Wat is LessonUp
Zoeken
Kanalen
Inloggen
Registreren
‹
Terug naar zoeken
4.6 Genetische Variatie
Thema 4
DNA
B6 Genetische variatie:
mutatie en recombinatie
1 / 30
volgende
Slide 1:
Tekstslide
Biologie
Middelbare school
vwo
Leerjaar 5
In deze les zitten
30 slides
, met
tekstslides
en
1 video
.
Lesduur is:
120 min
Start les
Bewaar
Deel
Printen
Onderdelen in deze les
Thema 4
DNA
B6 Genetische variatie:
mutatie en recombinatie
Slide 1 - Tekstslide
Leerdoel
Je kunt de verschillende typen en uitwerkingen van mutaties beschrijven
Practicum DNA isoleren uit tomaten
Slide 2 - Tekstslide
Genetische variatie: Mutaties
Je kunt benoemen......
.....
wat
een mutatie is.
.....
welke
mutaties voorkomen.
..... wat de
oorzaken
van mutaties kunnen zijn.
..... wat de
gevolgen
van mutaties kunnen zijn.
Slide 3 - Tekstslide
Mutaties
Mutaties:
veranderingen in basenvolgorde van DNA.
Varianten:
1. Puntmutatie (genmutatie) -->
2. Chromosoommutatie
3. Genoommutatie
Slide 4 - Tekstslide
1.Puntmutatie
verandering in één nucleotidepaar.
Substitutie
:
vervanging van nucleotiden door andere nucleotiden.
Insertie:
nucleotiden zijn aan het DNA toegevoegd.
Deletie
:
nucleotiden zijn uit het DNA verwijderd.
Slide 5 - Tekstslide
sem gaf een vis aan els die bij ans zat
Een puntmutatie maakt verschil in hoe codons worden afgelezen.
Stel, in deze zin wordt een nucleotide (letter e uit het woord 'een') verwijderd:
dan krijg je na puntmutatie deletie:
sem gaf env isa ane lsd ieb ija nsz at
Er wordt dan een ander eiwit gemaakt, of het gen wordt onleesbaar:
verandering van het leesframe.
Slide 6 - Tekstslide
Maar dat hoeft niet
Slide 7 - Tekstslide
Slide 8 - Tekstslide
2. Chromosoommutatie
Chromosoommutatie
Tijdens de meiose breken delen van een chromosoom af en binden zich aan een ander chromosoom.
crossing-over
twee chromatiden van homologe chromosomen kunnen tijdens meiose I stukken DNA uitwisselen
Andere genen combinatie op een chromosoom.
Slide 9 - Tekstslide
3. Genoommutatie
Het het aantal chromosomen in een cel verandert.
Oorzaken (bij het vormen van geslachtscellen):
Non-disjunctie
- Tijdens meiose I blijft een paar homologe chromosomen aan elkaar
- Tijdens meiose II gaan de beide chromatiden van een chromosoom niet uit elkaar.
bv trisomie 21
Slide 10 - Tekstslide
Oorzaken mutaties
- Fouten tijdens DNA-replicatie
- Virussen, bacterien en schimmels
DNA-schade door invloeden van buitenaf:
- radioactieve-/röntgen-/
UV-straling
- chemische, mutagene stoffen
- kanker (carcinogene stoffen)
Slide 11 - Tekstslide
Slide 12 - Tekstslide
Effect van mutaties
Mutaties kunnen in elke cel optreden.
Maar de mutaties hebben
geen
effect als:
maar één cel muteert
het gemuteerde gen/allel niet gebruikt wordt
de puntmutatie codeert voor hetzelfde aminozuur
een recessieve mutatie ontstaat
mutatie in een intron plaatsvindt
Slide 13 - Tekstslide
Gevolgen mutaties
Mutant:
een organisme waarbij een mutatie in het fenotype te zien is.
