Reuma & Jicht SB

• Farmacotherapie
• MBO
• Studiejaar 1

Lesdoelen

• Je kunt twee gewrichtsaandoeningen noemen
• Je kunt het verschil tussen artritis en artrose omschrijven
• Je kunt drie middelen noemen die behoren tot de DMARD's
• Je kunt uitleggen waarom MTX altijd wordt gecombineerd met Foliumzuur 

Lesinhoud

• Reuma 
• Reuma artritis
• Artrose
• Wat is het
• Geneesmiddelen
• Vragen?

Wat weet je al over reuma?

Reuma

• Reumatische aandoeningen 
• Verzamelnaam ±200 aandoeningen​
  
• Ontstekingen en/of pijn aan:​
  
• Gewrichten​
  
• Spieren​
  
• Pezen ​
  
• Peesscheden​​
• Gewrichtskapsels 

Gewricht

• Verbinding tussen 2 botten
• Uiteinden bot -> kraakbeen​
  
• Schokdempend​
  
• Banden en gewrichtskapsel ​ -> bij elkaar houden​
• Binnenkant kapsel -> slijmvlies (synovium) -> maakt vocht -> smeermiddel​
• Spieren aan botten vast met pezen
• Spieren -> bewegen​​
• Bij veel wrijving tussen botten en pezen -> slijmbeurzen -> stootkussentje

Aandoeningen

• Reumatoïde Artritis
• Artrose
• Verderop jicht

Reumatoïde artritis

• Auto-immuunziekte
• Afweerreactie normaliter gewenst
• Lichaam beschermen
• Abnormale afweerreactie
• Lichaam valt zichzelf aan
• Beschadigt het gewricht door de ontstekingsreactie -> tast slijmvlies aan en gaat zo verder 
• Snel ingrijpen is belangrijk -> voorkomen van onherstelbare gewrichtsbeschadiging
• Komt vaker voor bij vrouwen
  
• Begint meestal tussen de 25-50 jaar

Gewrichtsontsteking 

• Ontstoken gewricht​
  
• Gewrichtsschade ​
  
• Slijmvlies maakt meer vocht aan ​
  
• Gewricht zwelt op​
  
• Uitstulpingen​
  
• Pijn in gewrichten ​
  
• Aantastingen kraakbeen ​
  
• Soms wordt ook het bot aangetast (vergevorderd stadium)

Gewrichtsontsteking

Klachten

• Gewricht wordt warm en dik​
  
• Gezwollen gewrichten ​
  
• Pijn​
  
• Stijfheid​
  
• Soms misvormingen​
  
• Invaliditeit - vergevorderd stadium, klein percentage

Wat is artrose?

Artrose

• Chronische gewrichtsaandoening
• Meest voorkomende gewrichtsaandoening
• 1,5 miljoen mensen in Nederland
• Meestal op oudere leeftijd
• Slijtage (o van ouderdom)
• Kraakbeen wordt dunner en zachter

Klachten bij artrose

• Gewrichtsslijtage
  
• Minder soepel
  
• Pijn en stijfheid 
• Dikker wordend gewricht door ontsteking
• Kan in alle gewrichten optreden
• Meest voorkomend zijn nek, onderrug, knieën, heupen, duim, vingers en de grote teen

Behandeling 

Artrose

• Weinig aan te doen
  
• Gewricht ontzien door de spieren te versterken
  
• Hulpmiddelen -> potten opendraaien
  
• Pijnstillers zoals Paracetamol en NSAID's

Behandeling

Reuma

• Geneesmiddelen
• NSAID's
• Antireumatica
• Corticosteroïden
• JAK-remmers

Afhankelijk van ernst van de reuma

Let op: veel IA's en CI's

NSAID's

• Welke kennen we nog?
• Waar staat het ook alweer voor?
• Welke bijwerking kent deze gnm.groep? 

