Examentraining lezen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Deze les:

Leesvaardigheid:

*herhalen

*oefenen

- klassikaal - samen - alleen -

Wat herhalen we? 

*alles!

(want leesvaardigheid is een 'opbouwende' lijn:

alles komt terug)

Bij leesvaardigheid moeten we de .... van de .... scheiden.

1. hoofdzaken / kern
2. hoofdzaken / bijzaken
3. kern / bijzaak
4. hoofdzaken / voorbeelden

Hoofdzaken

vind je door goed te kijken naar:

1. de belangrijkste zin van de alinea;
2. de inleiding en/of het slot;
3. signaalwoorden.

Hoofdzaken

vind je door goed te kijken naar:

1. de belangrijkste zin van de alinea;

De belangrijkste zin van de alinea wordt ook wel 'kernzin' genoemd. Waar vind je de kernzin?

1. Iedere zin van de alinea kan kernzin zijn.
2. De kernzin staat meestal midden in de alinea.
3. De kernzin is altijd de eerste zin.
4. De kernzin is óf de eerste, óf de laatste zin van de alinea

Kernzin inleiding

*heel vaak: de laatste zin!

*daarmee weet je meteen: "hierna begint het middenstuk"

Want: in de inleiding is dit vooral de volgorde:

1) aandacht trekken (aanleiding noemen/voorbeeld geven/samenvatting....)

2) het onderwerp noemen!

Kernzin middenstuk

*heel vaak: de eerste zin!

Want: in het middenstuk is dit vooral de volgorde van een alinea: 

1) Belangrijkste noemen (argument/feit/....);

2) dat uitleggen/toelichten;

3) misschien een voorbeeld geven;

Kernzin slot

*heel vaak: de laatste zin!

Want: in het slot is dit vooral de volgorde: 

1) samenvatten/herhalen/conclusie....;

2) uitsmijter geven (de schrijver zet het belangrijkste, dat wat de lezer moet onthouden als laatste in de tekst)

(let op: 'bron'!)

Hoofdzaken

vind je door goed te kijken naar:

1. de belangrijkste zin van de alinea;
2. de inleiding en/of het slot;
3. signaalwoorden.

Hoofdzaken

vind je door goed te kijken naar:

1.  
2. de inleiding en/of het slot;

Wanneer je de kernzinnen van de inleiding en het slot goed leest, vind je meestal: 'de ....... .

De hoofdgedachte

Is eigenlijk een samenvatting van de tekst in één zin.

('Wat is het belangrijkste dat in de tekst over het onderwerp wordt gezegd?')

(let op: het onderwerp bestaat uit één of enkele woorden)

Tekstdoelen

Wanneer je de inleiding en het slot hebt gelezen, het onderwerp en de hoofdgedachte hebt gevonden, kun je meestal ook al zien welk doel de tekst heeft:

informeren, instrueren, overtuigen, waarschuwen, activeren, adviseren en/of amuseren

Informeren

overtuigen

instrueren

waarschuwen

activeren

adviseren

uitleggen hoe je iets moet doen

dat je iets te weten komt

je raad geven

dat je iets niet doet

dat je dezelfde mening krijgt als hij

dat je iets gaat doen

Publiek

Een schrijver moet met zijn publiek rekening houden, als hij zijn tekstdoel wil bereiken. 

(Kijk naar: onderwerp, bron, lay-out en taalgebruik!)

Opdracht

1) 'Scan' de tekst (linksboven => rechtsonder)

     Wat valt je op? (plaatjes/titel/bron/tussenkopjes etc.)

2) Lees de inleiding en het slot (laatste/eerste alinea)

     Wat is het onderwerp van de tekst, denk je? 

     Wat is de hoofdgedachte van de tekst, denk je? 

     Wat is het tekstdoel? 

      Voor wie is deze tekst geschreven? 

Opdracht

Begin nu aan de tekst:

Jongeren en steekpartijen

Over 10 minuten gaan we verder.

Het onderwerp van de tekst is:

De hoofdgedachte van deze tekst is:

1. Steeds meer jongeren dragen messen, dat is heel normaal .
2. Jongeren worden steeds agressiever en willen 'steken'.
3. Meer jongeren dragen messen en zien de mogelijke gevolgen niet.
4. Jongeren dragen helemaal geen messen, vroeger niet en nu ook niet.

Wat is het doel van deze tekst?

1. Activeren
2. Waarschuwen
3. Adviseren
4. Informeren

Voor welk publiek is deze tekst geschreven?

