les 3 Ethiek 1 introductie

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• WO
• vwo
• Leerjaar 4

Stel je voor...

Een ethisch dilemma

Het is zaterdagmiddag en het is druk op de 

Dam in Amsterdam. Op het plein zijn mensen 

aan het shoppen, toeristen maken foto's en 

acrobaten trekken de aandacht van 

voorbijgangers met hun kunsten. Plots komt er

een verontrustend bericht binnen bij de politie: 

er ligt een bom onder de Dam! Men weet niet waar en er is niet genoeg tijd om te zoeken. Er is een verdachte opgepakt, maar deze wil niets loslaten. Een agente die de verdachte ondervraagt stelt voor om de verdachte 'eens goed door elkaar te rammelen'. 

1. Hoe zou jij (werkelijk) reageren als collega-agent?
2. Wat vind jij, in het beste geval, de juiste handeling in deze situatie en waarom?

Lesdoelen: Aantekeningen!

Je kan in jouw eigen woorden uitleggen wat het verschil is tussen descriptief en normatief

Je kan in jouw eigen het verschil aangeven tussen gevolgenethiek en plichtethiek

Tekst

1. Consequentialisme 

Het resultaat is het belangrijkste 

(leed voorkomen)

2. Deontologie

Er zijn absolute regels en plichten 

(plichtsbesef)

Twee grote ethische stromingen die we in het voorbeeld tegen zijn gekomen

Vorige: Filosofie | Nu: Intro Ethiek

Lesdoelen:

Verschil moraal en ethiek in eigen woorden kunnen uitleggen.

De betekenis van normen, instrumentele en intrinsieke waarden, verantwoordelijkheid en deugden kunnen herkennen.

= moraliteit

Antropologie

Sociologie

Hier gaan wij het over hebben

Ontstaan ethiek/filosofie Wetenschappelijk denken

• Voor 600 v.C: mythologisch wereldbeeld (godengeloof/axiale wending) 
• Na 600 v.C: Rationeel denken door filosofen (redeneren met verstand). Ontstaan van wetenschap (wiskunde, natuurkunde, medische –en geschiedwetenschap
• filosofie (algemene kwesties): 

- Ethiek (Plato: moreel goed en fout, rechtvaardigheid en universele normen)

- Wetenschappelijke filosofie (Aristoteles: regels voor logisch denken)

Een menselijk leven leiden =

Handelen en keuzes maken

=

Een afweging maken, een oordeel vellen of een sprong wagen

=

Goed/slecht?

Hoe maak je een goede keuze? Wat is een goede keuze?

Even checken: Wat zegt de moraal over een goede keuze maken?
Wat zegt de ethiek over goede keuzes maken?

Ethische en filosofische vragen

• Nadenken over goed en kwaad door kritische vragen te stellen. 
• Geen uitspraken met zekerheid, argumentatie is belangrijk.          Er zijn geen pasklare antwoorden.
• Op zoek naar nieuwe perspectieven.

Waar begint jouw verantwoordelijkheid en waar eindigt jouw verantwoordelijkheid?

Keuzes maken

• Moraal: geheel van normen en waarden.
• Waarde: ideaal. (materieel /immaterieel)

• Norm: gedragsregel.
• Normen komen voort uit waarden. 
• Deugd: karaktereigenschappen die we waarderen.
• Verantwoordelijkheid: de plicht om verantwoording of rekenschap af te leggen

Wat is geen waarde?

1. Vriendelijkheid
2. Rechtvaardigheid
3. Respect
4. Gastvrij

Intrinsieke waarden:

Waarden die op zich zelf belangrijk zijn.

Wat is geen intrinsieke waarde?

1. liefde
2. geld
3. goedheid
4. vriendelijkheid

Instrumentele waarden:

Waarden die nodig zijn om een intrensieke waarde te bereiken.

Vragen of opmerkingen over de les van vandaag?