NSAID's

• NSAID's ; o.a. Ibuprofen, Naproxen, Diclofenac 
• COX-2-remmers ; Celecoxib en Etoricoxib

• Let op: bij Reuma wordt vaak hoger gedoseerd
• Nadeel: kans op bijwerkingen neemt toe
• COX-2-remmers < maagdarmklachten, > hart- en vaatklachten
• Rond de klok doseren

DMARD's

• Langzaamwerkende antirheumatica 
• Disease Modifying Anti Rheumatic Drugs
• Behandeling wordt gestart door de reumatoloog - iter HA
• Ontstekingsproces stoppen -> gewrichtsschade voorkomen (werking niet geheel bekend)
• Onderdrukken het afweersysteem -> vatbaarder voor bv. verkoudheid of griep
• Werking begint na 1-6 maand 

DMARD's onderverdeling

Immunosuppressiva

Onderdrukken afweerreactie & hierdoor de ontsteking​

Methotrexaat (MTX) (eerste keus)

Eerste generatie​

Hydroxychloroquine (malaria)​, Sulfasalazine​ & Azathioprine 

​

 

TNF-a(lpha)-remmers​

biologicals

Zeer kostbaar, alleen door reumatoloog, ZH verplaatste zorg

JAK-remmers ​

Als andere middelen niet werken 

Extra informatie

https://www.thuisarts.nl/reumato%C3%AFde-artritis/ik-heb-reumato%C3%AFde-artritis-en-krijg-reumamedicijn-dmard

Methotrexaat

• 1 x per week oraal/subcutaan​
• In combinatie met foliumzuur​
  
• Bijwerkingen maag-darmkanaal ​
  
• Aantal dagen er tussen ​
  
• Bv. woensdag MTX & zondag B11​
  
• Ongeveer 2 dagen​
  
• Minimaal 24 uur 
• Wordt ook bij kanker gebruikt

TNF Alpha remmers

• Tumornecrosefactor speelt belangrijke rol bij reumatoide artritis ​
  
• Remmen TNF ​
  
• Alleen door ZH voorschrijven & leveren ​
  
• Ernstige Reuma​
  
• Alleen IV of subcutaan​
  
• Preparaten
• Infliximab (Remicade®), Adamulimab​ & Etanercept (Enbrel®)  

Corticosteroïden

• Bij zoeken naar effectief DMARD​
• Krachtige ontstekingremmende werking​
• Prednisolon / prednison - omzetting​
  
• Veel bijwerkingen zoals​ osteoporose ​
• Chronisch -> middel voor osteoporose ​
  
• CI: diabetes 

JAK remmers

• Baricitinib​, Tofacitinib​, Upadacitinib​, Filgotinib ​
• Tabletten
• Werking na 8-12 weken
• Als biologicals niet goed werken / te veel bijwerkingen geven
• Verminderen aanmaak cytokines -> RA komt tot rust
• Reumatoloog
• Meer info: https://www.reuma.nl/over-reuma/behandelingen/medicijnen/jak-remmers-tsdmards

Aandachtspunt immunosuppressiva

• Klachten?
• Koorts
• Keelpijn
• Zweren in de mond
• Melden aan de arts 

Afleveren (AA/DA)

• Bij chronisch gebruik -> wijzen op therapietrouw
• Denk ook aan de psycho-sociale aspecten
• Denk aan afleveren in bv. potje of strip
• Hulpmiddel om tablettenstrip door te drukken 
• Thuiszorgwinkel
• Bij MTX letten op Foliumzuur gebruik
• Tweede uitgifte: hoe gaat het, aanvang werking, bijwerkingen? 

Meer weten?

• www.reuma.nl
• www.reumafonds.nl
• Zowel voor patiënt als zorgverlener
• https://www.youtube.com/watch?v=NhMe3_3Q_jM&t=242s 
• Jufdanielle -> gericht op HBO

Welke vraag heb je nog?

Einde van Reuma

Door met Jicht

  Jicht

Wat weet je over jicht?

Lesdoelen

• Je kunt in eigen woorden beschrijven waaraan je jicht kunt herkennen
• Je kunt benoemen welke medicijnen je gebruikt bij een jichtaanval én ter voorkoming van jicht
•  Je kunt leefstijladviezen geven aan mensen die jicht hebben

Jicht

• Jicht is een pijnlijke gewrichtsaandoening
• Meestal in het gewricht van de grote teen
• Middenvoet, enkel, knie of pols
• Ontstekingsreactie
• Hevige pijn
• Acuut

Oorzaak

• Ontstaat door afbraakproduct van de eiwitstofwisseling 
• Namelijk het urinezuur
• Wordt onvoldoende uitgescheiden door de nieren
• Natriumuraatkristallen slaan neer in het gewricht
• Ontstekingsreactie -> pijn

Waaraan kun je een
ontsteking herkennen?

