Par. 4.2: Boeren en ridders

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Begintaak

Leg in je eigen woorden uit: wat was het leenstelsel? 

4 minuten

Zelfstandig en in stilte

Weet je het niet? Kijk in par. 4.1

Eerder klaar? Lees par. 4.2 

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Leerdoel (week)

Hoe organiseerde en beschermde  een leenman zijn gebied?

De Middeleeuwen

Boeren en ridders

Terugblik: Het leenstelsel

• Karel de Grote kon zijn land niet alleen besturen, hij was constant op reis.
  
• Daarom kreeg hij hulp van vazallen: mannen die met hem meevochten en trouw aan Karel hadden gezworen. 

• Zijn trouwste vazallen kregen als beloning ieder een gebied in leen. 
  
• Zij mochten dit namens hem besturen: zij werden zijn leenmannen.
• Karel was de leenheer. 
• Het leenstelsel heet ook wel: feodalisme

Het Frankische Rijk valt uiteen

• Het rijk werd na de dood van Karel de Grote en zijn zoon Lodewijk de Vrome steeds meer verdeeld en verdeeld en verdeeld...
  
• De edelen die deze gebieden bestuurden, 'vergaten soms maar even' dat zij dit gebied offcieel nog steeds in leen hadden van hun leenheer!

• Of ze leenden het weer verder uit aan achterleenmannen...
  
• Achterleenmannen hadden nooit trouw gezworen aan de koning...

Het domein:

Een domein: dorp met landbouwgrond dat bewerkt werd volgens het hofstelsel.

Het hofstelsel:

De grond op het domein werd verdeeld in 2 stukken, ene deel akkers van de heer (leenman) andere deel 'eigen' akkkers van horige boeren.

Het hofstelsel

Een horige:

Boeren die horen bij een domein, zijn gebonden aan de grond van de heer. Verkoopt de heer de grond of geeft hij dit weg dan horen de horigen daar ook bij!

Een horige mag niet:

- zonder toestemming het domein verlaten.

- trouwen zonder toestemming van de heer.

Hoe werd je horige?

• Afstammelingen van slaven uit de Romeinse tijd die een eigen lapje grond hadden gekregen om te bewerken.
• Afstammelingen van vrije boeren die hun grond aan een klooster of edelman hadden gegeven in ruil voor voedsel na mislukte oogsten of in ruil voor bescherming.

Het hofstelsel

Plichten van de horigen:

1. pacht (huur) betalen --> deel van de oogst 

2. herendiensten doen --> vast aantal dagen werken voor de heer. Bijv. werken op de akkers van de heer, hekken maken, sloot graven enz.

Recht van de horigen

Bescherming tegen rovers of oorlog:

• Schuildplaats bieden (bijv. in het kasteel). 
• Landbouwgrond en huizen heropbouwen.

Het drieslagstelsel

• Als landbouwgrond elk jaar wordt gebruikt, dan wordt de grond onvruchtbaar, waardoor de oogst steeds minder werd.
• Met het drieslagstelsel werd de grond verdeeld in drie stukken, 
• waarbij elk jaar één stuk grond niet gebruikt werd (braak). 

• Hierdoor kon de grond herstellen en werd de opbrengst hoger.
  

Het drieslagstelsel is een landbouwsysteem.

Braak

🐄

Zomergraan

🏖

Hoe werkt het drieslagstelsel?

Jaar 1 

Jaar 2 

Jaar 3 

Wintergraan

☃️

Zomergraan

🏖

Braak

🐄

Wintergraan

☃️

Braak

🐄

Wintergraan

☃️

Zomergraan

🏖

De horigen beschermen

Ridders: strijders te paard.

Hoe rijker een elderman, hoe meer strijders te paard hij had. 

Rechten:

• Wonen in het kastel. 
• Paarden en wapenuitrusting krijgen. 
• Soms was een ridder rijk.

Opdrachten maken en bespreken

Opdrachten: 1b, 3 tm 7 & 8

In stilte & individueel

Vraag vinger omhoog