn meedogenloze optreden tegen zijn tegenstanders. Coens motto was “dispereert niet” (wanhoop niet). Op verschillende plekken zijn standbeelden van Coen te vinden. De bekendste zijn het beeld in zijn geboorteplaats Hoorn en het beeld bij de Beurs van Berlage in Amsterdam.

(Historiek & Redactie, 2023)

Aan de slag

Pak je werkboek open op bladzijde 20

Pak je informatieboek open op bladzijde 11

Aan de slag

De weektaak van deze week: hoofdstuk 1 test jezelf

Donderdag zullen wij opdracht 6 bespreken.

Ben je klaar? Maak je flashcards af, leer de begrippen (met je flashcards).

Einde

:)

Bronnen

Visser, Y. (2023, 17 april). Amsterdam Museum gebruikt term “Gouden Eeuw” niet meer. Historiek. https://historiek.net/amsterdam-museum-gebruikt-term-gouden-eeuw-niet-meer/125421/

Historiek & Redactie. (2023, 27 november). Jan Pieterszoon Coen (1587-1629) - stichter van Batavia. Historiek. https://historiek.net/jan-pieterszoon-coen-1587-1629/5545/