Herhalen Thema 6: Regeling deel 1

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

B1: Regelkring

Normwaarde

Sensor

Controlecentrum

Effector

Terugkoppeling

Regelkring BINAS: 85D/87B

Regeling

Informatie verwerken en reageren via:

Hormonen:

• langzame
• geleidelijke processen
  
• via bloed(stelsel)

Zenuwstelsel:

• snelle
• korte processen
  
• via zenuw(stelsel)

B1 en 2: Hormonen

Hormonen worden gemaakt in hormoonklieren.

Alle hormonen met klier staan in BINAS 89A/C.

B3 en 4: Zenuwstelsel

Verwerkt en geleidt signalen van sensoren via controlecentrum naar  effectoren.

B3 en 4: Zenuwstelsel

Sensoren behoren tot zintuigstelsel (B6).

Controlecentrum is centraal zenuwstelsel.

Effectoren zijn spieren of klieren (B5).

Indeling op anatomie

Centraal zenuwstelsel 

Verwerking impulsen

Hersenen en ruggenmerg

Perifere zenuwstelsel 

Geleiden impulsen van/naar CZS.

Sensorisch en motorisch

Complete indeling: BINAS 88B

Indeling op functie

Animale zenuwstelsel

> Bewuste reacties (en reflexen)

   Skeletspieren

Autonome zenuwstelsel

> Werking inwendige organen

Autonoom verdeeld in:

Orthosympatisch-Parasympatisch

Activiteit                 - Toestand van rust

BINAS: 88L

B3: Zenuwcellen (neuronen)

Om informatie van zintuigen naar CZS te geleiden zijn zenuwcellen nodig.

3 soorten:

- Gevoelszenuwcel (sensorische)

- Schakelcel

- Bewegingszenuwcel (motorische)

BINAS 88A

Zenuwcellen

- Geleiden impulsen en geven signaalmoleculen af : neurotransmitters. 

- De cellichamen liggen vlak bij het centrale zenuwstelsel.

- Dendriet: uitloper die impulsen ontvangt en naar cellichaam geleidt.

- Axon: uitloper die impulsen van het cellichaam af geleidt. 

sterk vertakte uiteinden > contact met veel andere cellen

- Uitlopers van gevoels- en bewegingszenuwcellen liggen in zenuwen

- Uitlopers van elkaar gescheiden door meylineschede

Synaps: kleine ruimte tussen twee zenuwcellen waar ze informatie uitwisselen mbv neurotransmitters. 

>> binden aan receptoren op doelwitcel > reactie!

impulsoverdracht

Klaar? weer opgenomen of afgebroken door enzymen in de synaptische spleet 

Zenuwcellen in ruggenmerg

Zenuw

Een zenuw is een bundel uitlopers van zenuwcellen.

Gevoelszenuw

Alleen uitlopers gevoelszenuwcel

Bewegingszenuw

Alleen uitlopers bewegingszenuwcel

Gemengde zenuw

Van beide uitlopers

Hersenen

Grote hersenen

Kleine hersenen

Hersenstam 

Grijze/witte stof?

Cellichamen van zenuwcellen zijn samen grijzig van kleur.

Uitlopers hebben vetcellen om zich heen ter isolatie: witte kleur > door meylineschede

Hersenstam

- Gedeelte tussen de grote hersenen en het ruggenmerg

- Geleidt impulsen van grote en kleine hersenen naar ruggenmerg en andersom 

- Impulsbanen kruisen elkaar op de overgang van

hersenstam naar ruggenmerg 

> impulsen van linker deel naar rechter helft van 

hersenen en andersom 

Hersencentra 

In de hersenschors liggen:

- Gevoelscentra: hier komen impulsen aan

- Bewegingscentra: hier onstaan impulsen voor bewuste bewegingen

- Kleine hersenen: handhaven van evenwicht 

Ruggenmerg

- Gemengde zenuwen > elke zenuw verbindt een deel van de romp of ledematen met het ruggenmerg

- Rugkant: ruggenmergzenuwknopen: daarin cellichamen van gevoelszenuwen verbonden met 

ruggenmerg door axonen. 

- Buikkant: uitlopers van bewegings-

zenuwcellen

Dan komen ze samen in ruggenmergzenuw

Waar liggen cellichamen van schakel- en bewegingszenuwcellen? 

- Midden en rugzijde: cel-

lichamen van schakelcellen

- Buikzijde: cellichamen van

bewegingszenuwcellen