> Geen gevolg
(neutrale mutatie)
> Positief gevolg
(nieuwe eigenschap)
> Negatief gevolg
(verlies van eigenschap)
Effecten
:
- eiwit werkt niet meer (bv. bij albinisme)
- variatie in genotype van een soort (voordeel in veranderlijk milieu)
Slide 14 - Tekstslide
Effecten
- embryo niet meer levensvatbaar (miskraam),
Syndroom van Patau, trisomie 13
- stoornissen (syndroom van Down)
Slide 15 - Tekstslide
Het DNA-repairsystemen
1. DNA- polymerase met nuclease
2. Tumorsuppressorgen
Apoptose, geprogrammeerde celdood, door activatie gen p53
Slide 16 - Tekstslide
DNA-repairsysteem 1
Per dag vinden er een veel mutaties plaats:
1. DNA-polymerase 'ziet' verkeerd ingebouwde nucleotiden tijdens de replicatie
2. Nuclease knipt dit verkeerde nucleoride uit de DNA-streng
3. Ligase bindt de nucleotiden aan elkaar
Slide 17 - Tekstslide
DNA-repairsysteem 2
Teveel fouten onopgemerkt?
Tumorsuppressorgenen leggen celcyclus stil tot DNA gecontroleerd is.
Tumorsuppressorgenen coderen voor eiwitten die:
1. Voorkomen dat de cel zich deelt voor de schade is hersteld
2. Teveel of onherstelbare schade? Apoptose, geprogrammeerde celdood, door activatie gen p53
Slide 18 - Tekstslide
Slide 19 - Tekstslide
Slide 20 - Tekstslide
Slide 21 - Tekstslide
Rook je?
Onderzoekers van het Erasmus MC hebben een DNA-test ontwikkeld die aantoont of iemand rookt, niet rookt, of een ex-roker is.
In het onderzoek is bloed van 232 Europeanen gebruikt:
90 rokers, 71 ex-rokers en 71 had nooit gerookt.
De bloedmonsters zijn onderzocht op 13 metylatiemarkers, mutaties die oa door roken ontstaan.
Door DNA analyse konden het rookgedrag correct worden vastgesteld. De test kan in de toekomst nuttig zijn bij politie onderzoek.
tijdschrift Forensic Science International: Genetics.
Slide 22 - Tekstslide
Ontstaan van kanker
Proto-oncogen: codeert voor celgroei en differentiatie
+ mutatie?
Oncogen: ongeremde celgroei en deling
Geen apoptose oiv tumorsuppressorgen?
Tumor
Slide 23 - Tekstslide
Ontstaan van kanker
- Goedaardige tumor:
geen verstoring weefsel
en uitzaaiing
- Kwaadaardige
tumor?
Tumor groeit bloedvat in,
uitzaaiing naar ander orgaan: Kanker
Slide 24 - Tekstslide
Slide 25 - Tekstslide
Slide 26 - Tekstslide
Slide 27 - Tekstslide
Recombinatie: Crossing-over meiose
Slide 28 - Tekstslide
Slide 29 - Video
Aan de slag
Slide 30 - Tekstslide
Meer lessen zoals deze
B6: Genetische variatie
Juni 2023
- Les met
42 slides
Biologie
Middelbare school
vwo
Leerjaar 5
V5 T4 B6: Genetische variatie
Maart 2023
- Les met
28 slides
Biologie
Middelbare school
vwo
Leerjaar 5
8.5 Mutaties
Mei 2023
- Les met
34 slides
Biologie
Middelbare school
vwo
Leerjaar 5
V5 Thema 4 DNA B6 Genetische Variatie
Juni 2023
- Les met
31 slides
Biologie
Middelbare school
vwo
Leerjaar 5
V5 Thema 4 DNA B6 Genetische variatie
Juni 2023
- Les met
46 slides
Biologie
Middelbare school
vwo
Leerjaar 5
V5 Thema 4 DNA B6 Genetische variatie
Mei 2023
- Les met
41 slides
Biologie
Middelbare school
vwo
Leerjaar 5
V5 Thema 4 DNA B6 Genetische variatie
Mei 2023
- Les met
27 slides
Biologie
Middelbare school
vwo
Leerjaar 5
5.2 Chromosomen bestuderen
Mei 2023
- Les met
29 slides
Biologie
Middelbare school
vwo
Leerjaar 4