Anatomie hart en bloedvaten Les 1

• Anatomie
• MBO
• Studiejaar 1

Bestanddelen van bloed

1.

2.

3.

4.

Leukocyt of witte bloedcel

Erytrocyt of rode bloedcel

Trombocyt of bloedplaatje

Plasma

Bloed bestaat uit verschillende bestanddelen: namelijk bloedcellen zoals rode en witte bloedcellen en de bloedplaatjes daarnaast bestaat het uit plasma.

Hier zie je de verhoudingen. Het grootste gedeelte van bloed bestaat uit plasma en rode bloedcellen en een klein percentage bestaat uit bloedplaatjes en witte bloedcellen.

Hoeveel liter bloed heeft een volwassen mens ongeveer?

1. 3
2. 5
3. 7
4. 9

Gem 5 liter

Vervoeren bloedgassen...

• Zuurstof (O2) is nodig om uit glucose (brandstof) energie te krijgen
• Koolstofdioxide (CO2) is de afvalstof van deze verbrandingsreactie

Rode bloedcellen

De belangrijkste twee functies van rode bloedcellen zijn het vervoer van zuurstof en koolzuurgas (koolstofdioxide). 

Zuurstof hebben we nodig om te kunnen leven en koolstofdioxide is het afvalproduct wat overblijft bij verbranding.

Hoe werkt dat dan? In de rode bloedcellen zit hemoglobine, een soort eiwit. Dat hemoglobine geeft de rode kleur aan ons bloed en het zuurstof plakt aan dat hemoglobine. Hoe meer zuurstof er in de buurt is, hoe steviger die hemoglobine de zuurstof aan zich laat vastplakken. Op het moment dat de rode bloedcel met het hemoglobine bij cellen komt die weinig zuurstof hebben en veel koolzuurgas, dan laat het hemoglobine de zuurstof los. Zo kan de cel die het nodig heeft het opnemen.

Welke stoffen zijn nodig voor de aanmaak van rode bloedcellen?

Welke stoffen zijn nodig voor de aanmaak van rode bloedcellen?

1. IJzer, vitamine K en bloedplaatjes
2. Vitamine B12, kalium en foliumzuur
3. IJzer, vitamine B12 en foliumzuur
4. Vitamine B12, eiwit en bloedplaatjes

Waar worden rode bloedcellen afgebroken?

Milt, bloedbaan, lever en beenmerg. Bij de afbraak komt ijzer vrij wat weer nodig is voor de aanmaak. Naast ijzer komt ook bilirubine vrij. Dit wordt door de lever via gal uitgescheiden (teveel bilirubine in het bloed geeft geelzucht)

• Welk ziektebeeld zie je hier?
• Welke symptomen zou je bij deze zorgvragers kunnen verwachten?

Te weinig rode bloedcellen

Bloedarmoede of anemie

Symptomen: 

Zuurstof is nodig om energie te krijgen, dus vermoeidheid, 

Hemoglobine geeft rode kleur aan het bloed, dus minder rode bloedcellen geeft bleekheid

Tekort aan zuurstof geeft benauwdheid, enz

Wat is de belangrijkste taak van de witte bloedcellen?

1. Vervoer van zuurstof
2. Bestrijdt infecties
3. Bloedstolling

Spelen een belangrijke rol bij de afweer.

Kunnen van vorm veranderen en de bloedbaan verlaten.

• granulocyten 
• monocyten 
• lymfocyten 

Witte bloedcellen

Granulocyten en monocyten helpen mee met de algemene afweer. Als vreemde stoffen je lichaam binnendringen, helpen ze mee met het bestrijden van deze stoffen. Lymfocyten helpen mee met de gerichte afweer tegen vreemde stoffen. Ze worden getraind om specifieke stoffen te bestrijden. Daarom heet de gerichte afweer ook wel specifieke afweer.

