Monniken&Ridders > Les 2 > Grond & geloof

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 6-8

Grond & Geloof

Wat gebeurde er na het Romeinse rijk?

Wat zijn de Middeleeuwen?

Wat is een hofstelsel en wat zijn horigen?

Was de Katholieke kerk machtig?

Monniken & Ridders: les 2

Wat ga je leren?

Wat gebeurde er na het Romeinse rijk?

Wat zijn de Middeleeuwen?

Wat is een hofstelsel en wat zijn horigen?

Was de Katholieke kerk machtig?

Kerndoel 52/53

• verspreiding van het christendom tot in de Lage Landen
  
• verspreiding van christendom onder Germanen; invloed Germaanse tradities (kerst, Pasen, e.d.)
  
• rol van monniken en kloosters
  

Kerndoel 52/53

 hofstelsel en horigheid

gevolgen van verdwijnen van het Romeinse Rijk (Volksverhuizingen)

horigheid (afhankelijkheid van heren)

leenstelsel (leenheren en leenmannen)

Vraag

Wat zie je hier? 

Wat weet je ervan?

Antwoord

Dit is het Romeinse Rijk. De Romeinen zijn er de baas maar ieder volk kan aansluiten. Er is democratie, men kan stemmen, er is stromend water, badhuizen, riolering, gladiatorenspel in de arena en men kan schrijven. (Na)Denken is populair geworden door filosofen. Het Christendom is verplicht geworden door keizer Constantijn. Er zijn wegen, er is vrede en overal is dezelfde Romeinse munt. De volkeren in het Noorden, de Bataven, Germanen, Friezen en Vandalen zien de Romeinen als bedreiging en verdedigen hun land en grond.

Die lijn erboven is de grens: de Romeinse Limes. Dat zijn grenspalen. 

Dat is de grens tussen het wilde Noorden en het beschaafde Romeinse Rijk. 

Begin van de Middeleeuwen

Wilde volkeren vallen het Romeinse Rijk aan. Er is geen Romeins leger meer dat de mensen beschermt. Vernielen, plundering, ruzie, oorlog, mislukte oogsten komen steeds vaker voor. Dus trekken de mensen weg om te verhuizen. Dat noemen we een volksverhuizing. 

Wat is de volksverhuizing?

De volksverhuizing is een verhuizing van verschillende volken. De Romeinen konden het volk niet meer beschermen. Daarom vochten volken  met elkaar en werd ieder volk door elkaar weggejaagd. Zo kwam ieder volk op een andere plek. Iedereen zocht een veiig plekje. 

Gevolgen van volksverhuizingen

De mensen trokken weg. Ze namen de belangrijkste dingen mee. Geen luxe gereedschap maar iets om te overleven. Net als de jagers en de boeren. En door alle oorlog, gebrek aan scholen, verwoesting en angst vergaten mensen veel kennis. Niet denken, maar doen! Overleven! 

Ieder voor zich

Het Romeinse Rijk was een groot rijk met dezelfde gewoontes, regels en munt. In de Middeleeuwen verandert het grote rijk in allemaal losse koninkrijken. Die ruzie met elkaar hebben, andere gewoontes en regels hebben. Mensen doen weer aan ruilhandel, gaan jagen of worden boer.

Waarom waren er grote volksverhuizingen?

1. Het ene volk verjoeg het andere volk
2. Het Romeinse rijk beschermde niet meer
3. Mensen zochten een veilige woonplaats
4. Alle antwoorden zijn goed

Wat ga je leren?

Wat gebeurde er na het Romeinse rijk? ✔

Wat zijn de Middeleeuwen?

Wat is een hofstelsel en wat zijn horigen?

Was de Katholieke kerk machtig?

Een nieuw 

tijdvak

Vraag

Hoe zou dit tijdvak kunnen heten?

Indeling van deze tijd

De Middeleeuwen: de tijd van de Ridders en de Monniken. 

We delen de Middeleeuwen in in de Vroege en de Late Middeleeuwen. 

Donkere tijden...

De Middeleeuwen noemt men ook wel de donkere Middeleeuwen. Niet omdat het altijd donker was, maar omdat er veel ruzie was.

Het leek een tijd zonder hoop. De adel en de kerk hadden de macht, er was altijd ruzie tussen kasteelheren en de armen moesten al het werk doen. Het geloof was het enige wat hoop gaf. 

2

Vroeg of Laat

Vòòr de Vroege Middeleeuwen waren de Romeinen de baas. 

Aan het einde (de Late) Middeleeuwen zijn de ridders (adel) de baas. 

1

Waarom noemde ze de Middeleeuwen ook wel de Donkere Middeleeuwen?

1. Er was nog geen elektriciteit dus het was donker
2. De monniken droegen donkere kleren
3. De mensen waren vies door het haardvuur en de toortsen
4. Er was veel kennis vergeten en het was een angstige tijd om in te leven

Belangrijk in deze tijd:

Adel

Adel, rijke mensen die een titel hebben, zoals een graaf of een koning hebben ook geld en macht. Ze konden een goed huis bouwen, zoals een kasteel. Ze konden zo ook andere mensen beschermen.

