2HV - H5 Grammatica zinsdeelzin

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Enkelvoudige zin

Samengestelde zin

Een zin met 1 persoonsvorm

Een zin met meer dan 1 persoonsvorm

Kenmerken hoofdzin

Kenmerken bijzin

pv + ow staan naast elkaar 

pv + ow zijn gescheiden 

verbonden door onderschikkend voegwoord

zin begint met nevenschikkend voegwoord

zin kun je vaak wel zelfstandig gebruiken

zin kun je vaak niet zelfstandig gebruiken

Enkelvoudig

Hoofdzin

Bijzin

Ik heb zin om koekjes te bakken

Ik ga naar ballet

want dat vind ik leuk

Ik doe de afwas

omdat ik het moet doen

Omdat ze 15 jaar getrouwd zijn

geven papa en mama een groot feest.

Ik heb zin in de pauze, dan kan ik lekker buitenspelen.

Met welk woord begint de bijzin?
'Weet je nog welke boeken je in klas 1 hebt gelezen?'

THEORIE: hoofd- en bijzinnen

1. HOOFDZIN: staat de persoonsvorm vooraan of na het eerste zinsdeel. 

VB. Ga je mee tennissen? 
Ik ga vanmiddag tennissen. 

Hoofdzinnen kunnen met elkaar verbonden worden door de voegwoorden: en, maar, want of of.

Bepaal wat de hoofdzin (hz) is door de zin vragend te maken: de hoofdzin komt dan vooraan te staan.

VB. Dat Yildiz biologie gaat studeren, had volgens mij niemand verwacht.

hz Had niemand volgens mij verwacht dat Yildiz biologie gaat studeren?

THEORIE: hoofd- en bijzinnen

2. BIJZIN: staat de persoonsvorm (bijna) achteraan. 

Voorbeelden:

Hij zei dat hij vanmiddag ging tennissen.

Hij zei dat hij meer dan drie uur getennist had.

Een bijzin begint bijna altijd met een verbindingswoord.

THEORIE: bijzinnen - zinsdeelzin

Een samengestelde zin kan bestaan uit: hoofdzinnen of uit een hoofdzin(nen) en bijzin(nen). Bijzinnen zijn een zinsdeel in de hoofdzin. 

Zinsdeelzin is een zinsdeel met een persoonsvorm erin. 

Zinsdeelzinnen zijn: onderwerpszin (ow-zin), lijdendvoorwerpszin (lv-zin), meewerkendvoorwerpszin (mv-zin), bijwoordelijkebepalingszin (bwb-zin), meestal bijwoordelijke bijzin genoemd.

LET OP: DE PV ERIN!

1. zinsdeel
2. zinsdeelzin

1. zinsdeel
2. zinsdeelzin

Stappenplan: 

Zo vind je welk zinsdeel de bijzin is: 

1. Bepaal wat de hoofdzin (hz) is door de zin vragend te maken: de hoofdzin komt dan vooraan te staan.

2. Geef de grenzen van de bijzin(nen) aan.

3. Vul in plaats van de bijzin(nen) een woord(groep) in.

4. Ontleed de hoofdzin en stel vast welk zinsdeel de ingevulde woordgroep is.

5. De bijzin (bz) is hetzelfde zinsdeel als de ingevulde woordgroep.

Zinsdeelzinnen- VB

– Dat Yildiz biologie gaat studeren, had volgens mij niemand verwacht.

1. hz Had niemand volgens mij verwacht dat Yildiz biologie gaat studeren?