Ontsteking

Te herkennen aan

• Roodheid
• Pijn
• Warmte
• Zwelling

Verschijnselen

• Zeer pijnlijke gewrichten
• Veelal in de grote teen (middenvoet, enkel, knie of pols)
• Rood, warm en erg pijnlijk bij rust en beweging
• 4 keer vaker bij mannen (40+jaar)
• Bij ouderen vaak meerdere gewrichten aangedaan
• Kan blijvende schade geven aan het gewricht 

Acute jicht

• Geneest meestal binnen 1 tot 3 weken
• Aanval komt bij 75% van de mensen terug binnen een jaar
• Behandeling gericht op pijnbestrijding en urinezuur verdrijven

Gecompliceerde jicht

• Meer dan 3 aanvallen van acute jicht per jaar
• Behandeling gericht op voorkomen van ophoping urinezuur

Apotheek

• Sommige medicijnen kunnen Jicht uitlokken; plastabletten
• Houden urinezuur vast, verminderde uitscheiding

• Jicht invoeren als CI -> melding bij aanschrijven plastabletten -> oefen maar eens in de praktijk

Uitlokkende factoren

• Overmatig alcoholgebruik (>urinezuurproductie) met name bier
• Overconsumptie van eiwitrijk voedsel
• Een purinerijke voeding -> ansjovis, orgaanvlees, sardines, mosselen, kreeft, gevogelte, wild en peulvruchten
• Urinezuur komt vrij bij de afbraak van Purine

Adviezen

• Veel drinken
• Geen/beperking alcoholinname 
• Gewricht koelen met ijs
• Niet te snel afvallen
• Bij uitzondering: een eiwitarm dieet 

Geneesmiddelen 

Acute jicht

• NSAID's
  
• Colchicine
• Soms Prednisolon

bij jicht

Gecompliceerde jicht  

• Preventief
• Allopurinol -> bij meerdere aanvallen per jaar
• Verlaagt urinezuur in het bloed -> causaal

NSAID's

• Bij acute jicht
• Eerste keus 
• Pijnstillend, koortsdempend en ontstekingsremmend
• Urinezuurverdrijvend
• Diclofenac & Indometacine
• Na 3 dagen geen effect? -> Colchicine

Prednisolon

• Corticosteroïden
• Als NSAID's (of colch) niet gebruikt kunnen worden of niet werken
• Pijnbestrijding
• Remt de ontsteking
• Vaak in de vorm van een 5 of 10 daagse kuur 

Colchicine

• Bij acute jichtaanval
• Krachtige werking
• Werking niet bekend
• Toxisch! = giftig
• Geringe therapeutische breedte
• Bijwerkingen: maag-darmklachten

Colchicine gebruik

• Dosering: in pharmacom/medicom dos. code COLCH
  
• 2-3 keer per dag 0,5mg
• Geen grapefruit-/pompelmoessap drinken tijdens de behandeling met colchicine
• Versterkt de werking van Colchicine
• Meer kans op bijwerkingen

Colchicine - toxisch

• Colchicine heeft een geringe therapeutische breedte en daardoor is er risico op toxiciteit
• Klein verschil tussen werkzame doses en toxische doses
• Stoppen bij toxische verschijnselen zoals een branderig gevoel in de keel, misselijkheid, braken, buikpijn en diarree

Colchicine onderzoek

• Wordt wereldwijd onderzocht
• Mogelijk gunstig effect ter voorkoming van hart- en vaatziekten
• Mogelijk recepten van internist of cardioloog voor cg. gebruik 0,5mg/dag
• Let op informatie verstrekking 

Allopurinol

• Gecompliceerde jicht - preventief
• Remt de afbraak van stofwisselingsproducten die urinezuur worden
• Vanaf 3-4 aanvallen per jaar
• Verlaagt urinezuur in het bloed
• 4 weken na aanval starten 
• In begin van behandeling kunnen de jichtaanvallen toenemen
• Eventueel NSAID of Colchicine om te ondersteunen

Extra informatie

• Reuma: https://www.youtube.com/watch?v=NhMe3_3Q_jM  

Dit is een filmpje van juf Daniëlle.

Is gericht op HBO vpk maar ter ondersteuning goed om eens te kijken.

• Jicht: https://www.youtube.com/watch?v=aBiBduh8zgY

(voedingsmiddelen)

• https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/aandoeningen/dieet-gezond-eten-bij-jicht-jichtaanval.aspx

Vragen?