Scheikunde VMBO 1.5/4.1

• Natuurkunde / Scheikunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Stoffen

1.5 Chemische reacties

4.1 Stoffen veranderen

Leerdoelen

1.5.1	Je kunt beschrijven wat een chemische reactie is.
1.5.2	Je kunt een reactieschema van een scheikundig verschijnsel opstellen.
4.1.1	Je kunt beschrijven dat bij een chemische reactie de beginstoffen verdwijnen en er nieuwe stoffen ontstaan.
4.1.2	Je kunt beschrijven dat je voor een verbranding zuurstof nodig hebt.
4.1.3	Je kunt aan een reactieschema zien of het om een ontledingsreactie of een verbrandingsreactie gaat.
4.1.4	Je kunt het reactieschema van de ontleding van een organische stof noteren.
4.1.5	Je kunt zeven reactieverschijnselen benoemen.

Chemische reactie

Je spreekt van een chemische reactie als beginstoffen verdwijnen en er nieuwe stoffen worden gevormd.

Reactieschema

Reactieschema

Beginstoffen

Reactieschema

Reactieproducten

Reactieschema

Toestand (fase)

Soorten reacties

Ontledingsreactie

Het uit elkaar vallen van moleculen.

één beginstof en twee of meerdere reactie producten

Soorten reacties

Organische ontleding

Het uit elkaar vallen van moleculen bij stoffen die organisch zijn.

één beginstof en als reactieproducten: koolstof (s), water (l) en witte rook (g)

Soorten reacties

Verbrandingsreactie

Het uit elkaar vallen van moleculen bij stoffen, hiervoor is zuurstof nodig.

Reactieverschijnselen

Doordat er een reactie plaatsvindt kun je verschillen waarnemen. Deze veranderingen noemen we reactieverschijnselen.

Je moet er zeven kennen:

verandering van kleur, geur of smaak

warmte, rook, vlammen en licht

4.2 moleculen en atomen

Bron 2 op blz. 77

Deze moet je uit je hoofd kennen!

• Er zijn ruim 100 verschillende atomen.
  
• Elke atoomsoort heeft een symbool.
• Eerste letter is een hoofdletter.
• Tweede letter is kleine letter.
• Ander woord atoomsoort is element. 

Molecuultekening

Molecuultekening van water

Bestaat uit:

• 1 atoom zuurstof (O)
• 2 atomen waterstof (H)
• 1 molecuul

Molecuulformule

Molecuulformule:

2x een H-atoom

1x een O-atoom

Het kleine getal is de index en zegt hoe veel van een soort atomen aanwezig is, dit staat altijd achter het element.

Index is 1 laat je weg!

Index

Het kleine getal is de index en zegt hoe veel van een soort atomen aanwezig is, dit staat altijd achter het element.

Index is 1 laat je weg!

Coëfficiënt

Coëfficiënt staat voor de molecuulformule en geeft aan hoeveel moleculen ervan zijn. 

Voorbeeld: 3 CO2

3 * 1 atomen C (koolstof) dus 3 atomen totaal

3 * 2 atomen O (zuurstof) dus 6 atomen totaal

Uitleg plaatjes

Molecuultekening

Molecuultekening van water

Bestaat uit:

• 1 atoom zuurstof (O)
• 2 atomen waterstof (H)
• 1 molecuul

Molecuulformule

Molecuulformule:

2x een H-atoom

1x een O-atoom

Het kleine getal is de index en zegt hoe veel van een soort atomen aanwezig is, dit staat altijd achter het element.

Index is 1 laat je weg!

Index

Het kleine getal is de index en zegt hoe veel van een soort atomen aanwezig is, dit staat altijd achter het element.

Index is 1 laat je weg!

Coëfficiënt

Coëfficiënt staat voor de molecuulformule en geeft aan hoeveel moleculen ervan zijn. 

Voorbeeld: 3 CO2

3 * 1 atomen C (koolstof) dus 3 atomen totaal

3 * 2 atomen O (zuurstof) dus 6 atomen totaal

Belangrijke begrippen

Molecuultekening

Molecuultekening van water

Bestaat uit:

• 1 atoom zuurstof (O)
• 2 atomen waterstof (H)
• 1 molecuul

Molecuulformule

Molecuulformule:

2x een H-atoom

1x een O-atoom

Het kleine getal is de index en zegt hoe veel van een soort atomen aanwezig is, dit staat altijd achter het element.

Index is 1 laat je weg!

Index

Het kleine getal is de index en zegt hoe veel van een soort atomen aanwezig is, dit staat altijd achter het element.

Index is 1 laat je weg!

Coëfficiënt

Coëfficiënt staat voor de molecuulformule en geeft aan hoeveel moleculen ervan zijn. 

Voorbeeld: 3 CO2

3 * 1 atomen C (koolstof) dus 3 atomen totaal

3 * 2 atomen O (zuurstof) dus 6 atomen totaal

Uit hoeveel atomen bestaat dit molecuul?

HNO​3​​(aq)

Opdracht online moleculen bouwen (1)

1. Bekijk het filmpje.

2. Ga naar deze website.

3. Bouw de moleculen.

Opdracht online moleculen bouwen (2)

1. Ga naar deze website.

2. Selecteer de optie: veel. 

3. Bouw de moleculen.

4. Lever in volgende slide screenshot of foto in als bewijs.

Opdracht online moleculen bouwen (3)

1. Ga naar deze website.

2. Selecteer de optie: speelplaats.

3. Bouw de volgende drie moleculen:

C​3​​H​8​​

NH​3​​

CF​4​​