2. {( bz Dat Yildiz biologie gaat studeren), hz had volgens mij niemand verwacht.}

3. Yildiz’ keuze voor de studie biologie had volgens mij niemand verwacht.

pv = had

ow = niemand

wg = had verwacht

lv = Yildiz’ keuze voor de studie biologie

bwb = volgens mij

Dat Yildiz biologie gaat studeren = lv-zin

Zo vind je welk zinsdeel de bijzin is:

1. Bepaal wat de hoofdzin is
   
2. Geef grenzen aan van de bijzin(nen)
   
3. Vul in plaats van de bijzin een woord(groep) in
   
4. Ontleed de hoofdzin en stel vast welk zinsdeel de ingevulde woordgroep is.
   
5. De bijzin is hetzelfde zinsdeel als de ingevulde woordgroep. 

Volgende les:

1. Wie fanatiek studeert, haalt goede resultaten

Wie fanatiek studeert = bijzin

Bijzin kan je veranderen in 1 woord -> iemand

{Iemand haalt goede resultaten}

Iemand = onderwerp

Bijzin = ow-zin

Zo vind je welk zinsdeel de bijzin is:

1. Bepaal wat de hoofdzin is
   
2. Geef grenzen aan van de bijzin(nen)
   
3. Vul in plaats van de bijzin een woord(groep) in
   
4. Ontleed de hoofdzin en stel vast welk zinsdeel de ingevulde woordgroep is.
   
5. De bijzin is hetzelfde zinsdeel als de ingevulde woordgroep. 

Zinsdeelzinnen - VB

Zinsdeelzinnen- VB

Hij zegt dat hij het niet gedaan heeft.

Hij zegt = hoofdzin

hij = onderwerp; zegt = werkwoordelijk gezegde; dat hij het niet gedaan heeft = lijdend voorwerpszin

Hij zegt dat hij het niet gedaan heeft. -> Hij zegt dat.

Het woord dat de bijzin vervangt heeft dezelfde functie als de bijzin.

Dat = lijdend voorwerp; dat hij het niet gedaan heeft 

= lijdend voorwerpszin

Zo vind je welk zinsdeel de bijzin is:

1. Bepaal wat de hoofdzin is
   
2. Geef grenzen aan van de bijzin(nen)
   
3. Vul in plaats van de bijzin een woord(groep) in
   
4. Ontleed de hoofdzin en stel vast welk zinsdeel de ingevulde woordgroep is.
   
5. De bijzin is hetzelfde zinsdeel als de ingevulde woordgroep. 

Ik neem mijn paraplu mee, omdat het vanmiddag gaat regenen.
Wat is het type zinsdeelzin?

1. onderwerpszin
2. bijwoordelijke bepalingszin
3. lijdend voorwerpzin
4. gezegdezin

Wie doorrijdt, geeft hij een waarschuwing.
Wat is het type zinsdeelzin?

1. onderwerpszin
2. bijwoordelijke bepalingszin
3. lijdend voorwerpzin
4. meewerkend voorwerpszin

Omdat het bleef regenen, werd het kampioenschap afgelast.
Wat is het type zinsdeelzin?

1. onderwerpszin
2. bijwoordelijke bepalingszin
3. lijdend voorwerpzin
4. meewerkend voorwerpszin

Hoe we dat moeten oplossen, is nog onduidelijk.
Wat is het type zinsdeelzin?

1. onderwerpszin
2. bijwoordelijke bepalingszin
3. lijdend voorwerpzin
4. meewerkend voorwerpszin

Dat hij daar niet goed in is, weten we al een tijdje.
Wat is het type zinsdeelzin?

1. onderwerpszin
2. bijwoordelijke bepalingszin
3. lijdend voorwerpzin
4. meewerkend voorwerpszin

Wie nooit uitgaat, ontgaat veel.
Wat is het type zinsdeelzin?

1. onderwerpszin
2. bijwoordelijke bepalingszin
3. lijdend voorwerpzin
4. meewerkend voorwerpszin

Nu weet zij dus, waarom ze werd gewaarschuwd.
Wat is het type zinsdeelzin?

1. onderwerpszin
2. bijwoordelijke bepalingszin
3. lijdend voorwerpzin
4. meewerkend voorwerpszin

Leg in je eigen woorden uit wat een zinsdeelzin is.

Opdracht deze les

• HV: H5 Grammatica: Zinsdeelzinnen

Startopdr., opdr. 1 t/m 3

of NN online: alle opdr. van jouw leerroute