Spelen een belangrijke rol bij de bloedstolling

Bloedplaatjes

Bij behandeling van het plasma ga ik hier verder op in.

Soms hoor je ook de opmerking dat er iets uit het serum moet worden bepaald. Serum is plasma zonder stollingseiwitten.

Colloïd osmotische druk is het drukverschil tussen het bloedvat en de omliggende cellen.

Het doel van colloïd osmotische druk is het afgeven van water en voedingsstoffen aan de cellen en het aantrekken van water en voedingsstoffen uit de cellen.

Het belangrijkste stollingseiwit is fibrinogeen. Fibrinogeen wordt gemaakt in de lever. Het wordt omgezet in fibrine. Fibrine vormt draden op de plaats waar de bloedvatwand is beschadigd. De bloedplaatjes klonteren daar samen en de fibrinedraden houden deze bloedplaatjes op hun plek. Zo vormt zich een stevige bloedprop om het gat in de bloedvatwand te dichten.

Bloed bestaat uit

Plasma bestaat uit

Rode bloedcellen...

Witte bloedcellen...

Bloedplaatjes...

Granulocyten en 

monocyten 

Lymfocyten

Serum bevat geen

Plasma-eiwitten 

Osmose...

water door de bloedvatwand 

heen kan bewegen

albumine, globulinen en 

stollingseiwit

stollingseiwit

gerichte afweer 

algemene afweer

bloedstolling

afweren van infecties

vervoeren van zuurstof en 

koolstofdioxide

water, eiwitten en zouten

plasma en cellen

Even een check....

Bouw van de bloedvaten

De bloedvatwand bestaat uit drie lagen: intima, media en adventitia. De intima is de binnenste laag van je bloedvat. Deze laag is de scheiding tussen het bloed en de rest van de weefsels. De intima moet daarom lekvrij zijn. De intima bestaat uit endotheelcellen. Deze cellen zitten erg dicht tegen elkaar aan, zodat er geen bloed uit het vat kan lekken.

De media is de middelste laag. Deze laag bestaat uit glad spierweefsel. Dit gladde spierweefsel kan samentrekken en ontspannen. Hiermee wordt de doorsnede van het bloedvat groter of kleiner.

De adventitia is de buitenste laag. Deze laag bestaat vooral uit bindweefsel. De laag geeft stevigheid aan het bloedvat en zorgt voor een stevige verbinding met de omliggende weefsels. De adventitia bevat ook veel kleine bloedvaten. Deze bloedvaten zorgen ervoor dat het gladde spierweefsel in de media zuurstof krijgt.

1

3

2

4

5

6

7

Adventitia

Media

Intima

Slagader

Ader

Haarvat

Klep

soorten bloedvaten

Ader

Slagader

Haarvat

vervoeren zuurstofarm bloed van de weefsels naar het hart

vervoeren zuurstofrijk bloed van het hart naar de weefsels

verbinden slagaders en aders met elkaar 

Bij het afgeven van voedingstoffen door de haarvaten gaat er ook veel vocht mee de weefsels in. Niet al het vocht blijft in het weefsel zitten. De haarvaten nemen een groot deel van dit vocht weer op. Het vocht dat overblijft komt terecht in de lymfevaten. Het vocht in de lymfevaten heet lymfe. Het bestaat uit water, eiwitten en afvalstoffen. Lymfe komt via de lymfevaten uiteindelijk weer in de bloedbaan terecht.

Ader

Slagader

Haarvat

Dikke, stevige, elastische wand.

Bevat kleppen

Bevat (bijna) geen kleppen.

Dunne minder elastische wand.

Bloedstroom: orgaan naar hart.

Bloedstroom: hart naar orgaan.

Bloeddruk is hoog.

Bloeddruk is laag.

Liggen minder diep in het lichaam.

Liggen dieper in het lichaam.

Wand is 1 cel laag dik.

Sterk afnemende bloeddruk.

Vormen in een orgaan een netwerk.