1.4 Gedrag bestuderen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Nectar H1 Gedrag

Deze les: 

- Herhaling §1.1 Gedrag en overleven

- §1.4 Gedrag bestuderen

- Start PO Gedragsonderzoek

Maar eerst... Is het huiswerk af?

§1.1 Gedrag en overleven

Je kunt uitleggen wat gedrag inhoudt en wat de functies ervan zijn

Je weet wat ritueel gedrag, sociaal gedrag, territoriumgedrag, dreiggedrag en baltsgedrag is

Wat is gedrag?

1. Alles wat een mens doet
2. Alles wat een dier doet
3. Alles wat een mens of dieren doet
4. Het observeren van dieren

Wat is GEEN voorbeeld van gedrag

1. Leerling slaapt in de les.
2. Een vleesetende plant vangt een vlieg
3. Hond rolt in het gras.
4. Vogel zit stil op een tak.

Wat is een signaal?

1. Een handeling
2. Een boodschap voor soortgenoten

Is het grommen van een hond een signaal voor een kat?

1. JA
2. NEE

Het signaal van deze hond is een

1. geur
2. kleur
3. geluid
4. beweging

Wat is dit voor
gedrag

1. territoriumgedrag
2. Broedzorg
3. baltsgedrag
4. imponeergedrag

De futen op het plaatje zijn bezig met baltsgedrag.

1. Dit is een vorm van ritueel gedrag
2. Dit is een vorm van territorium gedrag
3. Dit is een vorm van dreiggedrag
4. Hiermee wordt de rangorde bepaald

§1.4 Gedrag bestuderen

Je kunt dierengedrag op een wetenschappelijke manier bestuderen

ethogram, objectief, antropomorf, ethologie, protocol

Waarom zou je gedrag onderzoeken?

Waarom zou je gedrag onderzoeken?

Dierenwelzijn, natuurbehoud, beïnvloeden van gedrag, ect...

Een gedragsonderzoek

1. Ethogram:

Lijst van te observeren gedragselementen

2. Protocol:

Overzicht met waargenomen gedragselementen gedurende het onderzoek

Ethogram

Protocol

Hoe omschrijf je dit gedrag?

Objectief beschrijven van gedrag

Gedragsonderzoek is objectief

Soms maken mensen zich schuldig aan antropomorfisme: menselijke emoties toekennen aan dieren

Tijd voor een voorproefje!

Je gaat in tweetallen het gedrag bestuderen van kapucijnaapjes

    

Bekijk de eerste 2 minuten van het filmpje 

1. Maak een ethogram van tenminste 5 gedragselementen
2. Maak een protocol bij de eerste 2 minuten

Gedrag is georganiseerd in gedragssystemen

Binnen elk type gedrag zijn met elkaar samenhangende onderdelen te onderscheiden

Gedragssyssteem	voortplantingsgedrag
Gedragselementen	vechten, nestbouw, balts, broedzorg
Gedragshandelingen	binnen de balts zoals zigzaggen, sidderen en nestingang tonen.

Gedragsketen

Vaste volgorde van gedragselementen waarbij de ene handeling leidt tot de andere

PO Gedragsonderzoek

Op basis van een onderzoeksvraag ga je het gedrag van dieren onderzoeken in Diergaarde Blijdorp!

Maar daar heb je wel een goede onderzoeksvraag voor nodig... 

Onderzoeksvraag

Een goed onderzoek begint met een onderzoeksvraag

• Open vraag
• Te beantwoorden met het onderzoek dat je uitvoert

Hoe zou je de volgende onderzoeksvraag beter kunnen maken?
''Wat voor type vloer vinden olifanten prettig?''

Onderzoeksvraag

1. Wat voor type vloer vinden olifanten prettig?
   
   
2. Wat is het effect van een betonnen en een rubberen vloer op het loop- en slaapgedrag van olifanten? 

Objectief beschrijven van gedrag

Gedragsonderzoek is zo feitelijke mogelijk

• Objectief: zonder oordeel
• Subjectief: met een mening

Onderzoeksvraag

Een goede onderzoeksvraag is te beantwoorden met het onderzoek dat je uitvoert

Dus met een ethogram en een protocol!

Variabelen

Onafhankelijke variabele

De oorzaak, deze variabele kun je veranderen

Afhankelijke variabele 

Het gevolg, verandert door de invloed van de onafhankelijke variabele

Gedragsonderzoek

Effect van de onafhankelijke variabele op de afhankelijke

 variabele bij bepaald dier in bepaalde tijd of situatie

Factor die gedrag beinvloed

Het gedrag dat je bestudeert

Het dier dat je bestudeert

Waar en/of hoe lang je het dier bestudeert

PO Gedragsonderzoek

PO Gedragsonderzoek

1. Kies een passend dier dat je gaat onderzoeken.
2. Stel een goede onderzoeksvraag op.
3. Maak een goede taakverdeling voor het werk dat gedaan moet worden.
4. Houdt tijdens het PO individueel een logboek bij waarin je bijhoudt aan welke taken/activiteiten je hebt gewerkt en de tijdsduur. 

Hypothese

Een mogelijke verklaring voor de gevonden resultaten, die je helpt bepalen hoe je het onderzoek moet uitvoeren

1. Gebaseerd op kennis uit eerder literatuuronderzoek
2. Noem zowel de onafhankelijke als de afhankelijke variabele
3. De hypothese is altijd toetsbaar, anders kun je niet achterhalen of het juist of onjuist is!

Literatuuronderzoek

Ieder onderzoek kent een literatuurstudie. Hiermee verzamel je informatie uit bestaande bronnen, zoals artikelen of websites.

Gebruik een literatuurstudie voor meer achtergrondinformatie over je onderwerp.

Vergeet niet je bronnen goed te noteren!

Hoe ga je op zoek naar bronnen?

- Wikipedia (start!)

- Google scholar

- Vaktijdschriften

- Boeken (Bibliotheek/Tresoar)

- Delpher.nl (Online kranten)

- https://www.rug.nl/library/where-can-i-find/ 

Literatuur gevonden, en nu?

- Bekijk de samenvatting of lees de achterkant.

- Kom er achter welk deel van deze literatuur voor jouw onderzoek van belang is!

- Je hoeft niet het hele boek/tijdschrift of krant te lezen!

- Maak een document op word of excel waarin je de gevonden literatuur opschrijft!

- Bronvermelding!

Bronvermelding

1. Geef zo vroeg mogelijk aan wanneer je een publicatie van iemand anders aanhaalt. 

2. Refereer niet te vaak en niet te weinig. 

3. Neem tekst van anderen niet letterlijk over, maar maak goede parafrases die alle essentiële informatie van de oorspronkelijke bron bevatten. 

4. Vermijd onnodig gebruik van intellectuele woorden of leenwoorden. 

5. Gebruik alleen citaten wanneer deze echt iets toevoegen.

Huiswerk

Maak opdracht 54, 55 en 57 van §1.4

Opdracht 1 t/m 4 van het PO Gedragsonderzoek