19/9, 4H 1.4 - 1.5

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

1.4 Het Romeinse Rijk

Opdrachten nakijken

1.2: 9, 11

1.3: 5, 8

2.1 5-7 (vwo)

KA 5 t/m 7

Kenmerkende aspecten:

4. De ontwikkeling van het wetenschappelijk denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat

5. De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur

6. De groei van het Romeinse imperium waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde

7. De confrontatie tussen de Griek-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest-Europa

• De Romeinen

- Het ontstaan van het Romeinse rijk

- Republiek en keizerrijk

- Pax Romana en Romanisering

- Volksverhuizingen (de komst van de Hunnen)

- Het Oost-Romeinse Rijk

Onverslaanbaar beroepsleger

Verslagen volken

Fatsoenlijke behandeling, ze hoopten zo op minder verzet. 

Expansie

Groei, uitbreiding van een gebied naar een rijk

Generaal en senator

 Julius Caesar

Machthebber en dictator tijdens de Republiek

Wordt in 44 v. Chr. vermoord

door leden van zijn eigen senaat

Van republiek naar keizerrijk

Na de dood van Caesar brak er een burgeroorlog uit. Die werd in 27 VC gewonnen door Caesars geadopteerde zoon Octavianus, die de nieuwe alleenheerser werd. Als dank voor het herstellen van de vrede, rust en veiligheid in het rijk verleende de senaat hem de eretitel 'Augustus' ('de Verhevene') en allerlei bestuursfuncties waardoor hij feitelijk alle macht in handen had. Met Augustus komt er een einde aan de republiek en begon de periode van het keizerrijk.

De Limes in Nederland

In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

Bij Nijmegen (Noviamagus) en Xanten (Castra Vetera) lagen castra. Een castra is een groot fort, meestal voor een legioen. Dit was een leger van ongeveer 6000 soldaten. 

Bij Utrecht (Trajectum) lag een castellum. Een castellum is een klein fort, meestal voor een cohort. Dit was een leger van ongeveer 600 soldaten.

De Tubanten (Tubanti) waren Germanen die in het oosten van het huidige Nederland woonden. De naam kom je tegenwoordig in dit gebied nog regelmatig tegen: de naam Twente is er van afgeleid, net als de naam van de regionale krant Tubantia.

De Bataven woonden in het gebied rond de grote rivieren. Dit gebied heet tegenwoordig de Betuwe, en vermoedelijk komt de naam van de Bataven

De Germanen

¨Ze hebben blauwe ogen, roodblond haar en een groot postuur.¨

- Tacitus -

Pax Romana

Een groot rijk 

bijeenhouden

Periode van afgedwongen rust 

Bijna twee eeuwen

                                                                                    Het Romeinse Rijk 

Romanisering

Grieks-Romeinse cultuur

• Vormentaal: Bouw- en beeldhouwkunst (Grieks)
• Goden (Grieks, kregen Romeinse namen)
• Keizerverering (Romeins)
• Toga (Romeins)
• Latijn (Romeins)
• Vermaak (Romeins)                           
  

Filmpjes Romeinse Rijk

Bataven en de Romeinen 

Filmpje over KA 7 

De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest-Europa

De Hunnen

• De Hunnen zijn een steppevolk uit Azië. 
• verdreven Germanen aan de grenzen van het Romeinse Rijk op (vandaar Volksverhuizingen)
• wreedheid
  
• Leider Atilla de Hun
  

Het Romeinse Rijk

jodendom en christendom

Kenmerkend aspect:

De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten

Wat weet je van het jodendom?

Wat weet je van het Christendom?

Jezus van Nazareth

• Jezus is een Joodse man die rondreist in de streek en preekt over God en de weg om tot Hem te komen. In sterk contrast met de heersende opvatting.
• Jezus krijgt veel aanhangers. Hij spreekt over het koninkrijk van God. De Romeinen vatten dat op als een politiek standpunt en vinden  hem daarom gevaarlijk. 
• Ze nemen hem gevangen en kruisigen hem, de straf voor een opstandige slaaf.