1. Iedereen die meer wil weten over het onderwerp
2. Jongeren
3. Docenten die hun leerlingen een quizvraag willen geven
4. Ouders van jongeren

De afbeelding (still uit een drilrapvideo):

1. is grappig bedoeld
2. is uitleggend bedoeld
3. is bedoeld als voorbeeld
4. is waarschuwend bedoeld

Opdracht

Lees de tekst 

"Jongeren en steekpartijen,  wat is er aan de hand?" 

nu helemaal goed door.

https://www.ad.nl/den-haag/jongeren-en-steekpartijen-wat-is-er-aan-de-hand~ae1440cd/?referrer=https://www.google.com/

Probeer van iedere alinea de kernzin te bepalen. Dat mag samen (rustig overleggen!) of alleen.  

Wat is de kernzin van de eerste alinea?
"Een jongen (14) die in Ypenburg overvallen wordt door twee knapen met grote messen, een steekpartij bij ROC Mondriaan, eentje in ’s-Gravenzande en de dood van Bilal Aydin (20) uit Laak. Wat is er aan de hand?"

1. Dat is de eerste zin
2. Deze alinea heeft geen kernzin
3. Alle zinnen zijn even belangrijk
4. Dat is de laatste zin

Wat is de kernzin van de vierde alinea?
"De regel om zulke messen alleen aan 18-plussers te verkopen, is de enige harde regel, vertelt de medewerkster van de winkel. ,,Als ik het niet vertrouw, dan verkoop ik niets.’’ Zo wordt de regel ook nageleefd bij de naburige dumpwinkel. ,,Als ik ze hoor zeggen ‘dat prikt lekker’, dan zet ik ze meteen de winkel uit’’, vertelt de medewerker daar."

1. Dat is de eerste zin
2. Deze alinea heeft geen kernzin
3. Alle zinnen zijn even belangrijk
4. Dat is de laatste zin

Wat is de kernzin van de laatste alinea?
Hajé Weisfelt wil tot slot nog kwijt: ,,Het blijven kinderen. Van de 60 messteekzaken die ik gedaan heb, was er misschien maar één die door had wat hij had gedaan. De rest stond versteld van de gevolgen van hun eigen handelen.’’

1. Dat is de eerste zin
2. Deze alinea heeft geen kernzin
3. Alle zinnen zijn even belangrijk
4. Dat is de laatste zin

Hoofdzaken

vind je door goed te kijken naar:

1. 
   
2. 
   
3. signaalwoorden.

Welk woord?
"Signaalwoorden geven het ....... tussen zinnen en/of alinea's aan.

Signaalwoorden

* geven het verband tussen zinnen en alinea's aan.

* geven je een seintje (signaal) dat er 'iets' belangrijks komt. 

* moet je leren herkennen

*moet je leren in de juiste groep te plaatsen (en daarvoor moet je goed naar de zin kijken)

Soorten signaalwoorden

Deze heb je tot nog toe gehad:

1) Opsomming

2) Tegenstelling

3) Voorbeeld

4) Tijdsvolgorde (Chronologie)

5) Oorzaak-gevolg

6) Voorwaarde

Welk tekstverband geeft het signaalwoord aan?

Sleep de signaalwoorden naar het goed tekstverband.

opsomming

tegenstelling

voorbeeld

echter

denk aan

verder

onder andere

daarnaast

hoewel

Welk tekstverband geeft het signaalwoord aan?

Sleep de signaalwoorden naar het goed tekstverband.

voorwaarde

oorzaak - gevolg

tijdsvolgorde

indien

nadat

doordat

dadelijk

waardoor

tenzij

Opdracht

Bekijk de tekst "Jongeren en steekpartijen,  wat is er aan de hand?" nog een keer. 

1) Zoek zoveel mogelijk signaalwoorden.

2) Bedenk welk verband het signaalwoord aangeeft.

3) Bedenk wát dat dan is. 

Dat mag samen (rustig overleggen!) of alleen. 

Nabespreken

1) Welke heb je gevonden? 

2) Waar? 

3) Welk verband geeft het signaalwoord aan?

4) Wát is dat dan? (wat is de opsomming, wat is de tegenstelling, wat is de oorzaak/wat het gevolg enz.)

Opdracht: Samenvatten

In een samenvatting noteer je de hoofdzaken van de tekst. 

Vat de uitgedeelde tekst nu samen. 

Doe dat in maximaal 200 woorden. 

(10% regel)

2F

3F

Tot slot (1):

We hebben leesvaardigheid herhaald tot en met hoofdstuk 4.

Tot slot (2):

• Bepaal voor jezelf waaraan jij nog extra aandacht moet besteden.
  
• Vraag hulp als het nodig is! 
• Oefen de examenteksten via https://mbo-oefenomgeving.facet.onl/facet-openbaar-portaal/