Ridders

Rijke mannen van adel, konden ridder zijn. Ze leefden erg vroom (volgens godsdienstregels) en konden goed vechten. Een ridder draagt een harnas ter bescherming. Ridders oefenden vechten in toernooien, maar gingen soms ook oorlog voeren in een kruistocht. (Godsdienstoorlog)

Monnik

Monniken zijn gelovige mensen. Ze leven in het klooster. Daar leven ze hun leven lang. Ze kunnen lezen en schrijven. Arme mensen kunnen dit niet. 

Godsdienst

De kerk wil vrede en veel volgers van hun godsdienst. Ze sturen missionarissen naar wilde volken om ze te bekeren. Overal worden kerken gebouwd. Monniken schrijven de bijbel over. Een zorgvuldig en precies werkje (soms saai) noemen we een monnikenwerkje. 

(Wat wilde Romeinse keizer Constantijn ook alweer?)

Missionaris

De kerk stuurt gelovige monniken naar de 'wilde volken' als de Franken, Germanen en Friezen. De monniken hebben een opdracht, een missie. Ze moeten de mensen bekeren en ze in het Christendom laten geloven. Als een monnik die opdracht krijgt heet hij een missionaris. 

Wat ga je leren?

Wat gebeurde er na het Romeinse rijk? ✔

Wat zijn de Middeleeuwen? ✔

Wat is een hofstelsel en wat zijn horigen?

Was de Katholieke kerk machtig?

Veilig wonen in de Middeleeuwen (1)

(filmpje 01:15)

Veilig wonen in de Middeleeuwen (2)

(filmpje 01:15)

Veilig wonen in de Middeleeuwen (2)

(filmpje 01:15)

Wat is een hofstelsel?

• Een Koning heeft land en verdeelt het land in stukken
  
• Een leenheer van adel speelt de baas in één stuk land
• De leenheer verdeelt het land in stukken
• De boer mag het land bewerken en krijgt bescherming van de leenheer in ruil voor de oogst

Koning Clovis

Ik ben koning Clovis, koning van de Franken. Weet je ook weer waar Frankrijk vandaan komt... Ik bezit dit roze koninkrijk. Dit is teveel land om te besturen, dus ik verdeel mijn land in streken. 

Landheren

Wij zijn landheren. We 'lenen' een stuk land van koning Clovis. Wij worden ook leenheren genoemd. Wij zijn van adel, zijn soms een graaf of een hertog en soms een ridder. Wij wonen in kastelen.

Horigen

Ik ben een boer. Ik wordt een horige genoemd. Ik 'leen' een stuk land om te verbouwen maar veel oogst geef ik aan mijn leenheer. In ruil daarvoor mag ik hier wonen en werken en kan ik in het kasteel vluchten als het moet. (Wat vind je hiervan?)

Leg uit wat een hofstelsel is

De leenheer

De boer

 Wat zijn horigen?

Horigen waren in de Middeleeuwen de armste mensen. Ze waren het laagste in de maatschappij.

1

Horigen waren arme boeren en werklui die een stukje land van een rijke adellijke kasteelheer pachten (huurden.) Dat gebied mochten zij bewonen, in ruil voor een deel van hun oogst dat zij aan hun landheer afstonden ieder jaar.

2

Een horige was weinig meer dan een slaaf. Hij moest veel van wat hij bezat afstaan aan zijn heer, en eigenlijk was hij maar eigendom. 

3

Horigen werden vaak slecht behandeld. Als hun kasteelheer in strijd had met een ander moesten zij voor hem vechten. Ook bepaalde de kasteelheer met wie ze trouwden, wat ze geloofden en wat ze deden.

4

Wat ga je leren?

Wat gebeurde er na het Romeinse rijk? ✔

Wat zijn de Middeleeuwen? ✔

Wat is een hofstelsel en wat zijn horigen? ✔

Was de Katholieke kerk machtig?

Was de Rooms-Katholieke kerk machtig?

Rome

Rome, de hoofdstad van het ooit machtige Romeinse Rijk was niet leeg en verlaten. Zeker niet! De Paus en de kerk waren machtig en rijk. Binnen Rome zou er later zelfs een eigen landje ontstaan: Vaticaanstad. 

Geloven in de Middeleeuwen

Het gele gebied is Christelijk. Het is wel van verschillende koningen. 

Was de Rooms-Katholieke kerk machtig?

Hoewel het Romeinse rijk niet meer bestond, was er wel iets van overgebleven. Het Christelijke geloof! De kerk bracht hoop aan de mensen, en de kerken waren rijk door de collectes, offers en oogsten van alle gelovigen. De Paus was de baas van het Christelijke geloof. 

Concurrentie!

De Rooms-Katholieke kerk en de Paus in Rome waren machtig en rijk. Ongerust keken ze naar het Oosten: er was een nieuwe godsdienst die populair werd... de Islam. (Wat denk jij dat er gaat gebeuren?)

Zoek een foto van de Paus en upload deze. Zet je naam erbij.

Wat ga je leren?

Wat gebeurde er na het Romeinse rijk? ✔

Wat zijn de Middeleeuwen? ✔

Wat is een hofstelsel en wat zijn horigen?

Was de Katholieke kerk machtig? ✔

Bedankt voor je inzet.

• Schuif je stoel aan
  
• Ruim je spullen op
  
• Verlaat het lokaal rustig