De groei van het christendom

• In de begin jaren zijn de aanhangers van Jezus een kleine Joodse sekte.
• Paulus van Tarsus, maakt het christendom ook toegankelijk voor niet-Joden via dopen. Hij is de eerste zendeling of missionaris. 
• In het jaar 49 is er een apostolische conferentie. (Galaten 2: vers 1 tot 10)

-Het christendom moet actief verspreid worden
-Een besnijdenis is niet meer noodzakelijk

De ontwikkeling van het Christendom

Het christendom staat haaks op de normen en waarden van het Romeinse Rijk. 

• Eenvoudigheid
• Kuisheid
  
• Gelijkheid
  

Christenen gebruikten zelden het kruis als symbool. Ze gebruikte liever het Chi Rho-teken: de eerste twee letters van de naam Christus in het Grieks. De twee letters naast het teken zijn de alpha (α) en de omega (Ω): de eerste en laatste letter van het Griekse alfabet. Hiermee gaven ze aan dat Jezus het begin en het einde was.

Waarom worden christenen in het Romeinse rijk vervolgd?

-Het christendom is een monotheïstische godsdienst (1 god)

-De christenen aanvaarden de goden van de Romeinen niet

-De christenen gingen uit van gelijkheid van de mens, de Romeinen niet

-christenen passen zich niet aan aan de Romeinse samenleving; ze verwachten

snelle terugkeer van Jezus / God op aarde

-Onbegrip van de Romeinen over het "bloed van Christus" en het "lichaam van Christus".

Waarom is het christendom zo populair?

• Het biedt verlossing (beter uitzicht)
  
• Iedereen is gelijk voor God (ook vrouwen en slaven)
  
• Je kunt gemakkelijk christen worden en je hoeft er weinig voor te doen (geen besnijdenis)
  

Lezen

Van sekte tot staatsgodsdienst, blz. 37.

Op weg naar een wereldgodsdienst

313  Edict van Milaan: Alle godsdiensten worden door keizer Constantijn toegestaan in het Romeinse rijk.

380  Het christendom wordt een staatsgodsdienst. Keizer Theodosius

Onder sommige Romeinse steden bevonden zich catacomben waarin christenen (maar ook Joden) hun doden begroeven.

Veel van deze catacomben zijn mooi versierd met christelijke muurschilderingen.

De catacomben werden soms ook gebruikt voor kerkdiensten, omdat het boven de grond te gevaarlijk was om openlijk voor je geloof uit te komen.

Hoe komt het dat vooral arme mensen christen werden?
(er kunnen meerdere antwoorden goed zijn)

1. De christenen zorgden ervoor dat arme mensen omgekocht werden. Als zij christen zouden worden, kregen ze een groot geldbedrag.
2. Rijke mensen hadden een betere opleiding gehad. Daarom geloofden ze de dingen die de christenen vertelden, niet zo makkelijk.
3. In de Romeinse maatschappij bestond er veel ongelijkheid. In de ogen van God was iedereen gelijk.
4. Christenen geloven dat je in de hemel komt als je goed geleefd hebt. Arme mensen hadden een zwaar leven. Zij vonden het fijn dat er na de dood een prettiger leven zou komen.

Waarom werden de Christenen aanvankelijk vervolgd in het oude Rome?

1. De Romeinen verboden alle monotheïstische godsdiensten
2. De christenen pasten zich in het begin niet goed aan aan de Romeinse samenleving
3. De Romeinen hadden een hekel aan buitenlanders
4. Van de Romeinen mocht je niet in andere goden geloven dan in de Romeinse goden.

Noem een verschil tussen het jodendom en het christendom

1. Voor de christenen is Jezus de verlosser, voor de joden niet.
2. De christenen werken niet met het oude testament, de joden wel
3. De christenen geloven in één god, de joden in meerdere goden.
4. Het christendom is veel ouder dan het jodendom

Huiswerk

1.4: 5, 6, 9,  12 - 14. 

1.5: 4, 7, 9, 11, 12.